Sumqayıt hazırda nəinki Azərbaycanın, həmçinin regionun ən gənc şəhərlərindən biri, eyni zamanda Qafqazın ikinci böyük sənaye şəhəri kimi tanınır. Ötən əsrin ortalarında Sovet hakimiyyəti ilərində - Xəzərin qumlu sahillərində möhtəşəm bir şəhər salınıb. Sumqayıt yeni, gözəl, geniş, aurasi pozitiv bir şəhərdir. Gənclik yenilik, gözəllik, geniş məkan və pozitivlik axtarışındadır. Bu şəhərin fərqliliyi haqda çox şey yazmaq olar. Lakin bizim Sumqayıtla bağlı budəfəki yazmızın məqsədi şəhərimizə səfər edən şəxslərə, qonaqlara şəhərimizdə əsas, maraqlı, gözəl, yeni, bir sözlə görməli yerləri göstərməkdir, son yeniliklərlə tanış olmaqdır. Şəhərimizın cəmi 65 yaşının olmasına baxmayaraq belə məkanlar kifayət qədərdir.



Reportajımıza keçməmişdən öncə vurğulamalıyıq ki, cari ildə ölkə başçısı İlham Əliyevin Sumqayıta etdiyi 2 səfəri bunu deməyə əsas verir ki, Sumqayıtın inkişafı dövlət səviyyəsində dəstəklənir və prezidentin şəxsi nəzarətindədir. İlham Əliyev Sumqayıtı Bakı standartlarına çatdırmaq tapşırığı verib. Bunun məntiqi davamı olaraq, son vaxtlarda Sumqayıtda abadlıq-quruculuq işləri həyata keçirilir. Müşahidələrimiz sayəsində məlum olur ki, bu işlər çox planlı və paralel şəkildə həyata keçirilir. Respublika iqtisadiyyatında xüsusi çəkiyə malik olan Sumqayıt Azərbaycanın günbəgün yeniləşən simasını özündə əks etdirməklə yanaşı, sosial-iqtisadi sahədə qazanılan nailiyyətlərin miqyasını davamlı olaraq genişləndirir.
Son bir neçə ildə şəhərdə həyata keçirilən yenidənqurma və abadlıq işləri nəticəsində Sumqayıtın görkəmi, siması dəyişib desək, yanılmarıq. Salınan meydanlar, abadlaşan parklar, küçə, səki və yolların təmir edilməsi, iaşə obyektlərinin, yaşayış binalarının fasadlarının dəyişdirilməsi və digər quruculuq işləri şəhərə yeni nəfəs gətirib.

Sumqayıtın vizit kartı, şübhəsiz ki, onun gözəl, əsrarəngiz dənizkənarı parkıdır. Ötən əsrin 2-ci yarısından etibarən və hazırda Azərbaycanın dahi şairi və filosofu İmadəddin Nəsiminin adını daşıyan park bütövlükdə yaşıllığa bürünmüşdür və abidələrlə zəngindir.

Sumqayıtın planına əsasən hələ 1945-ci ildən 23 hektarlıq dənizkənarı sahil parkının salınması nəzərdə tutulmuşdu. 1967-ci ildə Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyinin 16 mart tarixli 64 saylı əmrinə əsasən mədəniyyət və istirahət parkı yaradıldı. 23 hektar dənizkənarı sahəni əhatə edən ərazidə küləyə, quraqlığa davamlığı olan 39 növ ağac düzüldü. Sumqayıtın yaşıllıq halqasında əsas yeri Eldar və Alp şamları, ağcaqayın, sərv, küknar, qarağac, qovaq və s. ağacları tutur. Ağac və kollar burada quraqlığa davamlığına görə seçilib əkilirdi. Ümumiyyətlə, şəhərin tikilməsinin bütün mərhələlərində yaşıllaşdırmaya böyük diqqət verilib. Yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin rəhbərliyi ilə yaşıllaşdırma işi bağbanlar və aqronomlar tərəfindən həyata keçirilib. 








  Parkın şərq hissəsində "Şəhidlər xiyabanı" yerləşir. Burada Vətən uğrunda canından keçmiş insanların məzarları var. Xiyabanın girişində yeni abidə ucaldılıb. İndi Şəhidlər Xiyabanı daha müasir bir görünüş alıb.
Parkın mərkəzində Sovet dövründə tikilmiş və Sumqayıtın simvolu olan "Sülh Göyərçini” abidəsi ucalır. Abidənin ətrafından şəhərin və dənizin gözəl mənzərəsi açılır. Artıq "Göyərçin" abidəsi yenidən qurulub, onun ətrafında abadlıq işləri görülüb. Ətrafa tamet döşənib, işıqlandırma sistemləri yenilənib, abidənin dövrəsinə müasir oturacaqlar düzülüb.
Sumqayıtın dənizkənarı parkı şəhərin layihələşdirilməsində də xüsusi yer tutur. Parkın aşağı hissəsi Xəzər dənizinin sahilini, yuxarı hissəsi isə Səməd Vurğun kücəsini əhatə edir. Şəhərin yuxarı hissəsinin bütün nöqtələrindən Xəzərin sahili və yaşıllığa qərq olmuş bulvarın görkəmli mənzərəsi açılır.
Bu yaxınlarda artıq köhnəlmiş, «Yay estradası»nın yerində müasir görünüşlü daha böyük və səhnə - istiqaməti, quruluşu və tikiliş forması daha üstün olan 200 nəfərlik Yaşıl Teatr tikilib. Bu məkan xüsusən yay aylarında kütləvi tədbirlərin, konsertlərin keçirilməsi üçün ideal məkandır.
Parkın ortasından şəhərdən dənizədək avtomobil yolu keçir, onun üstündən isə parkın iki tərəfini birləşdirən körpü var. "Sevgi körpüsü” adlandırılan və xüsusən sumqayıtlı gənclərin sevimli məkanı, foto çəkdirmək yeri olan yeni körpü də mavi dəniz və yaşıl parkın fonunda romantik-sentimental görünüş alıb. Parkın mərkəzinə doğru irəlilədikcə daha maraqlı mənzərələr yaranır.

Parkın qərbində Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Mehdi Hüseynzadənin adını daşıyan və Şəhərin ən böyük idman qurğularından biri olan Sumqayıt şəhər stadionu yerləşir.

Dənizkənarı parkda müxtəlif təyinatlı obyektlər - çoxlu attraksionlar və karusellər, müasir dizaynda kafe və restoranlar, mədəniyyət, istirahət mərkəzləri, oyun salonları və s. fəaliyyət göstərir; Parkda «Rəqs meydançası»nın təşkili, kafelər, müxtəlif qurğulu yelləncəklər, mexaniki attraksionlar şəhər əhalisinin və qonaqlarının mədəni istirahəti üçün əvəzsizdir.

Respublikanın başqa şəhərlərindən fərqli olaraq vaxtilə Sumqayıtın dənizkənarı parkının ərazisində sahilə yaxın əhalinin gündəlik istirahəti üçün çimərlik salınıb. Lakin uzun illərdir ki, bu çimərlik istifadəyə yararsızdır. Sumqayıt şəhər icra hakimiyyətinin başçısı Eldar Əzizov söyləyib ki, yaxın vaxtlarda yenidən Sumqayıtın özünün çimərliyi olacaq və bu iş parkın kompleks şəkildə abadlaşdırlmasının, ən yeni formaya salınması işinin tərkib hissəsinə daxildir.

Buraya baş çəkən insanların sağlamlığında dənizkənarı parkın yaşıllıq massivinin əhəmiyyəti böyükdür. Parkdakı hündür yaşıl ağaclar və dekorativ kollar bədii estetik zövq verir. Parkın qərb hissəsi daha maraqlıdır, burada yüz-iki yüz metrdən bir meydança və abidə var. Parkın içi ilə qərb istiqamətində irəlilədikcə maraqlı mənzərələr nəzərə çarpır. Həmişəyaşıl ağaclar, maraqlı landşaft, hündürdən görünən dəniz mənzərəsi parka xüsusi gözəllik verir.


Bulvarın arıtq 1 kilometr məsafədə hissəsi hazırdır. Sonra isə 2-3 kilometr artırılacaq.

Sumqayıtın parkının gələcəyi isə daha gözəl görünür. Eldar Əzizov şəhər müşavirələrin birində söyləyib ki, Sumqayıt şəhərindəki unikal təbii şəraiti ilə fərqlənən dənizkənarı park müasir bulvara çevriləcək. Ölkə başçısı İlham Əliyev Sumqayıta səfəri zamanı bulvarın yenidən qurulmasına dair tapşırıqlar verərkən ayrıca qeyd edib ki, sumqayıtlılar parkın yenidən qurulmasını çoxdan gözləyirlər, amma Bakını təkrarlamaq lazım deyil. Sumqayıtda sahilin maraqlı landşaftı var, çimərlik var, buna görə çox ehtimal ki, lacivərd sahil şəhərlərinin təcrübəsini əsas götürmək olar: yəni çimərlik var, park və şəhər var, indi isə daha irəli getmək lazımdır, yəni mehmanxanalar, yaxt-klub tikmək və sair.


























Son illərdə Sumqayıtda 2 meydan salınıb. Şəhərin şəhər kimi özünütəsdiqində və mövcudluğunda geniş meydanların olması çox vacibdir. Onlardan biri şəhərin mərkəzində şəhər İcra hakimiyyəti ilə Sumqayıt teatrının arasında salınan Bayraq meydanıdır. Bayraq meydanı Sumqayıtda kütləvi tədbirlərin keçirilməsi üçün ideal məkandır. Burada hündürlüyü 70 metr olan Azərbaycan Respublikasının üçrəngli bayrağı dalğalanır.
Sumqayıt teatrının binası, keçmiş Səməd Vurğun adına Mədəniyyət Sarayı isə memarlıq baxımdan Azərbaycanın ən gözəl mədəniyyət tikililərindən biridir.
Digər meydan Sumqayıt Mədəniyyət Mərkəzinin (keçmiş adı Kimyaçılar Sarayı olan) qarşısında yerləşir. Yerə tamet döşənib, ətraf abadlaşdırılıb, əraziyə işıq projektorları quraşdırılıb.
Sumqayıtın ikinci böyük parkı Heydər Əliyevin adını daşıyır. Bir müddətdir təmirə dayandırılan park artıq tamamilə hazır vəziyyətə gətirilib. Burada da ekzotik fontanlar, müsair üslubda işıq dirəkləri quraşdırılıb, skamyalar qoyulub, yerə tamet döşənib.
Parkın mərkəzində Heydər Əliyev Mərkəzi tikilib. Bu mərkəz şəhərdə bir çox tədbirlərin keçirilməsi üçün gözəl şəraitə malikdir.

Ölkə başçısının Sumqayıta səfəri zamanı şəhər dindarları Cümə məscidinin yenidən qurulması üçün Prezident İlham Əliyevə müraciət etdilər. Azərbaycan Prezidentinin tapşırığına əsasən Sumqayıt Cümə məscidində təmir işləri aparıldı və artıq məscid xeyli müddətdir ki, istifadəyə verilib. Məscidin 34 metrlik yeni minarəsindən hər gün səslənən azan on minlərlə insanı Allahın adıyla ibadətə çağırır.

Corat qəsəbəsi Sumqayıtın ən qədim hissəsidir. Bəzi məlumatlara görə, Corat qəsəbəsinin tarixi eramızdan əvvəl III, IV minilliklərə gedib çıxır. Corat ərazisində həm də bir çox abidələr var(mış). Cümə, Gülxatun, Hacı Kiçikbəy, Hacı Hümbət məscidləri, pir və ocaqlar, qalalar, XIV əsrə aid hamam, ehsanlıq su quyuları... Təəssüf ki bu abidələrin bəziləri artıq yoxdur. Corat qəbiristanlığındakı sərdabələr, daş kitabələr, sənduqələr, pirlər, qəbirüstü yazılar uzaq keçmişdən soraq verir. Vaxtilə buradakı daş kitabələrdən biri Sankt-Peterburqdakı Ermitaj muzeyinə aparılıb. Başqa bir kitabə isə Bakıya, Qız qalasının yanındakı daş "qardaş"larının yanına aparılaraq əcnəbi türistlərə nümayiş etdirilir. Tarixi-memarlıq abidələri kimi Corat qəbiristanlığındakı "sandıq" qəbirləri, XVI əsrə aid hamam, XVII əsrə aid qəsəbənin daxilindəki hamam və hamamı su ilə təmin edən quyu, XVII əsrə aid məscid, min illik tarixi olan qədim məscid, Şah Abbas karvansarasının qalıqlarını, kənddəki pirləri göstərmək olar.

Yaxşı olardı ki, burada abadlaşdırma işləri aparılsın və bura Sumqayıtın ən qədim hissəsi olaraq turizm məkanına çevrilsin. Gözəl hadisədir ki, son vaxtlarda Sumqayıtda keçirilən bir qisim mədəni-kütləvi tədbirlərin əvvəli məhz Coratdan başlayır.

Sumqayıtın küçə və yollarında hazırda böyük işlər aparılır. Binaların fasadları və damları yenilənir, bardürlər və asfalt örtüyü dəyişdirilir. Şəhərin əsas giriş hissəsindəki Sülh küçəsi boyunca yerləşən binalar xüsusilə göz oxşayır. Hazırda bu binalarda iş aparılır və məqsəd şəhərin giriş hissəsini daha cəlbedici etməkdir.
Sumqayıtın ikinci – Daş bazarı deyilən ərazidəki girişi də artıq xeyli dərəcədə dəyişdirilib. Oraya gözəl, hamar yol salınıb. Əbəs yerə deyil ki, şəhərimizin qonaqları bu yolla gələrkən çox razılıq edir, hətta belə yolların Bakıda olmasını nadir hadisə sayırlar. İnsafən Niyazi küçəsindəki yol dairəsinədək uzanan bu yol çox keyfiyyətli alınıb. Yolun açılışında gənc və yeniyetmələr burada rolik də sürüblər.

Sumqayıtda nümunəvi məhəllələrdən də söz açmaq lazım gəlir. Artıq onların sayı Sumqayıtda 10-dəkdir. Nümunəvi məhəllələrdə yeni müasir standartlara cavab verən futbol meydançası və uşaq meydançası tikilir, ərazidə müasir işıqlandırma sistemi quraşdırılır, qazonlar salınır, daxili yolların asfalt örtüyü yenilənir.
Sumqayıt ASAN xidmətinin binası və ətrafı da çox gözəl məkanlardan biridir. Bura xüsusən gecələr gözəl görünür.   

Gecələr demişkən, artıq Sumqayıtın gecələri ayrı bir aləmdir. Binaların fasadlarına vurulan xüsusi lampaların, modern dizaynlı işıq dirəklərinin sayəsində şəhərdə gecə gəzintiləri xüsusi zövq verir. Sumqayıtın gələciyi haqda nikbin düşünməyə dəyər. 

Bu yazımızda çalışdıq Sumqayıtın gəzməli görməli yerlərindən söz açaq, qonaqlarımızı şəhərimizə dəvət edəndə onlara baxımlı, estetik cəhətdən münasib olan yerləri göstərək, həmçinin şəhərdə son görülən işlərə bir nəzər salaq.
Şübhəsiz, Sumqayıtın gələcəyi, gözəl günləri hələ qarşıdadır. Amma bizə görə Sumqayıtın ən gözəl tərəfi elə onun sakinləri – sadə sumqayıtlılardır.

Xeberle.com

Yazıda "Azərtac" informasiya agentliyi, "Xalq", "Respublika" qəzetlərində dərc olunan rəsmi-statistik materiallardan da istifadə olunub.

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.