Dekabrın 4-də "Günəşli” yatağındakı 10 saylı Dərin Dəniz Özülündə baş vermiş qəza Azərbaycanda yaşanmış ən böyük texnogen faciələrdən biridir. Baş verən yanğından 32 nəfər xilas edilib, bir nəfər isə həlak olub. Digər şəxslərlə bağlı axtarış-xilasetmə işləri davam etdirilir.

Məsələyə dərhal dövlət səviyyəsində reaksiya verilib, Prezidentinin Sərəncamı ilə Komissiya yaradılıb. İtkin düşənlərin axtarışı və xilasetmə işləri dövlət başçısının şəxsi nəzarətindədir. 

Artıq məlumat verilib ki, qəzanın səbəbi hava şəraitinin kəskin pisləşməsi, güclü külək və nəhəg dalğalar olub. Qəza baş verən kimi 10 saylı dərin dəniz özülünə gələn bütün neft-qaz kommunikasiya sistemləri bağlanılıb, 28 ədəd neft və qaz quyusunun istismarı dayandırılıb. Lakin texnoloji sistemlərdə və boruda olan qalıq qazın hesabına başlayan yanğın genişlənib və güman ki, neft və ya qaz quyularına da keçib.

Hazırda yanğının söndürülməsi istiqamətində işlər görülməkdədir.

Xronologiyaya nəzər salanda görmək olur ki, neft və qaz yataqlarında baş verən bu cür yanğınların zərərsizləşdirilməsi heç də asan məsələ deyil. Hər bir qaz quyusunun öz individual xüsusiyyətləri var və belə qəzaların zərərsizləşdirilməsi qazın quyudan çıxma təzyqindən, quyuüstü alışmanın vəziyyətindən və digər texniki amillərdən asılıdır.

Ümumiyyətlə "Günəşli" yatağında baş vermiş yanğın Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda baş verən ilk belə hadisə deyil. 

1985-ci ildə Tengiz yatağında 

Femida.az bununla bağlı araşdırma aparıb. Məlum olub ki, Xəzər dənizində daha öncə də bu cür hadisə 1985-ci ildə Tengiz yatağında qeydə alınıb. Bu neft quyusunda fontan nəticəsində yaranan yanğının söndürülməsi 398 gündən sonra mümkün olmuşdu. 

Xəzərin Azərbaycan sektorunda isə yanğınlar əsasən, qaz quyularında müşahidə olunub. Ən böyük yanğın 1968-ci ildə "Bahar" yatağında baş verib və həmin yanğın 2 ayadək davam edib. Sonralar bu yataqda iki dəfə böyük yanğın olub - 1974-cü ildə və 1985-ci ildə. Ancaq hər iki yanğın cəmi bir neçə həftəyə söndürülüb.

2013-cü ildə "Bulla-dəniz" yatağında 

Sonuncu dəfə cəmi 2 il əvvəl, 2013-cü il avqustun 17-də "Bulla-dəniz" yatağında baş vermiş yanğın isə düz 2 aydan çox davam edib. Gecə saat 23:00 radələrində 90 saylı qaz quyusunda baş verən yanğın zamanı yataqda çalışan 62 işçinin təxliyə edilməsi nəticəsində ölən olmamışdı. Xəsarət alanların sayı isə cəmi bir neçə nəfər idi. 





"Bulla-dəniz"də yanğının necə baş verməsinə gəlincə, əvvəlcə 5 868 metr dərinlikdə qazma zamanı quyuda qaz təzahürləri müşahidə olunmuşdu. Qaz təzahürünün qarşısını almaq üçün qazma briqadası tərəfindən mümkün olan bütün tədbirlər görülsə də, quyu açıq qaz fontanına keçərək yanğın baş vermişdi. Yanğınsöndürən gəmilər tərəfindən quyu ağzında qoruyucu su pərdəsi yaradıldıqdan sonra hər biri 6 nəfərdən ibarət 2 operativ qrup özülə qalxaraq, tam təhlükəsiz şəraitdə çalışıb. Görülmüş işlərin nəticəsində quyudakı qazma avadanlığının ümumilikdə 20 faizə yaxın hissəsi demontaj olunaraq, özüldən gəmilərə yüklənib və sahilə çıxarılıb.



2013-cü ildəki yanğın zamanı da baş vermiş qəzanın nəticələrinin aradan qaldırılması üçün aidiyyəti dövlət orqanlarının nümayəndələrindən ibarət xüsusi Komissiya yaradılmışdı. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin əməkdaşlarının da təmsil olunduğu Komissiyanın qarşısında ilk növbədə alovun istiqamətini şaquli yönəltmək vəzifəsi dayanırdı. Bununla belə, 2 aydan çox davam edən yanğının qarşısını yerli resurslar hesabına almaq mümkün olmamışdı. Bu səbəbdən Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) kömək üçün ABŞ şirkətlərindən birini Bakıya dəvət etmişdi. ARDNŞ-in və «Halliburton» şirkətinin «Boots&Coots» servis xidmətinin mütəxəssisləri bir yerdə özülə qalxıb, quyu ağzını təftiş etmişdilər və məlum olmuşdu ki, hər gün (noyabrın 17-dən avqustun 23-dək - E.S.) bu quyudan 2,5-3 milyon kubmetr həcmində qaz yanır. 

2014-cü ildə N.Nərimanov adına NQHİ sahəsində 

2014-cü il oktyabrın 23-də N.Nərimanov adına NQHİ sahəsində (Bakıdan 40 km cənubda) 441 nömrəli platformanın uçması və yanğın zamanı ciddi qəza baş verib. Həmin vaxt SOCAR platformasında 41 neftçi var idi. FHN əməkdaşları 37 nəfəri təxliyə edib. Dənizdə batan dörd neftçidən üçünün cəsədini hadisə yerindən 2 km məsafədə tapmaq mümkün olub.

Nəhayət, 2015-ci il dekabrın 4-də yanğın baş verən və 30 nəfərin ölümünə səbəb olan "Günəşli" yatağındakı 10 saylı platorma. "Günəşli" yatağında neft hasilatı 950 ton, qaz isə 1 milyon kubmetrdir. Hadisə baş verən yerdə 28 quyu var. Onlardan 26-sı neft quyusudur ki, onlardan da 2-si hazırda işlək vəziyyətdə deyil. Hazırda yanmaqda davam edən quyu isə qaz yox, neft quyusudur. Hələ ki, bu quyuda yanğının qarşısını almaq mümkün olmayıb.

Şahverdi Şirinli
Femida.az