Xeberle.com olaraq 5 oktyabr – Beynəlxalq Müəllimlər Günü ilə əlaqədar bağça və məktəb müəllimlərindən müsahibə almağa davam edirik. Budəfəki həmsöhbətimiz 45 ilini balaca fidanlara həsr edən və bu müddətin 35 ilini bağça müdiri işləmiş Mehparə Məmmədovadır. Onunla balacaların inkişafı, bağçanın uşaqlar üçün olan xüsusi önəmindən danışdıq.

HAŞİYƏ: Məmmədova Mehparə İsgəndər qızı 29 iyul 1952-ci ildə Qazax rayonu, Köçəsgər kəndində anadan olub. Köçəsgər kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra, 1971-1977-ci illərdə Azərbaycan Pedaqoji Universitetində Filologiya fakültəsində təhsil alıb. 1972-ci ildən 41 nömrəli bağçada, 1988-ci ildən isə 63 nömrəli "Venera" uşaq bağçasında müdir vəzifəsində çalışıb. Fəaliyyəti müddətində Sumqayıt şəhər Təhsil Şurasının üzvü olub. Cari ilin iyulunda 65 illik yubileyi münasibətilə və uşaqların məktəbəqədər təlim-tərbiyəsi sahəsində səmərəli fəaliyyətinə görə Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov tərəfindən Fəxri fərmanla təltif olunub. O, hazırda 63 nömrəli "Venera" uşaq bağçasında müəllim kimi fəaliyyətini davam etdirir.

- Mehparə müəllimə, fikrinizcə, yaxşı müəllim, yaxşı tərbiyəçi öncə nə deməkdir?

- Əvvəlcə bunu bilməliyik ki, uşaqlarla işləyən istər müəllim, istər tərbiyəçi, istərsə də dayənin ürəyində uşaqlara sevgi olmalıdır, onları sevməyi bacarmalıdır. Əgər o məhəbbət yoxdursa, ondan yaxşı müəllimə, tərbiyəçi çıxmaz. İkincisi, yaxşı tərbiyəçi, müəllimə öz üzərində daim işləməlidir, çalışmalıdır ki, təhsildə olan yenilikləri özü mənimsəsin və uşaqlara da mənimsədə bilsin. Yaxşı müəllimə valideynlə əlaqə yaratmalıdır, onunla birgə işləməlidir.

- Belə bir fikir var ki, hər bir uşaq yaxşı insan ola bilər. Bəs, sizcə, uşaqların cəmiyyətdə yararlı fərd kimi inkişaf etməsi üçün əsas şərtlər hansılardır?

- Hər bir uşağın uğurlu insan olması üçün həm valideyn, həm də tərbiyəçi yaxşı olmalıdır. Uşaqların beyni ağ kağız kimidir. Yəni, hər bir uşaqdan yaxşı formalaşmış gözəl insan yaratmaq olar. Bu onların beynini inkişaf etdirməkdən asılıdır. Pis uşaq yoxdur, pis tərbiyəçi, valideyn var.

- Uşaqların xüsusi dili, yanaşma tərzi var. Sizə görə, uşaqlarla işləməyin çətin tərəfləri hansılardır?

- Uşaqlar müxtəlif ailələrdən gəlir. Yaxşı pedaqoq uşağı ən birinci görüşdən ələ almalıdır ki, onun pis və yaxşı cəhətlərini ayırd edib, onu yönləndirməyi, onunla necə rəftar eləməyi bacarsın. Bu, onun pedaqoji metodikasından çox asılıdır. Çətin uşaqlar var, daim hərəkətdə olanlar var. Onları nizamlamaq lazımdır. Bu da tərbiyəçidən böyük səbr və metodika tələb edir.

- Günümüzdə bir çox valideyn övladlarını bağçaya qoymur, sonradan məktəb təhsili ilə kifayətlənirlər. Valideynlər hansı səbəblərdən balacaları bağçaya qoymalıdırlar?

- Mən sizə deyim ki, son vaxtlar çox valideyndə həvəs yaranıb ki, uşağını mütləq bağçaya qoysun. Artıq valideynlər dərk edir ki, təhsilin birinci pilləsi bağçadan başlayır. Yəni, uşaq şeir öyrənməyi, müəllimə qulaq asmağı, parta arxasında oturmağı burada anlayır. Belə düşünürəm ki, indi bağçaya qoymaq istəməyən valideynlər azdır.

- Bağçadan məktəbə gedən uşaqla, evdən məktəbə gedən uşağın fərqləri nələrdir?

- Dağlar qədər fərq olur. Uşaqlar bağçada sosiallaşırlar. Yəni, ictimaiyyətdə özünü aparmağı, təhsilin xırda detallarını burada öyrənirlər. Anadan ayrılıb bağçaya gələn uşaqla, məktəbə gedən uşaq fərqlənir. İlk məktəbə getdiyi zaman uşaqlar ağlayır, hətta bir neçə ay məktəbə alışa bilmirlər. Ancaq, bağçaya gedən uşaq isə artıq mühitə alışır və onun üçün məktəb daha rahat olur.

- Balaca fidanlarla birgə keçirdiyiniz tədbirlərlə bağlı nələr deyə bilərsiniz?

- Balacalarla olan tədbirlər həmişə yüksək səviyyədə keçib. İnanın ki, bağçada işləyən tərbiyəçi də, müdriyyət də - bütün işçilər uşaqlaşırlar. Onların hərəkətləri, göstərdiyi nömrələr hamıda sevinc yaradır. Fəxr edib qürurlanırsan ki, balaca fidanlar bağçaya gələndə nəsə bilmirdilər, artıq indi onlar rol aparır, mahnı oxuyur, şeir deyir, kompozisiya qururlar. Bunlar çox fərəhverici olur (gülümsəyir).

- Adətən, körpələrin əsas problemləri yeməklə bağlı olur. Bu cür çətinliklərlə qarşılaşarkən hansı addımları atmısınız?

- Burada valideynlər bir ağızdan deyir ki, qəribədir, evdə bişirdiyimizi uşaqlar yemir, burada yeyirlər. Bu, ondan irəli gəlir ki, uşaqlar burada birlikdə yemək yeyirlər. Hətta, yemək istəməyənlər belə bir-birlərinə baxaraq yeməklərini yeyirlər.

- Maraqlıdır, bağça yaşında uşağı yüngülcə də olsa, vurmaq olarmı? Bunun hansı müsbət və mənfi tərəfləri ola bilər?

- Mən bu hal ilə qəti razı deyiləm. Nəinki bağça yaşlı uşaqları, ümumiyyətlə, uşaqları vurmaq olmaz. Onları vurulduqca bu, onların kobudlaşmasına gətirib çıxarır. Belə tərbiyə üsulu qəbuledilməzdir. Uşağı sözlə başa salmaq lazımdır, əgər başa düşmürsə, bunda problem ya valideyndə, ya da tərbiyəçidədir. Elə valideyn var ki, bağçaya gələndə görürəm ki, uşağına təzyiq göstərir. Vurur, guya ki, ağlamasın. Bunu mən həmişə irad tutmuşam, uşağı az da olsa, dərk etdirə bilməyənlər fərasətsizdir.

- İllərdir uşaqlarla birlikdə işləyirsiniz, necə bilirsiniz, indiki uşaqlarla əvvəlkilər arasında fərqlər çoxdurmu?

- Bilmirəm yaşadığımız şəraitdənmi aslıdır, indi daha çox qüsurlu uşaqlar dünyaya gəlir. Dövrümüzdə sözü çətin anlayan, çətin tərbiyə olunan uşaqlar daha çoxdur. Düzdür, indi də ağıllı uşaqlar var. Ancaq, çətin tərbiyə olunan uşaqlar daha artıqdır. Bəlkə havadan, təbiətdəndir, mən özüm kəşf edə bilməmişəm bunun səbəbini. Əvvəl uşaqlar daha çox elmə maraqlı idi. Biz indi daha çox uşaqları elmə istiqamətləndirməyə çalışırıq.

- Valideynlər çox vaxt uşaqdır, başa düşmür deyib, balacaların yanında sərbəst hərəkət edirlər. Bu halların təsirini hiss etmisinizmi?

- Bunu çox hiss edirəm. Elə problemli valideynlərlə burada tez-tez danışırıq. Hətta, uşaqlar yaşadıqları faciəni bizə danışırlar, Anam belə elədi, atam belə elədi, bundan da uşaqda aqressiya açıq-aşkar bilinir. Biz də tövsiyə edirik ki, uşaqların yanında özünüzü saxlamağı bacarın. Uşağın yanında nalayiq sözlər işlətməyin. Uşağı bir az danışdırsan, sualın qalır qıraqda, uşaq öz ailəsindən danışır. Əlbəttə, bu, uşaqlar böyüdükcə problem olur. Valideynlərin üzərinə çox məsuliyyət düşür, onların problemləri uşaqlara rahatlıqla keçə bilir. Düzdür, hamının ailəsində problem ola bilər, amma uşaqlar buna şahid olmamalıdır.

- Uşaqların indi daha çox texnologiyaya həvəs göstərdiyini bilirik, bağçada uşaqların texnologiyaya olan həvəsi oyunlarla əvəz oluna bilərmi?

- Mən baxıram ki, uşaqlar daha çox telefona maraqlıdır. Valideynlər hətta təkid edirlər ki, kompüter alaq uşaqlara ki, cizgi filmlərə baxıb, vaxtlarını səmərəli keçirsinlər. Biz valideynləri başa salırıq ki, siz uşaqları kifayət qədər telefona, televiziyaya öyrəşdirmisiniz. Bağçaya gələn vaxtda isə ona bunlar lazım deyil. Uşaqları bacardığınız qədər texnologiyalardan uzaq tutmalısınız. Əgər edirsinizsə, ya həftənin hansısa günündə, ya da hansısa saatlarda icazə verin. Bizim burada idman, musiqi, ana dili, riyaziyyat məşğələsi var. Elə onlarla məşğul olub, əyləncə saatlarını uşaqlar keçirsələr, başqa şeyə vaxtımız da qalmır. Uşağın verdiyi suala cavab vermək lazımdır, apardığınız gəzintilələrdə onlarla əylənin, hər şeyi izah edin. Yoxsa apardın yemək yedin, gəzdinsə, bu, gəzinti deyil.

- 45 illik təcrübəyə maliksiniz. Bu illər ərzində yaddaşınızda hansı maraqlı, yaxud emosional hadisələr iz buraxıb?

- Uşaqların hamısı indi də yadımdadır, hətta bağçanın birinci buraxılışındakı uşaqların açılış vaxtı səhnəcikləri yadıma gəlir. Birinci ilin uşaqlarından olan Samir, Günel, Aynur, Faiq, Aslan bağçadakı işçilərin rollarını səhnələşdirmişdilər. Doğrudan, uşaqlar onda çox bacarıqlı idilər. Mən onda dəhşətə gəlmişdim. Onda səhnəyə baxanda dedilər ki, uşaqlar bizləri indi yamsılayacaqlar. 30 il keçib, hələ də yadımdan çıxmayıb. Çox unudulmaz anlar idi.

- Mehparə xanım, bizimlə görüşə vaxt ayırdığınız üçün təşəkkür edirik. Sonda sizi Beynəlxalq Müəllimlər Günü münasibətilə təbrik edirik!

- Çox sağ olun. Mənə diqqət ayırdığınız üçün kollektivinizə minnətdarlığımı bildirirəm.

Hicranə İsmayılova

Xeberle.com