Növbəti
– 2018-2019-cu illər dərs mövsümü açıq elan olundu. Tədris ilində ən çox əhəmiyyət
kəsb edən, eyni zamanda tənqid olunan məsələlərdən biri dərs vəsaitləri və onların
tərtibat səviyyəsi barədədir. Bildiyimiz kimi, hər bir sinif üçün dərslik
hazırlanan müəllim üçün metodik vəsait olduğu kimi, şagirdlər üçün əlavə vəsait
nəşr olunur. Əlavə vəsaitlər bir növ dərsliklər üçün, açar, izah, məşq
xarakteri daşıyır. Budəfki mövzumuz ibtidai siniflər üçün hazırlanan əlavə vəsaitlər
haqqında olacaq. Gündəmi nəzərə alaraq, bu sahədə 40-a yaxın kitab tərtib edən,
kitabları daha çox satılan tanınmış müəllim, pedaqoji elmlər üzrə fəlsəfə
doktoru, əməkdar müəllim Aygün Məcidova ilə söhbətləşdik. Onunla tərtib etdiyi
kitablarının fərqi, əlavə vəsaitlərin səviyyəsi, uşaqların bu kitabları qavrama
yolları barədə söhbət açmışıq. Xeberle.com müsahibəni olduğu kimi təqdim edir.
- Mümkünsə, özünüz
barədə məlumat verərdiniz. Tanınmış əlavə vəsaitlər müəllifi kimi sizin
pedaqoji fəaliyyətiniz, təcrübəniz, çalışdığınız təhsil və elm müəssisələri
maraqlıdır.
- 1987-ci ildə
Azərbaycan Dövlət Universitetininin mexanika-riyaziyyat fakültəsini bitirmişəm.
Riyaziyyat hər bir uşaq üçün çətin fənn kimi qəbul edilir, bu fənni daha asan qəbul
edilən, sevilən etmək həvəsi və ibtidai siniflərdə riyaziyyatın tədrisi məni
daha çox maraqlandırdığından 1998-1999-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Pedoqoji
Universitetinin ibtidai təhsilin pedaqogikası və metodikası ixtisası üzrə tam
yenidənhazırlanma kursunu bitirmiş və ibtidai sinif müəllimi işləməyə
başlamışam. 30 ildir ki, pedaqoji fəaliyyətlə məşğulam. 1998-ci ildən bu günə qədər
Bakı Avropa Liseyində ibtidai sinif müəllimi işləyirəm. Bununla yanaşı, ibtidai
siniflər üzrə direktor müavini vəzifəsini də daşıyıram. Pedaqoji fəaliyyətə
başladığım ilk günlərdən təhsil sahəsində gedən islahatlarla yanaşı, inkişaf
etmişəm. Çoxsaylı treninqlərin iştirakçısı olmuş, trener kimi fəaliyyət göstərmişəm.
2004-cü ildən ADPU-nun «İbtidai riyazi təhsilin metodikası» kafedrasında
saathesabı ilə pedaqoji praktika aparmış, 2007-ci ildən müəllim kimi fəaliyyət
göstərməyə başlamışam. Daim pedaqoji fəaliyyətimi özümüinkişafla davam etdirmişəm.
2003-cü ildən Təhsil Problemləri İnstitutunun dissertantı olmuş, 2008-ci ildə
«İbtidai siniflərin riyaziyyat təlimi prosesində ədəd anlayışının öyrədilməsi
yolları» adlı tədqiqat işi əsasında müdafiə etmişəm və pedaqoji elmlər üzrə fəlsəfə
doktoru adını almışam.
-
Hər halda ibtidai siniflər üçün bu qədər dərslik müəllifinin elmi təqdiqat işləri
də yox olmamalıdır...
- Tamamilə razıyam. 2016-cı ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində təlim
və tərbiyənin nəzəriyyəsi və metodikası ixtisasindan elmlər doktoru proqramı
üzrə dissertanturanı bitirmişəm, "İbtidai siniflərdə müasir qiymətləndirmə
konsepsiyası əsasında riyaziyyat təliminin səmərəliliyinin artırılması yolları»
adlı mövzusu ilə bağlı tədqiqat işini sona çatdırmışam, eyni adlı monoqrafiyam
nəşr olunmuşdur. Müdafiə ərəfəsindəyəm. Əməyin dövlətimiz tərəfindən qiymətləndirilmiş,
«Azərbaycan Respublikasının Qabaqcıl təhsil işçisi» döş nişanı ilə təltif
olunmuşam, «İlin müəllimi» müsabiqəsinin qalibi olmuş və Azərbaycan
Respublikasının prezidenti tərəfindən mükafatlandırılmışam, «Əməkdar müəllim»
adına layiq görülmüşəm. 2016-cı ildən pedaqoji elmlər üzrə Beynəlxalq Elmlər
Akademiyasının müxbir üzvüyəm. Bütün elmi və pedaqoji fəaliyyətim ibtidai
siniflərdə riyaziyyat fənninin tədrisi ilə bağlı olub. Ölkədaxili və ölkə
xaricində əsərlərim dərc olunmuşdur. 4 monoqrafiya, 126 kitab (dərsliklər, tədris
vəsaitləri, metodik vəsaitlər, didaktik materiallar, test tapşırıqları), 46 məqalə
(14 xaricdə dərc olunanlar) və 7 tezisin (5 xaricdə), 2 proqram müəllifiyəm.
- İbtidai siniflər üzrə bir sıra vəsaitlərinizi,
o cümlədən «Riyaziyyatdan didaktik materiallar» və «Riyaziyyatdan testlər»
kitabınızı demək olar ki, hər bir ibtidai sinif şagirdi tanıyır. Bu kitabların
belə tanınmasına səbəb nədir?
- İbtidai siniflər üçün yazılan «Riyaziyyatdan didaktik materiallar» (I-IV
siniflər), «Riyaziyyatdan testlər» (I-IV siniflər) kitabları 2008-ci ildən
başlayaraq nəşr olunur. Bu kitablar təhsildə gedən islahatlar zamanı – ibtidai
siniflər üzrə yeni dərsliklərin istifadəyə verildiyi bir zamanda Azərbaycanda
ilk didaktik material kimi istifadə olunub. İbtidai siniflərin riyaziyyat təliminin
məzmununda edilən dəyişikliklər müəllim, valideyn və şagird kontingentində yeni
və tam mənimsənilməyən bir məzmun kəsb etdiyindən, bu kitablar o dövrün ibtidai
riyazi təhsilində riyazi biliyin məhv olmasının qarşısını almışdır.
- Bu kitablarınız Azərbaycanda nəşr olunan yeganə
əlavə vəsaitləridir?
- Mənim
üçün sevindirici bir haldır ki, artıq müxtəlif müəlliflər tərəfindən çoxsaylı tədris
vəsaitləri yazılıb, nəşr olunmaqdadır. Lakin yenə də bu nəşrlər azlıq təşkil
edir. Təsəvvür edin ki, Rusiyada bir fənn üzrə yüzlərlə əlavə tədris vəsaiti
olduğu halda, Azərbaycan dilində çox çətinliklə ibtidai siniflər üçün çox kiçik
həcmdə tədris vəsaitləri tapmaq olurdu. Bütün müəlliflərə kitab yazmaq kimi
ağır bir iş prosesində uğurlar və müvəffəqiyyətlər arzulayıram.
- Bəs sizin
yazdığınız kitablar digər nəşrlərdən nə ilə fərqlənir?
- Digər
nəşrlərin də özünəməxsus cəhətləri var. Lakin onlarda uşaqlar əsasən riyaziyyatı
öyrənməkdə çətinlik çəkir, sadəcə dərslikdə çoxsaylı çalışmalara yer
çatmadığından, əlavə material kimi onlardan istifadə edirlər. Ona görə də bu tədris
vəsaitlərində dərsliklərdə olduğu kimi eyni başlıqlar verilir. Müəllifi olduğum
tədris vəsaitlərində isə uşaqlar riyaziyyat fənni üzrə konkret və vacib məzmun
üzrə tapşırıqları yerinə yetirdikcə, müəyyən bir prinsiplə riyaziyyat elminə
yiyələnirlər. Kitabın konsepsiyası bütöv bir metodik sistemə əsaslanıb və məzmun
didaktik prinsiplər əsasında müəyyənləşdirilib. Siniflər üzrə materialın məzmunu
elmi əsaslarla, sistemli şəkildə, düzgün ardıcıllıqla, varislik gözlənilməklə tərtib
olunub; tapşırıqlar sadədən mürəkkəbə, asandan çətinə doğru düzülüb.
Tapşırıqlar inkişafetdirici, düşündürücü, əyani, praktik, həyatla əlaqəli,
diferensasiyalı olmaqla, şagirdlərdə şüurlu mənimsəməyə, mühakimə aparmaq
bacarığını inkişaf etdirməyə, fəallığı artırmağa, səmərəli yollar axtarmağa,
biliyi dərinləşdirməyə xidmət edir.
- Riyaziyyat çətin fənn – elmlərin şahıdır. Ciddi
riyazi təhsil, bu elmin dərinliklərinə yiyələnmək ibtidailər üçün çoxmu
vacibdir?
- Qeyd
etməliyəm ki, qonşu Rusiya Federasiyasında riyazi təhsilin məzmununa verilən tələblər
və məzmunun elmi əsaslara söykənməsi məni qəne edir. Biz riyaziyyatı uşaqlara
öyrətmirik ki, riyaziyyatçı olsunlar. Riyaziyyat həyatımızın hər bir sahəsində
– adi məişət məsələlərindən tutmuş gördüyümüz bütün mümkün işlərdə tətbiq
olunur. Riyazi bilik və bacarıqlarımızla təkcə hesab əməllərini yerinə
yetirmirik. Bu elm istənilən məsələlərdə obyektiv qərar qəbul etmək üçün ağlın,
zəkanın çevikliyini inkişaf etdirir.
- Siz bu fənlə
bağlı tədris vəsaitlərini hazırlayarkən, hansısa mənbələrə istinad etmisiniz?
- Mənbələr
deyirsiniz, mənbələrə istinad etmək doğrudur, lakin necə istinad etmək? Dünya təcrübələrinə
istinad etmək olar, lakin elə etmək lazımdır ki, məzmun elmi əsasını itirməsin.
Bu məsələyə böyük həssaslıqla yanaşmaq lazımdır. Belə ki, riyaziyyatı, riyazi təhsili
dağıtmaqla bütün ümumbəşəri mədəniyyəti dağıtmaq olar. Cəmiyyətin inkişafında əvəzsiz
rolu olan Riyaziyyat tək özü-özü üçün vacib deyil, ona bütün elmlərin ehtiyacı
var.
- İbtidai
sinif dərsliklərində xüsusən riyaziyyatdan mövzu və tapşırıqların ağırlığı, metodikanın
çətin üsullarla aparılmasına dair fikrinizi bilmək istərdik.
- İbtidailərin riyaziyyat təlimində məzmun çox genişlənib.
Məncə, məzmunu genişləndirməkdənsə, dərinləşdirmək daha düzgün olardı. Üsullara
gəldikdə isə, əslində üsullar mənimsəməni asanlaşdıran bir vasitədir. Ümumiyyətlə
verdiyiniz sualla bağlı hazırda ölkəmizdə mühüm tədbirlər həyata keçirilir. Müəllimlərin
peşəkarlıq səviyyələrinin artırılması üçün geniş imkanlar yaradılır. Hər bir
inkişafın özülü isə müəllimin fəaliyyəti ilə bağlıdır. Müəllim faktoruna qoyulan
kapital, verilən dəyər yüksək olarsa, çətin açılan bağlı qapılar üçün açar
tapmaq asanlaşar.
- Çoxsaylı kitabınız var. Daha hansı istiqamətlərə
toxunmusunuz?
- İbtidai sinif müəllimi işlədiyimdən ana dilimizin tədrisi də məni həmişə
maraqlandırmışdır. Balacalar üçün Azərbaycan dilindən də didaktik materiallar və
testlər yazmışam. Bu tədris vasitələri şagirdləri dil qaydalarını daha dərindən
mənimsəməyə xidmət edir. Bu yaxınlarda ibtidai siniflər üçün «Həyat bilgisindən
didaktik materiallar və testlər» tədris vasitələri də nəşr olunacaq.
- Bir maraqlı
kitabınız da var. «Dəryadan damlalar». Bu kitabın məzmunu nədən ibarətdir?
- İbtidai sinif müəllimliyi fəaliyyətimdə daim
uşaqlara Vətənimiz Azərbaycanı dərindən sevməyi, gələcəkdə mükəmməl bir mütəxəssis
kimi yetişib Vətənimizə xidmət etməyi tövsiyyə etmişəm. Ümummilli liderimiz
Heydər Əliyevin bir aforizmini oxudum: «Müstəqil Azərbaycanın hər bir gənci məktəbdə
milli təhsil alaraq, öz xalqının, millətinin qədim zamanlardan indiyə qədər
olan tarixini gərək yaxşı bilsin. Əgər bunu bilməsə, o, həqiqi vətəndaş ola
bilməz. Əgər bunu bilməsə, o, millətini qiymətləndirə bilməz, əgər bunu bilməsə,
o, millətinə olan mənsubiyyəti ilə istənilən səviyyədə fəxr edə bilməz». Demək
olar ki, müdrik insanın bu kəlmələri məni «Dəryadan damlalar» kitabını yazmağa
sövq etdi. Kitabda Azərbaycan və azərbaycanlılar haqqında məlumatlar toplusu
mövcuddur. Məlumatlar təqvim formasında təqdim olunub. Məqsəd hər bir günlə
bağlı şagirdlərimizin bir tarixi hadisəni oxumasıdır. Gün ərzində bir-iki məlumatı
oxumaq yadda daha yaxşı qalır. Bir neçə il bu kitabı stolüstü kitab kimi
istifadə etdikdə, şagirdlərimiz Azərbaycanın tarixi və azərbaycanlıların nümunəvi
həyatı və yaradıcı fəaliyyətləri haqqında geniş məlumata malik olacaqlar. Dövlətimizlə
fəxr edəcək, müdriklərimizlə qürur duya, Azərbaycanın tarixi və azərbaycanlıların
nümunəvi həyatı və yaradıcı fəaliyyətləri haqqında geniş məlumata malik
olacaqlar. Dövlətimizlə fəxr edəcək, müdriklərimizlə qürur duyacaq, onlara bənzəmək
əzmi ilə çalışacaqlar.
Söhbətləşdi: Xədicə Səxavət
Xeberle.com
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.