- Son vaxtlar hansı yaralarla bağlı pasiyentlər sizə müraciət edir? Bunun əsas səbəbi nədir?
Son vaxtlar daha çox şəkər xəstəliyinin yaratdığı ağırlaşma ilə əlaqədar olan yaralı xəstələr müraciət edir. Bunun səbəblərindən biri şəkər xəstələrinin hərəkətsizliyi və onların ayaqlarına düzgün qulluq edə bilməməsidir. Onlar dırnaq kəsimi zamanı ehtiyatsızlıq edirlər ki, bunlar da çox böyük fəsadlara gətirib çıxara bilir.
Yaraların bir çox növü var. Ən əsası, qapalı və açıq yaralar olur ki, bunlar da öz aralarında bir neçə növə bölünür. Açıq yaralarda dəri bütünlüyu pozulursa, qapalı yarada dəri bütövlüyü pozulmur. Zərbənin gücündən asılı olaraq dərialtı toxmalarda qanamalar meydana gəlir. Əgər xəstədə digər yanaşı, xəstəliklər varsa, ən başlanğıcda şəkər və damar daralmaları durur. Xəsarət alanın yarasına düzgün baxılmazsa və ikincili infeksiya da qoşularsa, bu zaman artıq xroniki yara əmələ gəlir.

- Yaralar və yanıqlar zamanı ev şəraitində hansı ilkin tibbi yardım göstərilə bilər?
- Ən asan usulla ev şəraitində nə etmək olar? Bir əzilmə varsa, oranı sadəcə qaynadılmış və ilıq su ilə yuyub təmizliyə riayət edərək gümüş tərkibli hər hansı bir krem istifadə edə bilərlər. Sarğını gündəlik dəyişərək hər sarğıda yara üzərinə steril salfetlə çox yüngülcə qıcıqlandıraraq yenidən ''Silverdin'' kremi qoyaraq qapada bilərlər.
Eyni üsulu 1-ci dərəcəli yanıqlarda istifadə edə bilərlər.

- Diabet yaralarının yaranma səbəbi nədir? Şəkəri olanlar bunun qarşısını necə erkən ala bilərlər?
Yanıq yaralarına əsasən, şəkər xəstələri diqqət etməlidir. Adətən şəkər xəstələrinin ayaqlarında qan dövranı pozulduğu üçün ayaqlar soyuq olur. Hər zaman üşüyür, isindiyi zaman rahatlıq tapdıqlarını deyirlər. Çox zaman ayaqlarını isidici vasitələrə yaxınlaşdıraraq təhlükəli yanıq yaraları alırlar ki, bu da daha qorxulusu da (norapati ) sinir hissiyyatının pozulması nəticəsində hətta yandıqlarını hiss etmirlər. Bir müddət sonra isə ikili infeksiya yaranır və çox ağır fəsadlar verir. Şəkər xəstələri yaralanmaların qarşısını çox asanlıqla ala bilərlər. Dediyim kimi, mütəmadi olaraq həkimləri ilə əlaqə saxlasınlar. Mütləq ildə 1 dəfə damarların rəngli Dopler Ultrasonunu (qanın damarlarda axımını, sürətini, damarların iç divarının quruluşunu, xəsarət varmı və s.) etdirməlidirlər. Mütləq hərəkət etməli oturduqları zaman ayaqlarını ürək səviyyəsinə qədər qaldıraraq rahat vəziyyət almalı, mümkün qədər ayaqları bir-birinin üzərinə aşırmamalı, ən əsası şəkərin səviyyəsini daim nəzarətdə saxlamalıdırlar. Ayaqlarını yuduqları zaman barmaq aralarına diqqət etməli, özləri və ya yaxınları, lazım gələrsə, güzgü vasitəsi ilə barmaq aralarına qədər yoxlamalıdırlar.

Dırnaqların kəsilməsinə diqqət etməli, əgər dırnaq kənarları ət içinə girməyə meyillidirsə, 3to telləri qoyduraraq birdəfəlik bu əziyyətdən qurtulmalıdırlar.

Daban nahiyələrinə dəri yumşaldıcı kremlərdən istifadə etməli, pambıqdan corab geyinməlidirlər.

Bütün bu və daha çox məsləhətlər klinikada kurs şəklində verilə bilər. Bunun üçün həftədə 1 gün təyin olunacaq və kurs tam olaraq ödənişsiz olacaq.

- Müalicədən əvvəl yaranın hansı xüsusiyyətləri nəzərə alınır?
Hər hansı bir yaranı müalicə etməzdən əvvəl mütləq yara dəyərləndirilməlidir. Bunlar aşağıdakılardır.

1. Yaranın yeri və dərəcəsi

2. Ölçü və dərinliyi.

3. Tunellərin varlığı.

4. Yara yatağının görünüşü

5. Qranilasyonun yaranma müddeti.

6. Nekrozlar və növləri

7. Yara eksudasının miqdarı və tipi.

8. Yara kənarlarının vəziyyəti

9. Yaranın dərəcəsi.

Mütləq yaraya uyğun sarğı vasitəsi seçilməlidir. Yaraya sarğı etməzdən əvvəl yarada lazımi qatdalara diqqət edərək uyğun sarğı seçilir.

- Bir az da yanıqlardan danışaq. Yanıq müalicəsində ilkin yardım necə edilməlidir? 
Hər kəsin ilk yardım biliklərindən bildiyi kimi, yanığa səbəb olan bölgədən əvvəlcə uzaqlaşmaq lazımdır. Sonra yanıq bölgənin təmiz qalmasını təmin etmək zəruridir. Bu sadə qayda ilə yanıq müalicəsinə başlanğıc edilmiş olur. Məqsəd yanan bölgədə meydana gələ biləcək infeksiya və sərtlik kimi problemlərin qarşısının alınmasdır. Əgər yanıq böyük sahəni əhatə edirsə, dərhal xəstəxanaya müraciət lazımdır.
- Yanıqların dərəcələri necə müəyyən olunur?
Yanıqların müalicəsinə başlamazdan öncə meydana gəlmiş yanıq nahiyəsi qiymətləndirilməlidir. Dərəcələndirmə, yanığın dərinliyinə görə müəyyən edilir.
1- Birinci dərəcə yanıq: Səthi bir yanıq olaraq müəyyən edilir, dərinin qızarmasına səbəb olur.
2- İkinci dərəcə yanıq: Dəri qalınlığının bir qisimi yanmış olur və dərinin altında su toplamasına səbəb olur.
3- Üçüncü dərəcə yanıq: Dərinin üst layı, yəni tam qat yanır. Dəri ağ, incəcik olur və kövrək bir həssaslığı var.
4- Dördüncü dərəcə yanıq: Üçüncü dərəcədə yanıq kimidir, amma dərinin altında olan toxumaların (oynaqlar, sümüklər, tendonların, və s.) da artıq zərər görmüş dərəcəsidir.
- Birinci dərəcə yanıq müalicəsi necə aparılır?
Bu tərz yanıqlar çox səthi yanıqlar olduğu üçün 1-2 həftə içərisində öz-özünə sağalır. Ehtiyac varsa, ağrıkəsici təyin oluna bilər.
- Bəs ikinci və üçüncü dərəcə yanıq müalicəsi?
İlk addim zərər görmüş insanın rahat ola biləcəyi vəziyyətə gətirilməsidir. Suyun toplandığı bölgələr və sonra bütün yanıq nahiyəsi antiseptik yara baxım məhlulu ilə təmizlənir və sarğı edilir. Əgər dəri itkisi və dərinin altındakı toxumalar zərər görübsə, həkiminizlə görüşüb müalicə üsulunu müəyyən etmək vacibdir. Yanıq, ümumiyyətlə 2-3 həftə içərisində yaxşılaşır. Əgər yanıq bölgədə ölü dəri varsa, həkiminizin qərarı ilə dəri köçürülməsi etmək mümkündür.
Üçüncü dərəcədə isə həkim tərəfindən və klinik şəraitdə ölü toxumalar cərrahi təmizlənməli, dəri defektı olan sahələrə dəri köçürülməlidir. Sağalma 2-3 həftə içərisində tamamlanır.
- Əlavə cərrahi müalicəyə ehtiyac varmı?
Yanıq xəstələrinin çoxunda bir neçə əməliyyat ehtiyacı ola bilər. Bəzən yanmış əllərdə aylar və illər keçdikcə kontrakturların inkişafı və bu kontrakturların ləğvı üçün əməliyyatlar icra oluna bilər. 
Söhbətləşdi: Elnur Ağayev
Xeberle.com

 

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.

PAYLAŞ