Poeziya həmişə həyatla birgə
addımlayır. Cəmiyyətdə baş verən sosial-siyasi proseslər, insan mənəviyyatı və
onun mürəkkəbliyi, zərif hisslər, kövrək duyğular bütün dövrlərdə qələm sahiblərini
düşündürən mövzular olmuşdur. Dünya dəyişdikcə, cəmiyyətdə baş verən hadisələr
bir-birini əvəz etdikcə ədəbi aləmdə də yeniliklər baş verir, yeni mövzular,
yeni imzalar görünür, təzə poetik səslər eşidilir. 1980-ci illərin
başlanğıcında ədəbiyyata gələn istedadlı şair-publisist Rafiq Oday şeirdən şeirə,
kitabdan kitaba keçdikcə həmişə öz sözünü deyib, heç kəsi yamsılamadan
düşündüklərini poetik misraların axarında ifadə etməyə çalışıb.
Oxuculara təqdim olunan "Qərib
ruhların nəğməsi” kitabını vərəqlədikcə bir daha yəqin etdim ki, Rafiq Odayın
poeziyası etno-milli bağları ilə klassik ənənəyə köklənib. Məhz bu zəngin ənənələrdən
qaynaqlandığına görə onun şeirləri həmişə orijinal səviyyəsi ilə həssas və
geniş oxucu auditoriyasında güclü rezonans doğurub.
Biganəliyə kəskin etiraz,
milli özünüdərkin obrazlı ifadəsi, vətəndaşlıq duyğuları R.Odayın son illərdə qələmə
aldığı bir sıra şeirlərin əsas qayəsini təşkil edir. R.Oday mənsub olduğu ədəbi
nəslin seçilən və sevilən nümayəndəsi kimi dədə-baba ocaqlarının yağı düşmənin
tapdağında qalmasına dözə bilmir, özümüzü doğrayan baltaların ucbatından
yuxudan ayıla bilməyən igidləri haraylayır. Bu harayda publisistik pafos şeriyyətlə
birləşərək bədii-fəlsəfi məzmunun ifadəsini gerçəkləşdirir:
Tor görər gözümüz burundan
uzaq,
Ürək şaxta udar, püskürər
sazaq,
Xeyri yox, min deyək, milyon da yazaq,
Əli balta tutan özümüzüksə.
Ünümüz sərhədə çatar dayanar,
Səbrimiz son həddə çatar dayanar,
Dağda yatan igid çətin oyanar,
Əli balta tutan özümüzüksə.
Göründüyü kimi, klassik bədii ənənə, genetik yaddaş və çağdaş düşüncə
R.Odayı haray salmağa vadar edir. Vətən övladlarını real yox, mənəvi yuxudan
oyatmaq üçün həyəcan təbili çalır. Çünki "Kitabi-Dədə Qorqud”da deyildiyi kimi,
"ol zaman da oğuz yigidlərinə nə qəza gəlsə, uyğudan gəlirdi”. Milli-etnik
yaddaşdan süzülüb gələn bu duyğu R.Odayın "Əli balta tutan özümüzüksə” şeirindən
gətirdiyimiz örnəkdə çox tutarlı şəkildə əks olunmuşdur.
Şairin vaxtilə xalq artisti Qədir Rüstəmova həsr etdiyi "Qarabağ şikəstəsi”
poemasında amansız yağını məhv etməyə çağırış, mübarizlik duyğuları, özünüdərk
hissləri unutqanlığın vəhdətində birləşir. Özünüqınaq hissləri oxucunu düşünməyə
vadar edir:
Qədir min əzabla şikəstə deyir,
Qarabağ şikəstdir, şikəstə deyil.
Bizim gözümüzə düşən kölgənin
Günahı, bil, özgə bir kəsdə deyil.
Qarabağ ağrısı, bu görkəmli sənətkara olan sonsuz ehtiram və məhəbbət,
ictimai dərdlər Rafiq Odayın poeziyasında heyrətamiz dərəcədə sufi ideyaları ilə
ahəngdar bir harmoniya yaradır. "Öldü Sona bülbüllər” şeirini oxuyandan sonra
hiss edirsən ki, ənənə və novatorluq əsl istedadın poetik düşüncələrində birləşəndə
poeziyanın möcüzəsi yaranır və bu möcüzə oxucunu sehirləyib öz axarına alır:
Axdı gözün qorası,
Hanı ağı-qarası?!
Kanla Məkan arası,
Yoldu "Sona bülbüllər”.
Dünya kiçik nöqtədir,
İnsan ona müqtədir.
Meyrac eylədi Qədir,
Öldü "Sona bülbüllər”.
"Kanla Məkan arasında” ömür sürən bəşər övladının fərdi yaşantılarını,
sosial dərdlərini ürfani-fəlsəfi düşüncələrlə vəhdətdə bundan gözəl necə ifadə etmək olar?!
Daxili-mənəvi iztirabların, ağrı və həyəcanların doğurduğu ürfani düşüncənin
poetik təcəssümünün özünəməxsus ifadəsini Rafiq Odayın poeziyasında aydınca
müşahidə etmək mümkündür. R.Odayın "Axtarmayın məni”, "Gedim”, "Qəbrim, məni qəbul
et”, "Bilirəm”, "Kimdi” və digər şeirlərində dərviş, eşq, qərib, dərgah, mələk,
iblis kimi sözlər sufi düşüncənin müəyyən məqamlarını təcəssüm etdirməklə
yanaşı, həm də milli-etnik yaddaşın özünəməxsus cizgilərini əks etdirir.
"Ruhum məni tərk edir” şeirində türk mifoloji düşüncəsi ilə islami ənənələr
poetik bir harmoniyada birləşərək lirik qəhrəmanın mənəvi-əxlaqi dəyərlərini
ifadə edir. Məlumdur ki, sufi yolçular söz vurğunu olduqları kimi saza, musiqiyə
də candan aşiqdirlər. Təsadüfi deyildir ki, ədəbiyyatşünaslıqda təsəvvüf ədəbiyyatı,
təriqət poeziyası terminləri işləndiyi kimi xalqımızın musiqi repertuarında
sufi havaları, təsəvvüf musiqisi ifadələri də geniş yayılmışdır. Məsələn, Azərbaycan
aşıq sənətinin musiqi repertuarında "Ürfani”, "Qurdoğlu”, "Mənsuri” və sairə
kimi sufi havaları mövcuddur. "Ruhum məni tərk edir” şeirində lirik qəhrəmanın
dini-ürfani fikirləri ictimai dərdlərin ziddiyyətli görüntüləri ilə eyni müstəvidə
təsvir edilir. "Dünyaya iynənin ulduzundan keçib gələn” lirik qəhrəman
mövcudatın sirlərini dərk etməyə çalışdıqca həyatın çirkinlikləri onu bezdirir,
təsəllisini "Sarıtel” havasında tapır. Sazın-sözün vəhdəti bütün ürfan adamları
kimi onun da ruhunu sakitləşdirir, "Sarıtel”in melodiyaları onu düşünməyə,
yerin-göyün sirlərinə vaqif olmağa səsləyir:
Gah mələklər arasında,
Gah ilbislər köçündə,
Qərib-qərib şərqi dedim,
Qərib kəslər köçündə,
Yol gedirəm yoxluqlara,
Qərib hisslər köçündə, -
Bu göyün yeddinci qatı,
Bu da yerin təkidir.
Bir "Sarıtel” havası çal,
Ruhum məni tərk edir.
Göründüyü kimi, bu bənd sufi poeziyasının müəyyən rəmzləri və türk
mifoloji düşüncəsinin əski anlayışları üzərində qurulmuşdur. Burada mələk,
iblis, qərib sözləri təsəvvüf poeziyasından gələn fəlsəfi semantikanı bildirir.
Tanınmış folklorşünas Məhərrəm Qasımlının qənaətinə görə, qul, miskin, yazıq,
divanə, abdal və sair təxəllüslər kimi aşıq sənətində qərib ad - titulu da
Tanrı qarşısında bəndənin acizliyini göstərən əlamətdir. Azərbaycan aşıq
yaradıcılığında bu qəbil ad - titulların geniş yayılması həmin əlamətlə
bağlıdır. Həm klassik poeziyada, həm də aşıq ədəbiyyatında qərib kəlməsi sufi məzmunlu
rəmz kimi çıxış edir. Allahın sonsuz qüdrətini dərk etmək istəyən bəndə
"vücudla vəhdətə girməyincə, Allaha qovuşmayınca özünü "yetim” "yazıq”, "səfil”
və ya "qərib” sayır”.
R.Oday milli-etnik yaddaşdan gələn bu duyğunu ustalıqla bəndin məzmununa
hopdurmuş, klassik ədəbi ənənədən sənətkarlıqla bəhrələnmişdir.
Qeyd edək ki, şairin lirik "mən”i bir ürfan yolçusu kimi Allaha qovuşub,
onun qüdrət və əzəmətini dərk etmək üçün çırpınır:
Qoşulub qərib durnaya,
Qərib-qərib köçüm gedir.
İlahi, bir yol aç mənə,
Bu yerlərdən köçüm gedim.
İlahi eşqə tapınan qəhrəmanın başlıca istəyi mənəvi buxovlardan azad
olub özünü anlamaq dərdidir. Bu sirr onu düşündürdükcə azadlıq arzusu daha da
şiddətlənir:
Yaranışdan beləyəmmi,
Azadammı, köləyəmmi?!
Zəncir kəsir biləyimi,
Dizlərimdən gücüm gedir.
Lirik qəhrəmanın bu mənəvi keyfiyyətini cəmiyyətdəki yaramazlıqlardan
qurtarıb kamilliyə can atan müəllifin özünün xarakterik xüsusiyyəti kimi səciyyələndirmək
olar. Məhz bu keyfiyyətləri ilə XXI əsrin ürfan yolçusu, "Mən kiməm? – Bir bikəsü
biçarəvü bixaniman…” – deyə dərdləri ilə baş-başa qalan, özünə sual verib cavab
alan Füzuli qəhrəmanlarını xatırladır. R.Odayın lirik "mən”i Məcnun kimi səadətini
yerlərdə yox, "Qərib durnalar köçündə” axtarır. O, ilahi eşq badəsini "bir piyalə
ağu da olsa, şərbət kimi içib” maddi dünyanı tərk etmək, mənəvi aləmə qovuşmaq
istəyi ilə həqiqətin dərkinə can atır:
Daha göylər qonağıyam,
Yerdə axtarmayın məni.
Bu müqəddəs yolçuluq nəfsindən azad olmaq istəyən ürfan adamlarının mənəvi
əxlaq ölçüləri ilə eyni məqamda birləşir. "Bir özgə məkan aradım, dadıma
Yaradan gəldi”- hökmü R.Odayın ürfani düşüncəsinin fəlsəfi-əxlaqi təsdiqi kimi
səslənir.
Dərd və eşq şairin təsəvvüf məzmunlu şeirlərinin başlıca istiqamətini müəyyənləşdirir.
"Bir qoca dərvişəm” – deyə dünya malından imtina edərək sufi ustadların yolunu
davam etdirən Rafiq Odayın dini-fəlsəfi düşüncələrinin poetik mənzərəsi dərddən
və sevgidən başlayan iztirablı məqamların ifadəsində daha aydın görünür:
Tanrım, son ricam budur,
Məni verdiyin dərdə,
Bir də sözümə tapşır.
Səndən özgə kimim var,
Məni özünə tapşır.
Bu dua-monoloqda müəllif tanrını ona bəxş etdiklərini sonsuz coşqu ilə
qarşılayır. Hər şeyə qane olduğunu şükranlıq hissi ilə bildirir. Bu
dini-estetik düşüncə sufilərə məxsus yaşam tərzinin özünəməxsus ifadəsi kimi
diqqəti çəkir. Ona görə də şair dua, Allaha yalvarış səciyyəsi daşıyan şeiri
"Tanrım, payın çox olsun”
adlandırmışdır. Sosial dərdlərin ürfani görüşlərlə həmahəng səsləşməsi
bu şeirin səciyyəvi cəhətlərindən biri kimi xarakterizə oluna bilər.
Tənqidçi Vaqif Yusifli Sumqayıt ədəbi mühitində fəaliyyət göstərən Əşrəf
Veysəllinin, Məmməd İlqarın, İbrahim İlyaslının, Sabir Sarvanın və digər şairlərin
ənənəvi formalarda qələmə aldıqları şeirləri yüksək qiymətləndirərək Rafiq
Odayın yaradıcılığında xalq şeiri üslubunun yerini ayrıca qeyd edərək yazır:
"Rafiq Odayın şeirləri bizim aşıq poeziyamızın, xalq şeirinin ən yaxşı ənənələri
üzərində köklənir. Bu gün hamı qoşma, gəraylı yazır, amma əsl qoşma, gəraylı və
heca şeirlərinin mükəmməl nümunələri çox az yaranır. Rafiq Oday istər öz fərdi
dünyasının hiss və həyəcanlarını, istərsə də böyük dünyanın, yaşadığımız
mühitin hadisə və olaylarını ifadə etməklə, Azərbaycan şeirinin bu gözəl şəkillərinə
üz tutur”.
Professor V.Yusiflinin bu elmi qənaəti Rafiq Oday poeziyasının xəlqi
forma və şəkillərinin araşdırılması istiqamətində əhəmiyyətli olduğu kimi, bu
şeirlərin məzmununun da bir neçə yönümdən təhlilini aparmaq zərurətini ortaya
qoyur. Bu baxımdan onun gəraylılarını xüsusi qeyd etməyi məqsədəuyğun hesab
edirik. Çünki R.Odayın əxlaqi-fəlsəfi düşüncələrinin ürfani mahiyyəti onun gəraylı
janrında yazdığı şeirlərdə daha çox özünün poetik təcəssümünü tapır. Təsəvvüf məzmunlu
poeziya örnəklərinin əksəriyyətində olduğu kimi Rafiq Odayın bir sıra gəraylılarında
da haqq yolçusunun mənəvi iztirabları, yaradılışın sirlərini dərk etmək cəhdi,
Tanrı sevgisi müxtəlif bədii deyimlər, fəlsəfi suallar vasitəsi ilə ifadə
olunur. Silsilə təkrir və epitetlər, təşbeh və mübaliğələr onun ürfani düşüncələrini
əlvan poetik çalarlarla zənginləşdirib emosional ruhu daha da gücləndirir:
Bəşər yalan, bəndə yalan,
Səndə yalan, mən də yalan.
Axı məni məndən alan,
Məni məndən edən kimdi?!
Hər nəsənsə, donun bəlli,
Nə olacaq sonun – bəlli.
Divan bəlli, qanun bəlli,
Haqqa sarı gedən kimdi?!
Bu cür suallar vasitəsi ilə onu narahat edən bəşəri cavab axtarmaq, haqq
yolçusunun iç aləmini işıqlandırmaq onun təsəvvüf şeirlərinin əsas ideya-məzmun
xüsusiyyətlərini təşkil edir. Şairin "Var” rədifli gəraylısını örnək gətirən
professor Vaqif Yusifli yazır ki, "Yunis İmrəyə xitabən yazılan bu gəraylıda
ürfan poeziyasından gələn küləklər əsir və arzulayaq ki, Rafiq Oday bu yoldan –
Yunis İmrə yolundan dönməsin”.
Diqqət etsək, doğurdan da R.Odayın bir sıra gəraylıları ilə Yunis İmrənin
poeziyası arasında məzmun yaxınlığını və ruh oxşarlığını müşahidə etmək olar.
Nümunə üçün Yunis İmrənin "Bir gör məni eşq neylədi” şeirindən bir bəndə diqqət
yetirək:
Çırpınıram yana-yana,
Eşq boyadı məni qana.
Nə aqiləm, nə divana,
Gəl gör məni eşq neylədi?!
R.Oday "Var” rədifi gəraylısında yazır:
Yön çevirib dağa-daşa,
Bulaq oldu gözüm – daşan,
Nə gözümdə ağdan nişan,
Nə gözümün qarası var.
Yaxud Yunis İmrənin "İçəri” adlı şeirinə nəzər salsaq, Rafiq Odayın bu
böyük mütəfəkkirdən yaradıcılıqla bəhrələndiyini aydın görmək olar:
Məni məndən sorma məndə deyiləm,
Əksimdir boş gəzir, dondan içəri.
Sənin eşqin məni məndən alıbdı,
Şirin dərddi bu dərmandan içəri.
Belə misalların sayını artıra da bilərik. Məqsədimiz Yunis İmrə poeziyası
ilə R.Odayın şeirləri arasında müqayisə aparıb, onları səciyyələndirmək deyil,
bu müqayisələrlə R.Odayın təsəvvüf poeziyasının klassik ənənələrə kökləndiyini,
sufi ideyaların bir sıra elementlərini özündə daşıdığını və davam etdirdiyini
göstərməkdir.
Rafiq Oday həyatın ən xırda real görüntülərini özünün duyub düşündüyü
kimi ifadə etməyi bacarır. Buna görədir ki, onun şeirlərinin əksəriyyətinin
poetik məzmununda fəlsəfi-estetik ideallar aparıcı mövqedə dayanır. O, həyatın
gərdişinə, yaradılışın sirrinə, ən başlıcası isə insan fitrətinə filosof gözü
ilə baxır və poetik qənaətlərini mənalandırarkən oxucu da özündən asılı
olmayaraq bu axara düşür:
Ötürüb səksəni, doxsanı adam,
Hələ də varlığı yox sanır adam.
Ha söylə, bu yolun yox sonu, adam,
Düşməz etdiyini o başa, bilməz.
Və yaxud:
Lənət daş atana düşür,
Daş bizə neyləyib axı?!
Xalq hikməti, sadə və etibarlı deyim, dərin məna tutumu Rafiq Odayın
şeirlərinin ayrılmaz cəhətləridir. Onun "Yaşayaq”, "Qayıtmaz”, "Kim sevər ki”,
"Yəqin”, "A dərdim” kimi gəraylı və qoşmalarında bu cəhətlər küll halında özünü
göstərir. Məhəbbətin şirinliyi, hicran iztirabları, sevən qəlbin kövrək
döyüntüləri necə hər kəsin özünəməxsus incə hissləridirsə, bu hisslərin ifadəsi
də Rafiq Odayın bədii təqdimində o cür incə və zərif deyimlərlə ifadə olunur:
Bu qapıya yoxmu bir çəm,
Ay insafsız – birim, bircəm.
Qısıl mənə olaq bir cəm, -
Təkim, beləcə yaşayaq.
Bu bənddə təzadlar, ritorik xitablar, söz və ifadələr elə sənətkarlıqla
yerli yerində işlənmişdir ki, əlavə şərhə ehtiyac duyulmur.
Qeyd etdiyimiz kimi, Rafiq Oday klassik poeziya ənənələrinə mükəmməl
tellərlə bağlı bir şairdir. Onun son illərdə qələmə aldığı qəzəllər həm poetik
məzmunu, həm də sənətkarlıq xüsusiyyətləri ilə maraq doğurur. Bu qəzəllərdə də
R.Oday özünün poetik məramına sadiq qalaraq sosial problemləri, mənəvi-əxlaqi məsələləri,
Qarabağ ağrısını ön plana çəkir. "Genosiddən”, "Məndə gəzmə”, "Qarabağ” və digər
qəzəllərində poetik vasitə və ünsürlərdən istifadə edərək onların məkrli niyyətlərini
ifşa edir:
Alışırsa əgər nəfsin qızıl alma sevdasıyla,
Buyur onda Qaf dağına dırman, onu məndə gəzmə.
"Qarabağ” qəzəlində də müəllif bu füsunkar gözəlliklər məskəninə ülvi məhəbbətini
təsəvvüf simvolikası vasitəsilə tərənnüm etmişdir:
Bütün Türkü - əcəmin yaradılış nöqtəsidir,
Bizə Kan, həm də Məkan, əvvəlü-axir Qarabağ.
İstər sosial-siyasi, istərsə də məhəbbət mövzusunda yazdığı qəzəllərdə
R.Oday digər şeirlərində olduğu kimi, poetik mətləbi mənalandırarkən bəsit ifadələrdən,
deyilmiş sözlərdən qaçır, duyduqlarını özünəməxsusluğun və səmimiyyətin
işığında ifadə etməyə çalışır.
Şairin xalqımızın Ümummilli lideri Heydər Əliyevə və onun layiqli
davamçısı İlham Əliyevə həsr etdiyi şeirlərdə gələcəyimizə sonsuz inam, milli
qürur hissi poetik misra və bəndlərdə ifadə olunur. Bu şeirlərdə xalqımızın böyük
oğullarına sonsuz məhəbbətin bariz ifadəsini görürük. Onun "Sən ulu öndərisən
bu xalqın, bu millətin” və "Ali Baş Komandanım” şeirləri yalnız bir fərdin, sənətkarın
hisslərini deyil, xalqımızın tükənməz sevgisini əks etdirir:
Bu dövlətin qırılmaz təməlində yaşarsan,
Ən müqəddəs, ən ülvi əməlində yaşarsan,
Vətən sevdalıları cəm elində - yaşarsan,
Xalq görür bəhrəsini çəkdiyin hər zəhmətin,
Sən ulu öndərisən bu xalqın, bu millətin.
Ən böyük əmanətin İlham Əliyev bizə,
Bir də müqəddəs Vətən - doğma ocaq, ev bizə.
Onunçün o, qatır ki, gecəsini gündüzə,
Heç zaman laxlamasın özülü bu qüdrətin,
Sən ulu öndərisən bu xalqın, bu millətin.
"Sən ulu öndərisən bu xalqın, bu millətin” şeirindən örnək gətirdiyimiz
bu bəndlər xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyevin əzəmət və qüdrətini, onun
parlaq dühasını tutarlı və inandırıcı boyalarla ifadə edir.
İctimai-siyasi lirikanın gözəl nümunələrindən olan bu şeirdə müəllif gələcəyə
sonsuz inamını silsilə anaforalar, rəngarəng inversiya və epitetlər vasitəsilə
poetikləşdirərək, soydaşlarımızı zülmə, zillətə qarşı ayıq-sayıq olmağa,
Qarabağ uğrunda mübarizəni qələbə ilə başa vurmağa səsləyir:
And içirik günəşin sübh doğan çağına,
And içirik qan ilə boyanan torpağına.
And içirik üçrəngli müqəddəs bayrağına,
Kökünü kəsəcəyik hər zülmün, hər zillətin,
Sən ulu öndərisən bu xalqın, bu millətin.
Eyni ideyanı, milli müstəqillik duyğularını R.Oday "Ali Baş Komandanım”
şeirində də yüksək ilham və poetik bir pafosla tərənnüm edir. Qələbə əzmi,
milli qürur hissi, səmimi duyğuların, yaxın və uzaq keçmişimizin bədii ifadəsi
şeirin poetik məzmununu müəyyənləşdirir. Şairin özünəməxsus deyim tərzi poetik
mətnin emosional və bədii çalarlarla zənginləşdirərək lirik-siyasi ovqatı daha
da gücləndirir:
Azərbaycan güvənir müzəffər ordusuna,
Qoymaz yağı önündə bu xalqı ordu, sına.
İstər tufanda yoxla, yağışda, qarda sına,
Bir nərə çək dəniztək aşıb-daşsın meydanım.
Ali Baş Komandanım!
Beşlik şəklində qələmə alınmış şeirin bütün bəndlərinin sonunda işlənən
təkrir – müraciət – "Ali Baş Komandanım” ifadəsi oxucu qəlbində böyük ruh yüksəkliyi
doğurur.
Erməni təcavüzkarları tərəfindən torpaqlarımızın işğalı, Qarabağ müharibəsi,
milli müstəqillik uğrunda mübarizə, özünüdərkə çağırış və sair mövzular son
iyirmi beş ilin sosial-siyasi və tarixi-mədəni mənzərələrini əks etdirən
başlıca amillərdir. Rafiq Odayın şeirlərində
qeyd olunan problemlərin poetik inikasını görmək olar. Onun şeirlərində yurd
yanğısı, azadlıq idealları, lirik "mən”in daxili göynərtiləri, xalqını, vətənini
düşünən insanın mənəvi iztirabları əks olunur:
Ağıllara gəlməyən
Başlara gəldi bu gün.
Dostlar qara geyindi,
Düşmənlər güldü bu gün.
Elim matəm keçirir
25 ildi bu gün,
Bu yolun hər addımı
Qadadan-qandan keçib,
Xalqın müstəqilliyi
20 yanvardan keçib.
Yağılar əlbir olub,
Qırğına fərman verdi.
Düşündü ki, bu xalqa
Ölümcül dərman verdi.
Ancaq bu dərs bizlərə
Azad, özgür, müstəqil
Bir Azərbaycan verdi.
Neçə ərən oğullar
Bu yolda candan keçib.
Xalqın müstəqilliyi
20 yanvardan keçib.
R.Odayın poeziyası mövzuca zəngin və çoxşaxəlidir. Onun təbiət gözəllikləri,
vətən sevgisi, ülvi məhəbbətin tərənnümü və sair mövzularda orijinal şeirləri
vardır. Şair nədən yazırsa yazsın, insanı, onun iç duyğularını ön plana çəkir.
Bu baxımdan Rafiq Odayın şeirləri insan mənəviyyatının poetik təsvirinin zənginliyi
ilə səciyyələnir.
"Qərib ruhların nəğməsi” kitabını oxuyandan sonra qədirbilən oxucuların
da bu qənaətə gələcəklərinə inanıram. Çünki Rafiq Oday yaradıcılığı boyu ədəbi axtarışdadır.
Bu axtarışların son ucu isə oxucunun ürəyinə ünvanlanır.
Avtandil AĞBABA,
filologiya
üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,
respublikanın Əməkdar jurnalisti
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.