Səfərin əsas motivlərindən biri, bəlkə də ən əsası Sumqayıt və Kazanı vaxtilə bağlayan tarixi bir hadisə ilə bağlı idi.
Xatırlayırsınızsa, Respublikanın əməkdar jurnalisti Eyruz Məmmədovun cari ilin mart ayının 6-da Xeberle.com portalında "Sumqayıtın simvollarından birini niyə itirdik? – "Yaşıl bina”nın taleyi” adlı yazısı çıxmışdı (bu linkdə yazı ilə tam tanış ola bilərsiniz: http://xeberle.com/az/view/9524/sumqaytn-simvollarndan-birini-niye-itirdik-yasl-binann-taleyi/?).
Sumqayıtlı jurnalist həmin tarixi-bioqrafik yazısında sumqayıtlıların vaxtilə öyündüyü Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin binasının keçmiş görkəmindən və hazırda məhv olunmasından, "Yaşıl bina" ideyasının necə yaranmasından və həmin sarmaşığın hansı şəhərdən götürülməsindən söz açıb. Yazıda qeyd olunub ki, ötən əsrin ortalarında Sumqayıtın ozamankı rəhbəri Kamal Axundovu şəhər İcraiyyə Komitəsinin binasının birinci mərtəbəsinin həmişə nəm olması narahat edir və düşündürürmüş. Hər il birinci mərtəbənin çöl üzlük daşlarını qaşınır, yenidən suvaq çəkilir, bir ildən sonra birinci mərtəbə yenə də nəm olurmuş... Katib bir gün ezamiyyətə çıxır və Kazan şəhərinə istirahətə yollanır. Onu şəhər partiya komitəsinin birinci katibi qarşılayır və yerli sanatoriyada yer ayırır. Bir neçə gündən sonra onu Kazanın kənarında yerləşən təbiəti gözəl və füsünkar olan bir yerə aparırlar. Burada böyük bir gölün ətrafında qonaq evi varmış. Bina başdan-ayağa yaşıllıq içində imiş və kənardan çox gözəl görünürmüş. Kamal Axundov onu qonaqlığa dəvət edən katibə binanı çox bəyəndiyini deyir və ondan bu sarmaşıqlı görkəm haqqında maraqlanır. Kazan katibi cavab verir ki, bu tikilidə vaxtilə rütubət problemi olub və Sankt-Peterburqdan gələn bir memarın tövsiyəsi ilə həm nəmliyin, həm də soyuğun qarşısını alan sarmaşıq ("plyuş”) kolunu əkməklə məsələni həll ediblər. Kamal Axundov dərhal bu ideyadan yararlanır, Kazandan Sumqayıta sarmaşığın bu növü gətirilir və az keçməmiş Sumqayıt şəhər İcraiyyə Komitəsinin binası sumqayıtlıların gözü qarşısında görkəmini dəyişir, sarmaşıq yavaş-yavaş binaya dırmaşır və onu yamyaşıl edir.
Müəllif sonda bu gözəlliyin hazırda olmamasından, bir neçə il əvvəl məhv edilməsindən təəssüfləndiyini bildirir və Sumqayıt təəssübkeşliyi olmayanları qınayır.
Elə bu arzu, bu istək biz sumqayıtlı jurnalistləri Kazanı görməyə, orada yerləşən həmin binanı tapmağa, oradan reportaj hazırlamağa səslədi. Əslində, bununla ümidimiz çox deyildi ki, məhz bu tapıntı-reportajdan sonra dərhal "yaramız sağalacaq”, arzumuza çatacağıq - şəhər icra hakimiyyətinin binasını əvvəlki görkəminə qaytarmağa nail olacağıq. Amma içimizdəki "yanğını” yatırtmaq, nostalji yaşamaq, şəhərimizi sevən sakinlər kimi borcumuzdan çıxmaq istəyirdik.
Təəssüflər olsun ki, 7 gün ərzində həmin binanı tapa bilmədik. Kimdən soruşduqsa, "tanıyıram” deyən olmadı. Hətta şəhərdə sayılıb-seçilən ictimaiyyət nümayəndələri, ağsaqqallar belə söyləməkdə çətinlik çəkdilər. Sağ olsunlar Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin Tatarıstan nümayəndəliyinin rəhbəri Sərraf Kərimov, orada yaşayan daha bir soydaşımız, şair publisist İsaq Dağlı və onların ətrafında yığışan digər ziyalı soydaşlarımız – onlar bütün əlaqələrini işə saldılar, çox maraqlandılar, lakin bir nəticə hasil olmadı. Biz bununla kifayətlənməyib Kazan şəhərində əlaqədar idarələri bir-bir gəzdik; şəhərin Mədəniyyət şöbəsi, şəhər Memarlıq və Şəhərsalma idarəsi, turistik şirkətlər və sair... Sonda gəlib Kazan meriyasının qəbul şöbəsində merin adına məktub ünvanladıq ki, arzumuz, istəyimiz budur – o sanatoriya, yaxud qonaq evini axtarırıq. Məktubun sonunda koordinatlarımızı qoyduq. Orada İvan adlı bir rus bizi çox mehriban qarşıladı və məktubu yazmaqda yardımçı oldu.
Və budur, artıq 1 ay sonra Kazan meriyasından e-mailimizə məktub daxil olub. Məktubu bəndəniz yazdığımdan cavab da elə mənim adıma gəlib. Məktubun mətninin tərcüməsini təqdim edirik:
Hörmətli Elnur Ağayev
Sizin məlum binanın yerinin aşkar edilməsinə yardım etməyimizlə bağlı xahiş məktubunuza diqqətlə baxılıb.
Kazan şəhər Memarlıq və Şəhərsalma idarəsinin informasiyası əsasında sizlərə aşağıdakıları bildiririk:
XX əsrin ortalarında fasadın yaşıllaşdırılması istiqamətində binalar sarmaşıq və ya vəhşi üzümlə örtülürdü. Hazırda isə sözügedən sanatoriya, yaxud qonaq evinin binasının dəqiq yerinin müəyyənləşdirilməsi mümkün deyil. Güman etmək olar ki, bu Kazan ətrafında Mavi gölün yaxınlığında, Kazanka çayının sahilində yerləşən Krutuşka sanatoriyası olub. Dəqiq ünvanı: Kazan şəhəri, Krutuşka qəsəbəsi, Mərkəzi küçəsi, ev1
Sizə bizim şəhərə göstərdiyiniz diqqət və marağa görə təşəkkür edirik!
Hər halda, Kazan şəhər rəhbərliyini belə operativ və diqqət dolu cavab məktubuna görə təşəkkür edirik! Yəqin Sumqayıt şəhər rəhbərliyi bundan sonra biz jurnalsitlərin, şəhər ictimaiyyəti və sakinlərin istəyini nəzərə alacaq və Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin binası yenidən yaşıl örpəyə bürünəcək. Hər halda Xeberle.com portalında bir neçə dəfə bu haqda ictimai rəy də öyrənilib, video və onlayn sorğular təşkil olunub və əksəriyyət binanın yenidən yaşıl olmasını arzulayıb. Binanın örtüyü bərpa olunarsa, bu yolla, köhnə sumqayıtlıların qəlblərini fəth etmək çətin olmayacaq.
Elnur Ağayev
Xeberle.com
