Məktəb yaşındakı uşaqlar böyüyərək yetkinlik yolunda irəliləyərkən öz seçimlərini və istəklərini sərbəst şəkildə həyata keçirməyə can atırlar.  Uşaqların bu dövrdə verdikləri qərarların bir çoxu  yaşadıqları həyat boyu onlara öz təsirini göstərir. Buna görə də valideynlər uşaqların bu  inkişaf prosesində  daim yanlarında olmalı və düzgün qərar vermələri üçün onlara kömək etməlidirlər. Bu dövrdə sağlam qidalanma vərdişinin yaranması da uşaqlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, uşaqların bu yaşlarında formalaşan qidalanma vərdişi onların böyümə və inkişafının davam etdirilməsinə, yetkinlik yaşlarında  köklük, hipertoniya, ürək və şəkər xəstəlikləri, xərçəng kimi mühüm problemlərin qarşısının alınmasına kömək edəcək. Uşaqların  gün boyu  sağlam qidalanması onların fiziki və zehni inkişaflarına da birbaşa təsir göstərir. Vaxtının çoxunu dostlarıyla və ya məktəbdə keçirən bu uşaqların qidalanmasında valideynlərlə yanaşı, məktəb bufetlərinin də rolunu xüsusilə qeyd etmək lazmdır. Bunun üçün də Xeberle.com olaraq üz tutduq şəhərimizin məktəblərinə. Bufetlərdə hansı qidaların satıldığını və gigiyena qaydalarına nə dərəcədə əməl olunduğunu  öyrənmək istəsək də, müdriyyət tərəfindən nəinki bufetə, məktəbin içərisinə belə daxil olmağımıza razılıq verilmədi. Biz də məktəb direktorları ilə telefon vasitəsilə  əlaqə saxlayaraq bu barədə danışmaq qərarına gəldik. Mayın 2-də başladığımız sorğu zamanı ilk olaraq 1 saylı məktəbin direktoru Ruhiyyə Tağıyeva ilə əlaqə saxlamağa çalışdıq. Lakin bizə bildirildi ki, direktor hazırda məktəbdə deyil. 5 saylı məktəbin direktoru Bəşir Şəfiyev və 17 saylı məktəbin direktoru Mehriban Nəcəfovanın katibələri isə onların iclasda, 18 saylı məktəbin direktoru Leyla Abdullayevanın  isə dərsdə olduğu bildirildi. 19 saylı məktəbdə dedilər ki, direktor Çingiz Abasov hazırda məktəbdə deyil və onunla danışmaq üçün maarif şöbəsiylə əlaqə saxlanılmalıdır (?!). Məlumat almaq hüququmuzun olduğunu bildirdikdə isə katibə bizə: "Mən sizə nə deyirəm ki? Direktor iclasdadır. 1 saat sonra zəng edin” dedi. Deyəsən, bircə 38 saylı məktəbin direktoru Nadir Atakişiyev məktəbdə imiş. Nadir müəllim bizim suallarımızı rahatlıqla cavablandırdı: "Bufetimizdəki qidaların təşkili bizim səlahiyyətimizdə deyil. Bunun üçün "Turan Restoranlar Şəbəkəsi” ilə müqavilə bağlanılıb və bufetə qidalar onlar tərəfindən gətirilir. Amma məktəbin direktoru olaraq mütəmadi şəkildə bufetdəki ərzaqların son istehsal tarixini şəxsən yoxlayıram. Bufetimizdəki gigiyenik şəraitə gəldikdə isə hələ ki, hər şey qaydasındadır”.

Bəs valideynlər nə düşünürlər bu barədə? Onlar məktəb bufetlərində satılan qidalardan razıdırlarmı? Ümumiyyətlə övladlarının bufetlərdən nəsə almasına razılıq verirlərmi?
Gülnar Rahdari:  Razı deyiləm.Həmişə uşağa özüm evdə yemək hazırlayb qoyardım. Bir dəfə dedi ki,ana mənə də pul ver, hamı bufetdən alır,  mən də alım. Uşağı pula öyrətmək istəmədiyim üçün vermirdim. Cəmi bir dəfə verdim, alıb nəsə yedi. Elə həmin gün müəlliməsi zəng etdi ki, uşağın halı pis olub, ürəyi bulanır.
Aygün Nəbiyeva: Qətiyyən. Əslində uşaqların dərsə  nəsə aparmasına da qarşıyam mən. Çünki birinin varıdır, birinin isə yox. Ona görə də mən evdə yedizdirib göndərirəm.
Şuzi Məmmədli:  İzin vermirəm. Yeməyini evdən aparır.
Bufetlərlə bağlı şagirdlərin də fikirlərini öyrəndik:
12 nömrəli məktəbin 7-ci sinif şagirdi Sərxan Salamov: Mən ən çox peraşki alıram. Bufetimizdə gigiyenik qaydalara əməl olunsa da, qiymətlər mağazalara nisbətən bahadır. Buna baxmayaraq mən də, dostlarım da dərs saatlarında məktəbdən çıxa bilmədiyimizə görə bufetdən yemək almaq məcburiyyətindəyik.
38 nömrəli məktəbin 7-ci sinif şagirdi Rəvan Əlizadə: Bizim bufetdə daha çox saqqız, suxarı, peraşki, bulku, meyvə şirələri satılır. Paketdə olduğu üçün tənəffüslərdə ən çox suxarı yeyirəm.
Bəs, görəsən, məktəb bufetlərində hansı qidalar satılmalıdır ki, uşaqlar üçün faydalı olsun? Hansı qidalar zərərlidir və uşaqlara qəti olaraq məsləhət görülmür? Bufetlərə nəzarəti kimlər həyata keçirməlidir?  Bununla bağlı mütəxəssislərin də fikrlərini öyrəndik.
Rəşad Həsənov, pediatr:
"Məktəb bufetlərində qidaların satılmasına nəzarət dövlət səviyyəsində aparılır, ümumi olaraq məktəbdə şəraitin, gigiyenik qaydaların, tələblərin necə olması  haqda Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 171№li qərarı vardır. Buna əsaslanan Gigiyena və Epidemilogiya Mərkəzi (GEM) Təhsil Nazirliyinə məktəblərdə verilən qidaların qaimələr əsasında tanınmış supermarketlərdən alınmasını təklif etmişdi. Məktəb bufetlərində şagirdlər bir çox hallarda nəzarətdən kənarda qalır ki,bu da sonda həmin keyfiyyətsiz məhsuldan yararlanan uşağın zəhərlənməsinə,müxtəlif xəstəliklərə düçar olmasına gətirib çıxarır. İnkişaf etmiş ölkələrdə qida menyusu hazirlanarkən pediatr və digər mütəxəssislərin rəyi nəzərə alınır. Məktəblərdə satılan məhsulların məsləhət olunanları üstündə istehsal tarixi göstərilməklə firma örtüklü kağızlarla bağlı olanlarıdır. Uşaqlarda öd problemlərinin olmaması üçün yeməklər arasındakı fasilənin 4 saatı keçməməsi məsləhət olunur. Buna görə də onların məktəbdə də qidalanması lazımdır. Uşaqlar peçenye, şokolad, meyvə suları, isti çay, təzə meyvələr (alma, armud və s.) qidalardan istifadə edə bilərlər. Çipsi, suxarı, bufetdə bişirilən peraşki (istifadə olunan yağlara görə), rəngli qazlı sular (Fanta,Coca Cola), istifadə olunan kolbasa, sosiskanın keyfiyyəti dəqiq bilinmirsə, sandviçlərin uşaqlar tərəfindən istifadəsi məsləhət olunmur. Çünki bu qidalar ciddi mədə-bağırsaq pozğunluğu, allergik xəstəliklərə səbəb olur. Əksər valideynlər məktəb bufetindəki qidalara güvənmədiyinə görə öz uşaqlarına evdən peçenye, meyvələr, buterbrod hazırlayıb qoyurlar. Ümumi olaraq bu məsələyə valideynlər, məktəb həkimi, məktəb rəhbərliyi ciddi nəzarət etməlidir. Çünki uşaqlar bizim gələcəyimizdir və gələcəyimizin sağlam olması üçün uşaqlarımızın sağlam olması lazımdır”.
Elşən Qafarov, "Karyera Tədris və Araşdırmalar Mərkəzi”nin direktoru, orta-ümumtəhsil məktəbləri üzrə mütəxəssis:
Bufetlərdə iaşə xidmətinin təşkili ilə bağlı Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarı var. Həmin qərara görə təhsil müəssisəsi ilə fiziki və ya hüquqi şəxs arasında qarşılıqlı müqavilə nəticəsində iaşə xidməti təşkil olunur. Hazırda paytaxtda bu, mərkəzləşdirilmiş şəkildə xüsusi firmalara həvalə olunub. Sumqayıtda  da bu işə  təhsil şöbəsi tərəfindən xüsusilə nəzarət olunur. Reydlər isə təhsil şöbəsinin ixtiyarında olmadığından onlar tərəfindən həyata keçirilmir. Qanunvericilikdə də göstərilib ki, bufetlərdə gigiyena qaydalarına görə məktəb direktoru cavabdehlik daşıyır. Baxmayaraq ki, bufet işçiləri müqavilə əsasında işləyirlər, qidalarla bağlı gigiyenik və ya müddət cəhətdən hər hansı bir problem aşkar olunarsa, bu, birbaşa direktorun məsuliyyətindədir. Həmçinin bu qaydaların əməl olunmasına direktorun əmri ilə təsərrüfat işləri üzrə direktor müavini, eyni zamanda məktəb həkimi də nəzarət etməlidir.
Hələlik bu qədər. Tezliklə bu aktual mövzu barədə daha ətraflı söhbət açacağıq.
Elnarə Salamova
Xeberle.com

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.