Fərzəliyev Sahib Abduləli oğlu 1960-cı ildə Cəbrayıl rayonunda anadan olub. AzİMİ–nin Sənaye mülki tikinti ixtisası üzrə ali təhsil alıb. 1988-ci ildə Moskva şəhərində ÜİETI-nin aspırantı olub, 1992-ci ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. 1986-cı ildə AZİMİ-də baş elmi işçi, assistant, baş müəllim, dosent vəzifələrində işləyib. Hazırda kafedra müdiri vəzifəsində çalışır. Bu dövr ərzində onun 72 elmi məqaləsi, 4 metodik göstərişi, 17 dərs proqramı və 3 kitabi çap olunub. O, Potensial Sumqayıt Mütəxəsislər Birliyinin sədri, FHN-nin ekspertdir. S.Fərzəliyev müharibə veteranıdır. Bir sıra medal və ordenləri var. 2 oğlu, 1 nəvəsi var.

Sahib müəllimlə tikinti sahəsində olan qanunvericilikdən, ölkədə aparılan tikintidən, inşaat sektorunun bu günü haqqında söhbətləşdik.

- Sahib müəllim siz inşaat mühəndisisiniz, bu sahənin tanınmış alimısınız və sahədə elmi-pedaqoji fəaliyyət göstərirsiniz. İnşaat fəaliyyətinin bu gününü necə qiymətləndirərdiniz?

- Çox yaxşı. Bu gün tikinti istehsalatı respublikamızda ən sürətlə inkişaf edən bir sahədir. Deyərdim birinci yerdə olan sahədir. Tikinti istehsalatının inkişafı həmişə ölkələrin iqtisadi inkişafının başlıca göstəricisi olub. Gəlin rəqəmlərə müraciət edək, son 10 ilə baxaq. 2003-cü ildə tikinti təşkilatlarının yerinə yetirdikləri tikinti-quraşdırma işlərinin həcmi 3, 786 300 min manat təşkil etmişdirsə, 2013-cü ildə bu rəqəm 17, 502 500 min manat olub. Görürsünüz tikinti işlərinin həcmi 5 dəfə artıb. Bu sektorda çalışan işçilərin sayı 2003-cü ildə 52.5 min nəfər olmuşdursa, 2013-cü ildə 101.4 min nəfər olub. Bu rəqəmlər tikinti sektorunun dinamikasını aydın əks etdirir. Çox geniş şərhə ehtiyac qalmır.

- Sahib müəllim təbii ki, ölkəmizdə gedən abadlıq, quruculuq tikinti işləri göz qabağındadır. İstərdim bu sektorun problemlərindən danışaq.

- Buyurun, ancaq elə etməyin ki, axırda məni işdən çıxartsınlar (gülümsəyir).

-İstərdim tikinti norma və qaydalarından danışaq. Bu gün tikinti istehsalatında TH və Q-na nə dərəcədə əməl olunur?

- Sual çox geniş diapazona malikdir. Ona bir mənalı cavab yoxdur. Çünki tikinti çox mürəkkəb bir fəaliyyətdir. Tikinti norma və qaydalarına əməl olunma tikintiyə sahənin ayrılmasından, layihələndirilməsindən, tikintinin icrası dövründən və təhvilindən ibarət bir mərhələni əhatə edir. Hər bir mərhələnin öz tələbləri var və eyni zamanda nöqsanları, problemləri var.

- Birincidən başlayaraq harada tikintiyə sahə verilə bilər?

- Əlbəttə, cavab birmənalı ola bilməz. Hər tikintinin öz təyinatı və funksiyası var. Elə tikili var ki, onu səhərin içində tikmək olmaz, elə tikili var ki, onu şəhədən kənarda tikmək olmaz.

- Məsələn, yanacaqdoldurma məntəqəsini şəhərin içində tikmək olar?

- Əlbəttə, şəhərətrafı ərazilərdə tikilsə, yaxşı olar. Ancaq bu təyinatlı tikilini tikmək üçün ərazi tikinti norma və qaydalarının tələblərinə cavab verirsə əlbətdəki şəhər daxilində də olar.

-Respublikada hansı tikinti norma və qaydalarından istifadə olunur?

- Respublikamızda tətbiq edilən tikinti norma və qaydaları sovet dövründə istifadə olunan normalardır. Onlar tədricən yenilənir, təkmilləşir. Ancaq əsas olaraq da onlardan istifadə olunur. Hələ biz Avropa standartlarını qəbul edə bilməmişik. Ona hazırlıqlar gedir.

-Layihələndirmə tikinti üçün vacib mərhələdir. Bu sahədə nə problemlər mövcuddur?

- Ən böyük problem ondan ibarətdir ki, bir çox hallarda layihə- smeta sənədləri ekspertizadan keçməmiş, öz təsdiqini tapmamış tikintiyə başlanır. Bu yol verilməzdir. Düz qeyd etdinizki, layihələndirmə tikinti mərhələsində vacib və məsuliyyətli bir mərhələdir. Bəzən geoloji-geodezi işlər aparmadan layihələndirmə həyata keçirilir və s. ikinci problem layihəyəyə nəzarət mərhələsidir. Bu sahədə də problemlər çoxdur. Demək olar ki, çox hallarda müəllif nəzarətinə vəsait ayrılmır, nəticədə bir çox pozuntular baş verir.

- Sahib müəllim tikinti sahəsində hansı pozuntular daha qabarıqdır?

- Tikinti istehsalatı qeyd etdiyim kimi mürəkkəb dinamik və ehtimal bir prosesdir. Onu mükəmməl idarə etməkdə bir o qədər də çətindir. Ancaq bir neçə məsələyə toxuna bilərəm. Məsələn: tikintinin təşkilində işçilərin iş şəraiti demək olar çox pis vəziyyətdədir. Tikinti norma və qaydalarına əsasən tikinti başlamamış işçilərin iş şəraiti həll olmalıdır. Yəni soyunub-geyinmə otağı, yuyunma otağı, yeyib-içmək otağı, dincəlmək otağı, sanitar qovşaqları, yığıncaq otaqları və s. kimi yerlər olmalıdır. Demək olar ki, bu gün bunlar inşaat meydançalarında lazımi səviyyə də öz həllini tapmır. Həmçinin material-texnik bazanın yerləşməsi məsələləri norma və qaydalar səviyyəsində olmur, qapalı işlərə nəzarət, onların qəbulu, təhlükəli işlərə icazə, yüksəklikdə görülən işlərdə təhlükəsizlik qaydaları və s. deyərdim ki, çox vaxt lazımınca yerinə yetirilmir. Bir çox hallarda icraçıları özləri heç bu biliklərə malik olmurlar. Çünki, çox hallarda qeyri peşəkar insanlar bu sahədə işlərə rəhbərlik edir.

-Təhlükəsizlik məsələsini qeyd etdiniz . Bu sahədə tez-tez baş verən hadisələr haqqında eşidilir,buna səbəb nədir?

- Səbəblər çoxdur. Onları sadalasam çox vaxt aparar. Gəlin bir daha statistikaya nəzər salaq. Ötən ildə tikintidə 217 qəza hadisəsi qeydə alınıb. Ondan 83 nəfəri dünyasını dəyişib. 38% ölümlə nəticələnib. Bu ilin 6 ayında 49 bədbəxt hadisə qeydə alınıb, ondan 22 nəfər dünyasını dəyişib. 45% olüm hadisəsi təşkil edib. Bu çox qorxulu rəqəmlərdir. Dünyanın heç bir yerində belə bir faiz mövcud deyil. Bax bu bizim tikintidə təhlükəsiz iş şəraitinin yarıtmaz mənzərəsini əks etdirir. Bu hələ qeydə alınan hadisələrdir. Çox hadisələr qeydə alınmır. Çox şirkətlər işçiləri qeyri-leqal işlədirlər. Əks halda bu rəqəmlər daha böyük ola bilərdi. Səbəblərə gəldikdə, səbəblər çoxdur. Buda məhz tikinti norma və qaydalarının tələblərinə düzgün riayət edilməməsinin nəticəsidir. Bu haqqda mətbuatdada tez-tez yazılar gedir. Ən əsas olanı yüksəklikdə görülən işlərlə bağlıdır. Bu işlər xüsusi işlər sırasındadır və onlara tələbatlarda xüsusidir. Lakin bir çox hallarda iş icraçıları özləri belə bilmirlər ki, hansı tələblər mövcuddur. Gedib desən ki, yüksəklikdə işə cəlb etdiyin işçi o anda müayinədən keçməlidir ki, o yüksəklikdə iş üçün yararlıdırmı? Sənə gülərlər. Desən ki, onun xüsusi geyimi olmalıdır, xüsusi qoruyucu vasitələrlə təchiz edilməlidir, onun geyimi belə xüsusi yoxlanmadan keçməlidir və s. səni düz başa düşməzlər. Bax bu və digər sadaladığım səbəblərdir ki, bu ölüm hadisələrini labüd edir.

-Sahib müəllim necə etmək olar ki, tikinti norma və qaydalarına tam əməl edilsin, keyfiyyətli məhsul əldə edilsin, insanlar güvənli binalarda yaşasın, sağlamlıqlarına xətər yetirməsin.

- Bu başqa bir müşahidələrin mövzusudur.

- Müsahibəyə görə təşəkkür edirəm

- Çox sağolun.

Söhbətləşdi: Ramil Zeynallı

Xeberle.com