Xeberle.com olaraq vaxtaşırı Sumqayıtın maraqlı, tanınmış şəxsləri, habelə heyrətamiz, yaddaqalan olayların birbaşa iştirakçıları olan şəhər sakinləri barədə müsahibələrimizi davam etdiririk. Bu dəfəki həmsöhbətimiz Sumqayıt Şəhər Təmizlik Departamentinin baş direktoru Atəş Rüstəmovdur. Mövzudan kənar olaraq öncə xatırladaq ki, dünya mediasından da məlum olduğu kimi, martın 10-u Efiopiyanın paytaxtı Əddis-Əbəbədən Keniyanın paytaxtı Nayrobiyə uçuş edən "Boeing 737 MAX 8” qəzaya uğramış, göyərtədə olan 149 sərnişin və 8 ekipaj üzvünün hamısı həlak olmuşdur. Qeyd edək ki, bu, həmin marka təyyarələrin ilk qəzası deyil. Bundan sonra bir sıra dünya ölkələri sərəncamlarında olan "Boeing-737 MAX 8” təyyarələrinin uçuşlarının dayandırılması barədə qərar qəbul ediblər. Təyyarə qəzasından söz düşmüşkən, həmsöhbətimiz illər öncə dəhşətli təyyarə qəzasının iştirakçısı olsa da, möcüzə nəticəsində sağ qalıb. A.Rüstəmovla birbaşa iştirakçısı olduğu Qarabağ döyüşlərindən tutmuş aviaqəza mövzusuna qədər söhbət etdik.
HAŞİYƏ: 1976-cı ildə Qubadlı rayonunun Başarat kəndində anadan olub. Orta təhsilinə həmin kənddə başlayıb. 9-cu sinifdən etibarən Bakı şəhərində Kimya-biologiya təmayüllü liseydə təhsilini davam etdirib.
1993-cü Bakı Politexnik İnstitutunun Yol hərəkətinin idarə olunması və yükdaşımanın təşkili fakültəsində təhsil almışdır. 1999-2004-cü illərdə Sumqayıt Dövlət Universitetinin iqtisadiyyat fakültəsində qiyabi təhsil alıb. 2000-ci ildə Sumqayıt şəhər 20 saylı Mənzil İstismar idarəsində rəis vəzifəsinə təyin olunub. 2000-2012- cü illər ərzində həmin vəzifədə işləyib. 2012-ci ildən isə Sumqayıt Şəhər Təmizlik Departamentində Nəzarət bölməsinin şöbə müdiri olub və 2016-ci ilə qədər həmin vəzifədə çalışıb. Elə həmin il Abadlaşdırma və təmir-tikinti idarəsinin rəisi vəzifəsinə təyinat alıb. 2018-ci il 6 sentyabr tarixindən isə Sumqayıt şəhər Təmizlik Departamentində baş direktorudur.
II qrup Qarabağ əlilidir.
-Atanızla həmişə fəxr etmisiniz. Mümkünsə, özünüzdən əvvəl atanız barədə bir neçə kəlmə söz açardınız.
- Tamamilə haqlısınız. Mən onunla daim qürur duymuşam və həmişə də övladlarıma babalarının kimliyi barədə ürəkdolusu danışıram. Atam Rüstəmov İsmayıl kənddə kolxozda iqtisadçı, daha sonra isə ferma müdiri, kolxozun baş mühasibi kimi vəzifələrdə işləyib. Lakin mənfur düşmənlərimiz bizə qarşı torpaq iddialarını qoyandan sonra atam öz ov tüfəngi ilə düşmənlərə qarşı döyüşüb. Onun haqqında mətbuatda çox şeylər yazılıb. Döyüşlərdə atam böyük qəhrəmanlıq göstərib, ermənilərin öndə gələn BMP-sinin üstündəki pulemyotçunu vurub. Bundan dərhal sonra kəndimizdə Şakir adlı bir nəfər də qumbaratanla BMP-ni sıradan çıxarıb. Gedən döyüşlərdə mənim bibim oğlu Pənah, kəndimizin ağsaqqalı Müzəffər kişi şəhid olublar. İkinci əməliyyatda isə Qaradaş adlanan ərazidə yüksəklik uğrunda gedən döyüşlərdə atamın böyük səy və xidmətləri olub və yüksəklik geri alınıb. Lakin sonradan Füzuli, Cəbrayıl rayonlarımız alınmaqla bərabər biz də ordan çıxmaq məcburiyyətində qalmışıq.
-Müsahibədən əvvəlki söhbətimizdə atanıza verilə fəxri fərmandan danışırdınız, bu, nə ilə bağlı idi?
-Atam təyyarədə müşayətçi kimi fəaliyyət göstərib. Keçmiş SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin marşalı Şoloxovun xüsusi fəxri fərmanına layiq görülüb. Həmin mükafatla bağlı mənim atama leytenant, baş leytenant rütbələri də verilib. Bir dəfə atam təyyarədə uçarkən sərnişinlər arasında şübhəli şəxsin olduğunu aşkarlayıb və bu barədə müvafiq yerlərə məlumat verib ki, təyyarə eniş edərkən həmin insan saxlanılsın. Bu şücaəti vaxtilə mətbuatda da işıqlandırılıb.
- Bildiyimiz qədər, siz də Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə iştrak etmiş, hətta atanızla eyni zamanda döyüşmüsünüz.
- Bəli, Qarabağ müharibəsində atamla eyni zamanda döyüşlərdə iştirak etmişəm. Eyni vaxtda mücadilə aparsaq da, bir səngərdə olmamışıq, fərqli-fərqli ərazilərdə döyüşmüşük. 1992-ci ildə Qarabağ müharibəsinə yollandım, Qubadlı rayonunun Başarat kəndinə gedərək orada özünümüdafiə dəstələrinə qoşuldum, postlara çıxdım. Atam təcrübəli döyüşçü idi, Almaniyada xidmət etmişdi, Qarabağ döyüşlərində alay komandiri oldu. 1992-ci il may ayı idi, növbəti döyüş başlandı. Ermənilər axşam artıq hücuma keçdi və düşmən topla atəş açmağa başladı. Bizdə isə o zaman ən böyük silah pulemyot idi. Ermənilərin atdıqları top mərmisi düz yaxınlığıma düşdü, ətrafa saçılan qəlpəsindən yaralandım. Mənimlə bərabər yanımdakı yoldaşlarım da xəsarət aldı. Baxdım ki, bir biləyim yoxdur və qarın boşluğumdan aldığım yara nəticəsində bağırsaqlarım çölə çıxıb. Özümü itirmədim, bağırsaqlarımı qucağıma yığaraq düşündüm ki, nəyin bahasına olursa-olsun özümü posta çatdırmalıyam. Döyüş nəqliyyat vasitəsi olmayan bir ərazidə idi və posta qədər olan məsafəni piyada qət etməli oldum.
- Hadisənin olduğu ərazi dəqiq hara idi?
- Hadisə Qubadlı rayonunun Qaradaş yüksəkliyində baş vermişdir. Özümü posta çatdırdıqdan sonra huşumu itirdim. Ondan sonrası yadımda deyil, bir də 10 gündən sonra Bakıda təcili tibbi yardım institutunda ayılmışam. Sonradan öyrəndim ki, əvvəlcə Qubadlı rayon mərkəzi xəstəxanasına gətirilmişəm, lakin vəziyyətim ağır olduğundan Bakı şəhərinə yola salıblar. İki ay xəstəxanada qaldım, bir neçə əməliyyat keçirdim.
- Bundan sonra həyatınız necə davam etdi? Nə üçün yaşamaq üçün Bakını deyil, məhz Sumqayıtı seçdiniz?
- 1992-ci ilin may ayında yaralandım və avqust- sentyabr ayınadək xəstəxanada müalicə aldım. Ali təhsil alıb həkim olmaq istəyirdim. 1993-cü ilin yayında Qubadlı rayonu işğal olunan ərəfələrdə mən rayonumuza yay tətilinə getmişdim. Kəndimiz işğal olunan zaman heç nə götürə bilmədik evimizdən. Çünki son günədək atam döyüşlərdə oldu. Rayonumuz işğal olunduqdan sonra biz Sumqayıt şəhərində məskunlaşdıq. Məcburi köçkün həyatı yaşadıq. Çox çətinliklərimiz oldu. Sumqayıtı seçməyimizə səbəb, babam Musanın uzun müddət Sumqayıt şəhərində yaşaması və burada işləməsi idi. Babamın burada evi də var idi. Gəldik biz də Sumqayıtda məskunlaşdıq.
- Nə üçün ali təhsili gec alımısınız?
- Əslində, mən həkim olmaq istəyirdim, lakin Bakı şəhər Politexnik Texnikomuna daxil oldum. Texnikomu bitirdikdən sonra Rusiyaya qazanc dalınca getdim. Bir müddət orada qaldım və işlədim. 1999-cu ildə yenidən Azərbaycana qayıtdım və ali təhsil almaq üçün imtahan verdim. Sumqayıt Dövlət Universitetinin iqtisadiyyat fakültəsində qiyabi təhsil aldım.
- Gələk sizin Rusiyanın İrkutsk şəhərində keçirdiyiniz məlum qəzaya.., necə oldu ki, bu faciə baş verdi?
- Dayım İrkutsk şəhərində iş adamı idi. Günlərin bir günü zəng etdi və atama dedi ki, çörək zavodumu idarə etməkdə çətinliklərim var, gəl mənə kömək et. Atam da dayıma zavodun idarəçiliyində kömək etməyə razı oldu və Rusiyaya yollandı. O, ildə bir neçə dəfə Azərbaycana da gəlib gedirdi. Atam İrkutskda işlədiyi müddətdə mənim heç bir sıxıntım yox idi, yaxşı yaşayırdım. Bir gün dayım zəng etdi ki, atanın vəziyyəti yaxşı deyil, xəstəxanaya yerləşdirmişik. O, insult keçirmişdi yaddaşını da itirmişdi, təcili beyin əməliyyatına girə bilməsi üçün övladlarından birinin imzası lazım idi. Gecə ilə evdəkilərə demədən bilet alıb atamın yanına yola düşdüm. 2006-cı il iyul ayının 9-u idi. Uçuşum Bakıdan Moskvaya, oradan isə İrkutska idi. Bakıdan Moskvaya uçdum, oradan isə 778 saylı reyslə "Sibir” aviaşirkətinə məxsus А-310markalı təyyarəyə mindim. Sərnişin biletimdə yerim ön hissələrdə olsa da, orada rus ər-arvad oturmuşdu, mənim oturacağımda isə uşaqları yatmışdı. Uşağı narahat etməsinlər deyə başqa boş oturacaq axtardım və təyyarənin lap quyruq hissəsində boş bir yer tapıb əyləşdim. Təyyarə uçuşu başa vurub, İrkutsk hava limanına eniş edərkən məlum qəza baş verdi. İndiki kimi yadımdadır, azacıq yağış da yağırdı, təyyarə normal şəkildə eniş etdi, lakin sonradan sürətini saxlaya bilməyərək harasa çırpıldı, salonu alov bürüdü. Ön hissədə oturan sərnişinlərin çoxunu alov yandırdı. Təyyarənin lyukunu qıraraq oradan 10-12 nəfəri bayıra çıxmasına kömək etdim. Artıq yanğının artdığını görəndə özüm də təyyarədən tullandım. Qısa müddətdən sonra təyyarədə şiddətli partlayış oldu. Üst-başım qan içində idi. Məni görən hər kəs məndən qorxaraq qaçırdı. O vaxtların statistikasına görə hadisə zamanı təyyarədə 165 nəfər həlak olmuşdu. Hadisədən bir il keçdikdən sonra həmin vaxt disaporanın dəstəyi nəticəsində insanlara etdiyim köməkliyə görə məni Rusiyadakı səfirimiz Polad Bülbüloğlu qəbul etdi. Mənə pul mükafatı verdilər. Məhkəmələr oldu, dəymiş zərərə görə isə Rusiya dövləti cüzi kompensasiya təyin etdi. Mənə İrkutsk şəhərinin rəsmi vətəndaşlığı və sözügedən aviaşirkət vasitəsilə həmin şəhərə ildə bir dəfə pulsuz uçuş verilib.
- Dediniz ki, sizin yerinizdə uşaq yatmışdı, ailə vardı, bəs hadisə zamanı onların taleyi necə oldu?
- Təəssüf ki, onlar hamısı qəzada həyatlarını itirdi. Təyyarədə olan 203 nəfərdən 165 nəfər öldü. 12 nəfər təyyarə heyyətindən cəmi iki nəfər sağ qalmışdı.
- Təyyarədə sizdən başqa azərbaycanlı var idimi?
- Xeyr, yeganə azərbaycanlı mən idim.
- Baş vermiş hadisə yadınıza düşəndə nələri xatırlayırsınız?
- Bu hadisə tam olaraq mənim həyatımı dəyişdi. Mən tam fərqli xarakterli insan idim. Hadisənin şokları hələ də həyatımda izlər buraxmaqdadır. Gecələr yatarkən qorxulu yuxular görür, qorxaraq yerimdən ayılıram. Oturduğum yerdə hər zaman hadisə baş verəcəyini düşünürəm.
- Əzrayıl sizdən nə istəyir?
- Qarabağ müharibəsində ağır yaralandım, təyyarə qəzasından qabaq isə avtomobil qəzası keçirdim. Gecə saatlarında sürüşkən yolda Qaz-24 markalı avtomobil ilə qəzaya düşdüm və maşın yoldan çıxaraq fırlandı. Həmin hadisədən də sağ çıxmışam.
- Şükürlər olsun! Atəş bəy neçə övladınız var? Onlar həyatda kim olmaq istəyir?
- Çox sağ olun! Allah saxlayanda saxlayır! 1 qız, 1 oğul övladım var. Qəribə səslənsə də, oğlum pilot olmaq istəyir. Onu bu yoldan daşındırmağa nə qədər çalışsam da, buna nail ola bilməmişəm. Hərənin bir qisməti var!
Söhbətləşdi:Kamal Almuradlı
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
