***
Lakin son vaxtlar bəzi kütləvi informasiya vasitələri, informasiya agentlikləri və xəbər portalları heç bir əsas olmadan, real faktlara söykənmədən ABŞ-ın “Blacksmith” İnstitutunun 2007-ci ildəki hesabatında dərc etdirdiyi qeyri-obyektiv məlumata istinad edərək, Sumqayıtın dünyanın ən çirkli şəhərlərindən biri olması barədə dezinformasiya yaymaqda davam edirlər. İnformasiya agentliklərinin daha çox istinad etdikləri mənbə “Çirklənmə və Sağlamlıq” Qlobal Alyansının üzvü, ölkələrdə ekoloji çirklənmə problemləri, xüsusi təhlükə törədən çirklənmə mənbələrinin monitorinqinin keçirilməsi, inventarlaşdırılması və təmizlənməsi ilə məşğul olan “Blacksmith” İnstitutu olduğu üçün bu qurumun Bakı ofisinin nümayəndəsi Rövşən Abbasovun Sumqayıtın ekoloji vəziyyəti ilə bağlı dezinformasiyaların yayılmasına, Sumqayıt haqqında, bəlkə də, məqsədli şəkildə yanlış təsəvvür yaradılmasına mütəxəssis münasibəti öyrənilərkən məlum olmuşdur ki, bu İnstitutun 2007-ci ilə qədər nəşr olunmuş hesabatlarında şablon təkrarçılığa yol verilmiş, yeni monitorinq keçirilmədən təxminən 15-20 il əvvəlki səthi araşdırmalara istinad olunmuş, bir çox yerli və beynəlxalq informasiya agentlikləri və saytlar da şəhərin ekoloji durumu ilə bağlı yanlış məlumatları yaymaqla, dünya ictimaiyyətinin təsəvvüründə Sumqayıt haqqında həqiqətləri əks etdirməyən rəy formalaşdırmışlar.
***
Sumqayıtın ekoloji vəziyyətinin son 10 il ərzində xeyli yaxşılaşdığını xüsusilə vurğulayan Rövşən Abbasov, sözügedən məsələ ilə bağlı bir müddət öncə “Blacksmith” İnstitutunun Amerikadakı Mərkəzi ofisinin rəhbərliyinə yazılı məlumat göndərildiyini bildirmiş və Nyu-York ofisindən alınmış cavabı “Azərikimya” İB-yə təqdim etmişdir.
İnstitutun Regional Proqramlar üzrə direktoru Andrew McCartorın imzası ilə göndərilmiş cavab məktubunda bildirilir ki, “Blacksmith” İnstitutu Sumqayıtda olan ətraf mühit riskləri ilə bağlı hesabatını son dəfə 2007-ci ildə dərc etdirmişdir. 2007-ci ildə dərc olunan hesabat artıq köhnəlmişdir. Ona görə də, Azərbaycandakı mətbu orqanların və internet saytlarının Sumqayıtın dünyanın çirkli şəhərləri sırasında öndə olması ilə bağlı yaydıqları informasiya ilə bağlı “Blacksmith” İnstitutu heç bir məsuliyyət daşımır. Həmin mətbu orqanlar bu materialı dərc edərkən həmin məlumatların ən azından 2007-ci ilə aid olduğunu qeyd etməli idilər. Rövşən Abbasov “Blacksmith” İnstitutu tərəfindən yaxın zamanlarda Sumqayıtda monitorinq keçiriləcəyini və növbəti hesabatlarında yalnız son monitorinqin nəticələrinə əsaslanacaqlarını bildirmişdir.
***
“Blacksmith” İnstitutunun da daxil olduğu “Çirklənmə və Sağlamlıq” Qlobal Alyansı (“Global Alliance on Health and Pollution”) ilə “Azərikimya” İB arasında “İnsan orqanizmi üçün potensial təsirə malik toksiki çirklənmiş ərazilərin müəyyənləşdirilməsi və qiymətləndirilməsi Proqramı” pilot layihəsi üzrə əməkdaşlığa başlanılmışdır. Layihənin predmetinə uyğun olan ərazilərin müəyyənləşdirilməsi üçün “Azərikimya” İB-nin və ARDNŞ-in Ekologiya idarəsinin mütəxəssislərindən ibarət işçi qrup yaradılmış, Birliyin “Üzvi sintez” zavodunun (müasir tələblərə cavab vermədiyindən zavod artıq istismardan çıxarılmışdır) suötürmə məntəqəsinin ərazisinin təmizlənməsi və abadlaşdırılmasının həyata keçirilməsi qərara alınmışdır. Artıq monitorinq işləri aparılaraq, ərazinin qiymətləndirilməsi işləri həyata keçirilmişdir. “Blacksmith”in də üzvü olduğu GAHB (Global Alliance on Health and Pollution) təşkilatının maliyyə dəstəyi və yerli icma və bələdiyyələrin iştirakı ilə Sumqayıtda Pilot layihənin gerçəkləşdirilməsi üçün artıq maliyyə vəsaiti ayrılmış və bu yaxınlarda bu layihəyə start veriləcəkdir.
Bu təkzib xarakterli informasiyadan sonra yenidən bu məsələyə qayıtmaq bir az gülünc görünmürmü?!
***
Son illər istər Azərbaycanda, istər Rusiya məkanında, istərsə də xarici ölkə mətbuatında Sumqayıtın ekologiyası ilə bağlı yazıların heç birində son 20 ilin həqiqətləri öz əksini tapmayıb. Sadəcə olaraq, sovetlər dönəminin iylənmiş, paslanmış informasiyaları olduğu kimi ötür-ötür oyunu ilə bir nöqtədən digər nöqtəyə ünvanlanaraq nəşr olunmuş, bununla da Sumqayıtla bağlı əsl həqiqətlər pərdə arxasında qalmışdır. Gəlin bir az geriyə ekskurs edək və fikirlərimizin təsdiqini tapmağa çalışaq. Hələ illər öncəsi Avstraliya saytlarından biri Sumqayıtı 7 ölkənin 10 ən çirkli şəhəri siyahısına daxil etmiş və istinad mənbəyi kimi də “Blacksmith” İnstitutunu göstərmişdi. Bu məsələni araşdıranda maraqlı bir mənzərənin şahidi olduq.Araşdırmalarımız zamanı məlum oldu ki, Avstraliya saytının istinad etdiyi “Blacksmith” İnstitutu hesabatdakı şəkilləri və bəzi rəqəmləri “Azerbaijan İnternational” jurnalının 1994-cü ildə Sumqayıtın ekoloji vəziyyətinə dair çap etdirdiyi məqalədən götürüb. Maraqlısı odur ki, həmin məqalədən götürülən faktların özü də təhrif olunub. Hətta jurnalın redaktoru xanım Beti Bleyer Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə göndərdiyi məktubda onların 1994-cü ildə çap etdirdiyi məqalədəki faktların Sovet İttifaqı dövrünə aid olduğunu aydınca qeyd edib: “1994-cü ildə Sumqayıt barədə hesabatı hazırlayan zaman zavodların əksəriyyəti işləmirdi və həmin dövrdə çirklənmə halları gözə çarpmırdı. Biz Sovet vaxtında olan vəziyyət barədə yazmışıq”.
***
Hesabatı hazırlamazdan öncə İnstitut “Azerbaijan International” jurnalının rəhbərliyindən jurnalda çap olunan şəkillərdən istifadə edilməsi üçün icazə vermələrini xahiş edib. Bunun cavabında Bleyer institutun layihə koordinatoru Aadika Sinqə göndərdiyi cavab məktubunda belə qeyd edib: “Jurnalda çap olunan şəkillər 1994-cü ildə, yəni 13 il bundan əvvəl çəkilən və bugünkü vəziyyəti əks etdirməyən şəkillərdir. 2007-ci il üzrə hesabatda köhnə şəkilləri əks etdirmək məqsədəmüvafiq olmadığından Sizə icazə verə bilmərik”.
Buna baxmayaraq, institut həmin şəkillərdən istifadə edərək hesabatda dərc etdirib. Ardı var...
/zaman.az/
