Bu yazıda Rumıniya diktatoru Nikola Çauşesku və onun xanımı Yelena Çauşeskunun 1989-cu ildə baş tutan məhkəmələrindəki dialoq verilib. Bütün yazılanlar reallığa uyğundur, material sənədlidir

...

Zaldan səs: Su bir şüşə!

Nikola Çauşesku:Mən yalnız Böyük Millət Məclisini tanıyıram. Mən yalnız onun qarşısında danışacam.

Prokuror: O, xalqı ilə də dialoqdan imtina etdi və indi eyni şəkildə bizlə də danışmaqdan imtina edir. O, həmişə bildirib ki, xalqın adından danışır, xalqın sevimli oğludur. Əslində isə o, xalqa divan tutub. İnsanlar aclıq içərisində olan zaman siz dəbdəbəli bayramlar keçirmisiniz. Haqqınızda bizə hər şey məlumdur. Prezident və xanımı özləri üçün xaricdən ən lüks məhsulları və geyimləri gətizdirəndə xalq aclıq və səfalət içində yaşayıb.

Baş prokuror:Nikola Çauşesku və Yelena Çauşesku xalqına qarşı olmazın cinayətlərini törədiblər. Onlar insan ləyaqətini alçaldıblar. İnsanlığa sığmayan despotik cinayət yolunu tutublar. Mən də xalqa qarşı törədilmiş cinayətlərə görə ittiham olunanlar üçün ölüm hökmü çıxarılmasının tərəfdarıyam və bu iki tiranın aşağıdakı maddələrlə ittiham olunmasını rica edirəm:

Rumıniya dövlətinin Cinayət Məcəlləsinin 356-cı maddəsinə uyğun olaraq xalqa qarşı soyqırım, Cinayət Məcəlləsinin 163-cü maddəsi ilə silahlı hücum, Cinayət Məcəlləsinin 165-ci maddəsi ilə milli iqtisadiyyatın məhv edilməsi, Cinayət Məcəlləsinin 145-ci maddəsi ilə ictimai xadimlərin qətli.

Prokuror: Siz ittihamları eşitdiniz? Siz onları qəbul edirsiniz?

Nikola Çauşesku:Mən yalnız Böyük Millət Məclisi qarşısında suallara cavab verəcəm. Mən bu məhkəməni tanımıram. İddialar yanlışdır və mənə aid deyil.

Prokuror: Cənablar o iddiaları qəbul etmir.

Nikola Çauşesku: Mən heç bir şey imzalamayacam!

Prokuror: Vəziyyət məlumdur. Ölkədə fəlakətli vəziyyəti bütün dünya bilir və görür. Bu ölkədə yaşayan hər bir vicdanlı vətəndaş əziyyət çəkir. İnsanlar aclıq içərisindədir, dərman tapılmır, istilik sistemi dağıdılıb.

Yelena və Nikola bu ittihamları da rədd edir.

Çauşesku üçün növbəti sual: kim Timişoara qırğınını sifariş edib?

Çauşesku cavab verməkdən imtina edir.

Prokuror: Məsələn, Buxarestdə "vur!” əmrini kim verib?

Nikola Çauşesku: Mənim cavabım yoxdur.

Prokuror: Kim kütləyə atəş əmri verib? Bizə deyin!

Bu an Yelena Çauşesku: Sizin danışdıqlarınız əhəmiyyətsizdir.

Prokuror: Siz atəş açmaq əmri barədə bir şey bilirsinizmi?

Nikola susur.

Prokuror: Küçədə hələ də atəş davam edir.

Nikola Çauşesku: Mən cavab verməyəcəm. Bunlar hamısı iftiradir

Prokuror: İndiyə qədər 34 qurban var.

Prokuror: İnsanlarla qul kimi rəftar etmisiniz. Bütün ziyalılar ölkədən qaçıb.

Naməlum səs: Cənab prezident, mən bir şeyi bilmək istəyirəm. Atəş açan bu muzdlulara kim pul ödəyir?

Prokuror: Bəli. Təqsirləndirilən şəxslər, cavab verin!

Nikola Çauşesku: Mən heç nə deməyəcəm. Mən yalnız Böyük Millət Məclisində danışacam.

Yelena ona bir şey pıçıldayır…

Prokuror: Yelena bu ölkədə hətta elmi adları belə pulla satmısınız.

Yelena Çauşesku: Bu ölkənin ziyalılarını eşitmək gərək. Ziyalılar bizi ittiham edə bilməz.

Prokuror: O, bizim suallara cavab vermədi.

Nikola Çauşesku: Mən heç bir suala cavab verməyəcəm. Bu, Böyük Millət Məclisində davam etməlidir ki, bütün dünya hər şeyi bilsin.

Prokuror: Dünya artıq hər şeyi bilir.

Nikola Çauşesku: Bu çevrilişdir.

Prokuror: Böyük Millət Məclisi ləğv edildi.

Nikola Çauşesku: Bu mümkün deyil. Heç kim Böyük Millət Məclisini buraxa bilməz.

Prokuror: Bizim indi müxtəlif idarəetmə orqanlarımız var - Milli Qurtuluş Cəbhəsi. İndi bizim ali orqanımız budur

Nikola Çauşesku: Onlar dövlət çevrilişi təşkil edib.

Prokuror: İnsanlar hökumətə qarşı, sizə qarşı mübarizə aparır.

Nikola Çauşesku: Xeyr, xalq azadlığı uğrunda mübarizə aparır və yeni hökumətə qarşıdır. Mən bu məhkəməni tanımıram.

Prokuror: Niyə insanlar bu gün mübarizə aparır?

Nikola Çauşesku: Mənim kimi insanların azadlığı üçün. Bu çevriliş xaricdən təşkil olunub.

Prokuror: Siz artıq prezident kimi səlahiyyətlərinizi itirmisiniz.

Nikola Çauşesku: I Rumıniya Ordusunun baş komandanı və prezidenti funksiyasından məni heç kim məhrum edə bilməz.

Prokuror: Siz artıq ordunun baş komandanı deyilsiniz.

Nikola Çauşesku: Mən sizi tanımıram.

Prokuror: Bəs siz kimsiniz həqiqətdə?

Nikola Çauşesku: Mən təkrar edirəm: I Rumıniya Ordusunun baş komandanı, Rumıniya prezidenti və Xalqın Prezidenti. Mən sizin kimi provakatorlarla çevriliş edən insanlarla danışmaq istəmirəm.

Prokuror: Axı siz muzdlulara pul ödəyirsiniz.

Nikola Çauşesku: Xeyr.

Yelena Çauşesku: Onlar nələr danışırlar, ilahi!

Prokuror: Fikir verin, bunlar yeni hakimiyyəti tanımırlar. Amma siz insanları aclığa məhkum etmisiniz. İnsanlar çörək qazanmaq üçün rayonlardan paytaxta üz tutublar.

Nikola Çauşesku: Adi vətəndaş kimi demək istəyirəm ki, ilk dəfə mən göstəriş vermişəm ki, insanlara adam başı 200 kq buğda verilisin. Sizin dediyiniz fikirlər isə yalandan başqa bir şey deyil.

Prokuror: Siz iddia edirsiniz ki, hər insana 200 kq buğda verilib. Elə olan halda nə üçün insanlar çörək üçün Buxarestə gəlir?

Nikola Çauşesku: (susur…)

Prokuror: Sizin gözəl proqramlarınız olub.Amma kağız üzərində. Nəyə görə bu proqramlar həyata keçmirdi? Nəyə görə siz Rumuniyanın kəndlərini, rayonlarını məhv etmisiniz? Sadə vətəndaş kimi cavab verin.

Nikola Çauşesku: Bu cür inkişaf heç bir yerdə olmayıb. Ölkənin hər yerində abadlıq-quruculuq, tikinti işləri aparılıb. Kəndlərdə məktəblər, xəstəxanalar tikilib. Mən elə bir dövlət qurmuşam ki, onun dünyada analoqu yoxdur.

Prokuror: Biz həmişə bərabərlik haqqında danışmışıq. Hər kəsə öz əməyinin məhsulunu yediyini söyləmişik. Amma indi televiziya vasitəsi ilə sizin villalarınızı gördüm, yemək üçün o qızıl qablar, xarici qidalar, lüks bayramlar, dəbdəbəli məclislər...

Yelena Çauşesku: Biz digər vətəndaşlar kimi normal mənzildə yaşayırıq. Dövlətin qanunlarına uyğun olaraq hər bir vətəndaş mənzillə təmin olunmalıdır.

Prokuror: Amma sizdə saraydır.

Nikola Çauşesku: Xeyr, bizdə saray deyil. Gördüyünüz saraylar xalqa məxsusdur.

Prokuror: Uşaqlar sadə bir konfet ala bilməz, amma siz xalqın sarayında yaşayırsınız.

Nikola Çauşesku: Bizə qarşı necə belə ittiham irəli sürmək olar?!

Prokuror: Gəlin bir az da İsveçrədəki hesablarınız haqqında danışaq. Cənab Çauşesku, bu haqda nə deyə bilərsiniz?

Yelena Çauşesku: İsveçrədəki hesab?! Sübut təqdim edin!

Nikola Çauşesku: Bizim İsveçrədə heç bir hesabımız yoxdur. Bu bir daha göstərir ki, bizə qarşı olan ittihamlar saxtadır.

Prokuror: Prokuror: Çox gözəl. Cənab Çauşesku, əgər belədirsə, zəhmət olmasa bir arayış yazın ki, araşdırma zamanı İsveçrə banklarında sizin adınıza hər hansısa məbləğ ortaya çıxarsa, həmin məbləğ Rumuniya dövlət bankına köçürüləcəkdir.

Nikola Çauşesku: Biz bunu Böyük Millət Məclisi qarşısında müzakirə edəcəyik. Mən burada bir şey söyləməyəcəm. Bu, təxribatdır.

Siz indi bu haqda bəyanat imzalamağa hazırsınız?

Nikola Çauşesku: Mənim heç bir bəyanat imzalamaq fikrim yoxdur.

Prokuror: Cənablar, gördüyünüz kimi, təqsirləndirilən şəxs bəyanatı imzalamaqdan imtina edir. Bu şəxs bizi tanımır, həmçinin yeni hökuməti də tanımaqdan boyun qaçırdır.

Nikola Çauşesku: Mən yeni hökuməti tanımıram.

Prokuror: Belə çıxır ki, sizin yeni hökumət haqqında məlumatınız var. Yelena və Nikola Çauşesku: Bu barədə məlumatı biz burda sizdən eşitdik.

Nikola Çauşesku: Heç kim özbaşına dövlət strukturlarını dəyişə bilməz. Rumıniya tarixi də buna sübutdur ki, vaxti ilə bu cür hərəkət etmiş insanlar necə cəzalandırılıblar.

Prokuror Yelenaya tərəf çevrilir: Siz həmişə daha ehtiyatlı və ağıllı addımlarınızla fərqlənmisiniz. Demək olar ki, hökümətdə ikinci şəxs olmusunuz. Sizin Timişoaradakı soyqırımdan xəbəriniz var idimi?

Yelena Çauşesku: Mən bundan sonra heç bir suala cavab verməyəcəm

Prokuror: Siz soyqırım haqqında məlumatlı idiniz, ya bir kimyaçı kimi polimerlə məşğul olmusunuz (kinayə ilə)?

Bu anda Nikola Çauşesku yoldaşını müdafiə etmək üçün araya girir.

Nikola Çauşesku: Onun elmi əsərləri xaricdə çap edilmişdir!

Prokuror: Sizin üçün məqalələri kim yazıb, Yelena?

Yelena Çauşesku: Bu nə tərbiyəsizlikdir. Mən Elmlər Akademiyasının üzvü və sədriyəm. Sizin mənimlə bu cür danışmağa haqqınız yoxdur!

Prokuror: Belə çıxır ki, baş nazirin müavini kimi sizin soyqırım barədə məlumatınız olmayıb?

Siz insanlarla işləmisiniz. Bu haqda heç nə bilmirsiz?! Bəs yaxşı atəş əmrini kim verib?

Yelena Çauşesku: Mən əvvəldən bildirdim ki, sizin heç bir suala cavab verməyəcəm.

Nikola Çauşesku: Siz bir zabit kimi bilməlisiniz ki, dövlət atəş əmri verə bilməz. Gənclərə qarşı bu addımı atmış insanlar milli təhlükəsizlik qüvvələridir. Terroristlərdir.

Yelena Çauşesku: Təhlükəsizlik qüvvələri və terroristlər.

Prokuror: Təhlükəsizlik qüvvələri və terrorçular?

Yelena Çauşesku: Bəli.

Prokuror: Bəs təhlükəsizlik qüvvələrinin rəhbəri kimdir?

Nikola Çauşesku: Mən bir vətəndaş kimi bildirmək istəyirəm ki, Buxarestdə…

Prokuror Nikolanın sözünü kəsərək: Biz bu mövzunu artıq bağladıq. Digər sualıma cavab verin. General Milya necə öldü (müdafiə naziri)? Kim öldürdü onu?

Yelena Çauşesku: Bunu həkimlərdən, xalqdan soruşun!

Nikola Çauşesku: Mən sizə bir sual verəcəm. Nə üçün soruşmursunuz ki, general Milya özünə niyə sui-qəsd etdi?

Prokuror: Niyə o intihar edib? Siz onu xain adlandırmısınız. Sizcə, bu, səbəbdir?

Nikola Çauşesku: Bəli, xain Milya!

Prokuror: Əgər onu nədəsə günahlandırırdınızsa, niyə onu məhkəməyə vermədiniz?

Nikola Çauşesku: Onun cinayət əməlləri intihardan sonra üzə çıxdı.

Prokuror: Onun cinayət əməlləri nədən ibarət idi?

Nikola Çauşesku: O, hərbi hissələri vətənpərvərlik öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə inandırmayıb.

Prokuror: Yelena xanım, xaricdə çap olunan elmi işlərinizə görə nə qədər pul ödəmisiniz? Bu pullar dövlət büdcəsindən ayrılırdı?

Yelena Çauşesku: Bu nə danışıqdır?! Siz bizim adımıza kölgə salırsınız. İndi bu adları da əlimizdən alırsınız?

Prokuror: General Milya məsələsinə qayıdaq. Siz bildirirsiniz ki, o, sizin verdiyiniz əmrləri yerinə yetirməyib. Bilmək olar hansı əmrlərdir?

Nikola Çauşesku: Mən yalnız Böyük Millət Məclisi qarşısında cavab verəcəm.

Prokuror: Siz nə vaxtsa psixi problemlərdən əziyyət çəkmisiniz?

Nikola Çauşesku: Bu nə təxribatdır?!

Prokuror: Bu etiraf sizin müdafiəniz üçün əla olardı.

Yelena Çauşesku: Siz bu iftiraları, bu yalanları necə deyə bilərsiniz?!

Nikola Çauşesku: Mən bu məhkəməni tanımıram!

Prokuror: Siz heç vaxt xalqla dialoqa gedə bilməmisiniz. İnsanlarla danışmağa öyrəşməmisiniz. Siz ancaq monoloqlar söyləyirsiniz. Qədim dövrlərdə olduğu kimi, insanlar da bu boş danışığa qulaq asıb əl çalmalı imişlər. İndi də siz bu cür hərəkət edirsiniz. Sizə sonuncu dəfə müraciət edirəm. Bəyənatı imzalayırısınız?

Nikola Çauşesku: Xeyr, biz heç nəyə imza atmayacağıq!

Yelena Çauşesku: Biz heç bir bəyanat imzalamayacağıq. Biz bütün həyatımızı xalqa həsr etmişik. İnsanların rifahı üçün çalışmışıq. Biz xalqımızı satmayacağıq!

İttihamçının yekun nitqi:

25 il ərzində öz xalqına qarşı soyqırım törətmiş insanlara qarşı qərar vermək bizim üçün çox çətindir, çox çətin. Onlar nəinki insanları maddi sınağa çəkmiş, həmçinin gəncləri həbslərdə çürütmüş, bütün dövlət qulluqçularına forma geyindirərək elə fikir formalaşdırmışdır ki, guya onlar da xalqa qarşıdırlar.

Hökm verilən zaman biz xalqın çəkdiyi bu əzabları unuda bilmərik.

Tərcümə etdi: Kamal Almuradlı, "Xəbərlə” xəbər portalı

P.S. Məhkəmənin çıxartdığı qərara əsasən Nikola və Yelena Çauşesku 25 dekabr 1989-cu ildə güllələndilər.

Güllələnmə ayrı ayrılıqda nəzərdə tutulsa da, Yelenanın təkidi ilə onlar birlikdə güllələnirlər.

Şahidlərin verdiyi məlumata görə Nikola Çauşeskunun son sözü "Lənətə gəlmiş Sumqayıt” olmuşdur...

P.S.S. 1988-ci ilin fevralında məqsədli, təxribat şəklində baş verən Sumqayıt hadisələri SSRİ-nin zəifləməsini, süqutunu sürətlənmişdirmiş, nəticədə SSRİ-nin Şərqi Avropada müdafiə etdiyi sosialist ölkələrində də inqilabların, hakimiyyət dəyişikliklərin baş verməsində müəyyən rol oynamışdır...

Tərcümə etdi: Kamal Almuradlı