O qumbara hər vaxt sıxılmağa hazır imiş. Daim özüylə gəzdirirmiş. Neçə illərin dostu, yoldaşı olsaq da, bundan xəbərim olmayıb. Onu hər an sıxmağa, özünü də, başqalarını da məhv etməyə hazır imiş!

Çox təəssüf ki, özü məhv oldu - hər an partlatmağa hazır olduğu və bir gün dözməyib, nəhayət sıxdığı qumbaradan. Özünü məhv elədi - ömrünün çiçəkləndiyi, çox gənc bir  vaxtda.

...Bir dost itirdim. Özümə həmişə yaxın və doğma bildiyim bir adamı. Bir dost kimi mənə başsağlığı verilməliydi. Ancaq dost-tanışlar bunu etmədilər. Bəlkə də, onlar özü-özünü məhv edən adama görə başsağlığı verməyi heç lazım bilmədilər…

...Bir dost itirmişəm. Özünə və son qoyduğu dostluğa acısam da, gözlənilməz itkidən uzun müddət  özümə gələ bilməsəm də, bu ağır itki məndə dərin ürək ağrısı yaratsa da, çox qəribədir ki, onun bu gözlənilməz, ağlasığmaz hərəkətini, ciddi bir səbəb olmadan özünü məhv etməsini ona heç cür bağışlaya bilmirəm... Heç vaxt bunu büruzə verməsəm də, həmişə ən çox onun sadəliyi, səmimiyyəti, dosta sədaqəti ilə öyünürdüm… Aramızdan heç vaxt su da keçməmişdi, bir-birimizdən heç vaxt incik düşməmişdik.

Heyf!... O özü-özünü məhv elədi.  Onu itirməklə mən bir dost "azaldım", bir dost qədər zəiflədim, gücsüzləşdim. O,  bunu etməyə də bilərdi - hər şey onun özündən asılı idi. Çox tələsdi, səbrsizlik etdi… Və partlayış elə güclü oldu ki, bütün içi… çölə atıldı. Bu, çox dəhşətli bir mənzərə idi. Allah bunu heç bir dosta göstərməsin!...

Hadisə belə olmuşdu… Yoldaşlarla birgə çox adi olan bir məsələni araşdırırdıq. Birdən onun tərsliyi tutdu və özünün haqlı olduğunu israr edərək, tədricən səsini qaldırmağa, yoldaşlarını səhv düşünməkdə, guya onun haqlı olduğunu bilə-bilə onunla qəsdən razılaşmamaqda günahlandırmağa başladı. Ondan bu məsələdə bir qədər təcrübəli olduğumu (bunu yalnız indi "etiraf" etmək məcburiyyətindəyəm), həm də dostluğumuzu və mənim ondan heç olmasa "2-3 bayram" böyük olduğumu əsas tutaraq və bir dost ərki ilə öz fikrimi söyləmək istəsəm də (o, hərfi mənada bəlkə də haqlı idi, mütləq mənada, konkret götürüldükdə isə – yox), o, məni sonacan dinləmək belə istəmədi.

Üsyankarcasına etirazını bildirərək, bizim "heç nə bilmədiyimizi, başa düşmədiyimizi" söyləyərək, əsib-coşmağa başladı (mən isə həmişə elə güman edirdim ki, o, hər yerdə və hər zaman özünün yaşca böyük olan dostunun hörmətini saxlayır və mən nəsə bir söz demək istədikdə hər zaman etika gözləyərək, sözümü kəsmədən, diqqətlə məni dinləyə bilir…)

O, danışdığı yerdəcə… partladı. Bu partlayışın səsi bütün ətrafa yayıldı… Hay-küyə çoxlu adam yığışdı. Artıq onun içi… çölə tökülmüşdü. Belə bir gərgin anda o, mənim ünvanıma layiq olub-olmadığım hər nə vardısa, dost-yoldaş olduğumuz ötən illər ərzində "içəriyə" nə yığmışdısa, mənim haqqımda nə fikirləşirdisə, hamısını deyə bildi…

Heyrətdən yerimdəcə donub qalmışdım…

Haşiyə

…Orta məktəbin 5-ci sinfində oxuyarkən bizim qızlardan biri üstünə benzin tökərək, özünü "sevgi alovunda" (?.. – 12 yaşında) yandırmışdı. Həkimlər və bədbəxt, gözü yaşlı anası düz iki il gecə-gündüz çalışaraq, çox çətinliklə də olsa, onun həyatını xilas etmişdilər.

Ancaq qızın özünün, həm də doğmalarının həmin illər ərzində çəkdikləri məşəqqətləri gördükdən sonra mənim intihar edənlərə  - özünü çaya, dənizə, oda atanlara, boğazına kəndir salıb həyatla vidalaşanlara heç vaxt rəğbətim olmayıb. Axı, bu həyat bütün acısı, ağrısı-əzabı ilə şirindir. Ona tab gətirməyi, dözməyi bacarmaq lazımdır. Şair Molla Pənah Vaqif demiş: 

"Toy-bayramdır bu dünyanın əzabı,

Əqli olan ona gətirər tabı!..."

O dözmədi, tab gətirmədi həyat sınağına, dost sınağına, dost əzabına.

...İlk günlər dost itkisi məni çox sarsıdır, əzab verirdi. Ancaq onun son anda ünvanıma söylədiyi haqsız iradlar, ittihamlar və təhqirlər yadıma düşdükcə dərk etdim ki, o, heç vaxt mənim dostum olmayıbmış, sadəcə mən onun dostu olmuşam. Sən demə, o, heç dost deyilmiş…

Və indi bu itki məni o qədər də ağrıtmır. Mənə o zaman başsağlığı verməyən dostlarımdan da daha incik deyiləm. Mənə heç başsağlığı düşmürmüş: "həlak olan", doğrudan da, heç mənim dostum deyilmiş…

Rəhman Orxan, lent.az