1988-ci ildə törədilmiş Sumqayıt hadisələri dəqibədəqiqə Ermənistanda planlaşdırılaraq ssenariyə yazılmışdı. Sumqayıta yaxın olan Bakıda belə orada baş verənlərdən xəbərsiz idilər. Ancaq dünya informasiya agentlikləri Sumqayıtdan geniş xəbərlər verərək, şəkillər paylaşırdılar. Erməni Diasporu yaxşı işləyərək əvvəlcədən kimin hansı məlumatı, hansı şəkli hansı agentliyə göndərəcəyini planlaşdırmışdı. 

Mən o vaxtlar "Vremya" proqramının yeganə müxbiri idim ki, SSRİ Müdafiə Nazirliyinin icazəsi ilə Sumqayıta getmişdim. Şəhərdə hərbçilər çox idi və küçələrdə zirehli texnikalar dayanmışdı. Ermənilərdən çoxu Kimyaçıların Mədəniyyət Evində idilər. Onlardan bəziləri çox qorxmuşdular, bəziləri isə hökumətin fəaliyyətsizliyindən şikayətlənirdi. Bəziləri isə yaşadıqları şəhəri tərk etməyəcəklərini bildirirdilər. Onlarla söhbətdə Qriqoryanın adını çəkirdilər. Onu ermənilərin çoxusu tanıyırdı və mənə Sumqayıt hadisələrinin əsas təşkilatçısının Qriqoryan olduğunu deyirdilər. Bütün ermənilərin dedikləri kameraya çəkildi və mən "Vremya" proqramı üçün reportaj hazırladım. Reportajda hadisələrin əvvəlcədən planlaşırılaraq həyata keçirildiyi bildirilirdi. Ancaq materialı efirə vermədilər. Rəhbərlik bildirdi ki, reportajda mənim fantaziyalarıma əsasən hazırlanıb. 

Xocalı hadisələri törədildikdə mən Sumqayıt hadisələri haqda hazırladığım reportajı rəhbərliyə xatırlatdım. Ancaq onlar mənimlə polemikaya girmədilər. Yəqin bu ona görə baş vermədi ki, proqram rəhbərliyində çoxlu sayda erməni milliyətindən olan şəxslər var idi. 

Sumqayıt kimə və nə üçün lazım idi? Azərbaycan torpaqlarının, Dağlıq Qarabağın işğalı üçün. Axı Sumqayıt hadisələrindən sonra bəziləri ermənilərə mərhəmətlə yanaşmağa başladı. Deyildi ki, daha onlar azərbaycanlılarla birlikdə yaşaya bilməzlər. 

Zaman bu iddianı alt-üst etdi. Bu gün Bakıda yaşayan 20 mindən artıq erməni də bunun ən yaxşı sübutudur. Qriqoryanı yaxalayaraq günahını sübuta yetirdilər. O, cəzasını çəkmək üçün Rusiyada hansısa sərt rejimli həbsxanaya göndərildi. Bütün sübutlar və araşdırmalar moskvalı araşdırmaçılar tərəfindən aparılmışdı.

Burada başqa məqam da maraqlıdır. Heç bir erməni və ya rus qəzetində bu insan haqqında bir söz belə yazılmadı. Sanki o heç olmayıb. 

Ola bilər ki, bu əclaf artıq azadlığa çıxıb və "əməyinə" görə qonorarını alaraq özü üçün sakitcə yaşayır. 

Mən ümid edirəm ki, tezliklə həm Sumqayıt, həm də Xocalı faciələrinin eyni zəncirin halqaları olduğunu və onlarda erməni izi olmasını göstərən yeni sənədlər üzə çıxacaq. Biz əvvəl axır Xocalıda soydaşlarımızı qətlə yetirənlərin arxasında kimlərin dayandığını bilməliyik. Əgər onlar sağ deyillərsə belə, lənətləmək üçün...

Mais Məmmədov

/anspress.com/