Mərkəzi Bankın (MB) kommersiya banklarına girovsuz kreditlərdə müştərinin rəsmi gəlirini təsdiq edən sənədi olmadan (əməkhaqqı arayışı) kreditin verilməməsini tövsiyə etməsi vətəndaşları çıxılmaz vəziyyətə salıb.

 MB-nin bu tövsiyəsindən sonra bütün kommersiya bankları kredit kampaniyalarını dayandırıb.

 “Unibank” kommersiya bankından deyiblər ki, 3 faiz endirimlə,  arayışsız kredit kampaniyası dayandırılıb: “Artıq arayışsız kredit verilmir. Amma hələ də onlarla insan müraciət edərək arayışsız kredit almaq istəyir. Bank təkrar müştərilərindən belə arayış tələb edir”.

 İş yerindən arayış təqdim etməklə kredit almaq da müşkilə çevrilib: “Arayış rəsmi şəkildə təsdiq edilməlidir. Bank kartı ilə məvacib alanlar bankdan son 6 ayda çıxardığı əməkhaqlarının hesabatını təqdim etməlidir. Arayışda yazılanların doğru olub-olmadığını araşdırırıq”.

 Bankdan onu da qeyd etdilər ki, yanvarın 16-dan “Albalı-kart”ları da yalnız iş yerindən arayış təqdim edənlərə verilir. Arayış təqdim edəndən sonar kredit üçün müraciət edənlərin sayında azalma gözlənilır: “Yeni şərtlərin tətbiqinin bankların gəlirlərinə təsir edib-etməyəcəyini bir aydan sonra müəyyənləşdirmək mümkün olacaq”.

 Arayışsız kredit verilməsi kampaniyasını ilk dəfə tətbiq edən “Bank of Baku” da kredit şərtlərində dəyişiklik edib.

 Bankdan bildiriblər ki, arayışsız kredit kampaniyası artıq bir neçə gündür dayandırıb. Müraciət edən müştərilərə yeniliklə bağlı izahat verilir.

 “Access” bankda da eyni qayda tətbiq olunub. Bu bankdan bildirildi ki, onlar da arayışsız kredit vermirlər.

 Arayışsız kreditlərin verilməsinə qadağan tətbiq edilməsi məişət avadanlıqlarının, mobil telefonların satışına da təsir göstərib. Mağazalar “təkcə şəxsiyyət vəsiqəsi ilə kredit” kampaniyasını dayandırıb.

 İqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov Mərkəzi Bankın bu tövsiyələrini gecikmiş addım kimi qiymətləndirir. O,  açıqlamasında deyib ki, MB-nin bu qərarı bank sektorunda ciddi problemlərin olmasından xəbər verir: “Mərkəzi Bank iş yerindən arayış istənilməsini, bu arayışın ciddi yoxlanılmasını tövsiyə edib. Çünki problemli kreditlərin həcmi artıb. İstehlak kreditlərinin müəyyən həcmi geri qaytarılmır. Bundan əlavə, istehlak kreditlərinin həcmi arzuolunmaz səviyyəyə çatıb”.

 V.Bayramovun sözlərinə görə, banklar tərəfindən verilən 14,8 milyard manatlıq kreditin 38,6 faizini istehlak kreditləri təşkil edir. Hazırda hər 1000 manatlıq kreditin 400 manatı istehlak kreditinin payına düşür. Son statistika göstərir ki, 707 milyon manatlıq problemli kredit var. Buna görə də Mərkəzi Bank artıq tədbir görmək məcburiyyətindədir. Amma MB-nin tövsiyələri yubanmış tədbirdir. Çünki hələ 2012-ci ildə Milli Məclisdə istehlak kreditlərinin həcminin artdığını və bunun problem yaradacağını demişdilər”.

 Ekspert kredit şərtlərinin dəyişdirilməsinin bankların xidmətindən yararlanan vətəndaşların sayına təsir edəcəyini də vurğuladı.

 İqtisadçı Nübar Seyidova  deyib ki, istehlak krediti üzrə ixtisaslaşan banklar qeyri-dəqiq informasiya verməklə əhalini cəlb edib: “Əhalinin məlumatsızlığından istifadə edildi. Banklar öz reklam çarxlarında düzgün olmayan məlumatlar verməklə əhalini aldatdılar. Reklamlarda yüksək komision haqlarından və faizlərdən danışılmadığından əhali kredit götürərkən faiz göstəricilərini nəzərə almadı. Problem odur ki, vətəndaş bankla onun arasında bağlanan kredit müqaviləsini oxumadan imzalayır. Nəticədə götürülən pulun faizi özündən çox olur”.

 N.Seyidovanın fikrincə, MB kredit şərtləri ilə bərabər faiz göstəricilərinin azaldılması ilə bağlı tövsiyələr hazırlamalıdır.

 Rəsmi statistikaya görə, hazırda ölkə üzrə 1,5 milyondan çox vətəndaş kredit müştərisidir. Ekspertlər hesab edirlər ki, istehlak kreditlərinin artmasının səbəblərindən biri də bankların şirnikləndirici reklamlarıdır.

 Qeyd edək ki, MB kredit banklarına verdiyi tövsiyələrlə bağlı rəsmi açıqlama yaymayıb.

 Mərkəzi Bankın da məsələyə münasibətini öyrənməyə çalışıblar. Bankdan dedilər ki, suallar yalnız yazılı şəkildə göndəriləndən sonra cavablandırıla bilər. Amma cavabın nə vaxt hazır olacağı bildirilmədi.

/virtualaz.org/