Son illər respublikada və paytaxtda nəqliyyatın intensiv hərəkət etdiyi yollarda ölümlə və ağır xəsarətlərlə avtoqəzaların baş verməsi adi hala çevrilib. Bir neçə il əvvəl bu problemdən çıxış yolu kimi müvafiq qanunlar sərtləşdirildi. Sürücülərə qarşı cərimələrin məbləği bir neçə dəfə artırılaraq maksimum həddə çatdırıldı. Amma təəssüf ki, yollarda maşınların toqquşması, ağır avtoqəza hadisələrinin sayına ciddi təsir etmədi. Belə ki, statistikaya əsasən demək olar ki, 2013-cü ildə ölkə ərazisində 2646 avtoqəza baş verib və qəzalar nəticəsində 1061 nəfər ölüb, 2761 nəfər isə yaralanıb. Hadisələrin 920-si paytaxtın payına düşüb və 310 nəfər təkcə bu faktlarla bağlı dünyasını dəyişib, 911 nəfər isə qismən və ya tam sağlamlığını itirib. Piyadaların da sırasında ölən və xəsarət alanların sayı artıb. Piyadaların xəsarəti ilə bağlı 1010 fakt qeydə alınıb ki, nəticədə 364 adam həlak olub, 728 nəfər isə müxtəlif dərəcəli xəsarətlərlə xəstəxanaya yerləşdirilib.
Bu ilin yanvarından mart ayınadək Bakı şəhəri üzrə 200-ə yaxın yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib. Hadisələr nəticəsində 60 nəfərdən çox ölən, 200 nəfərdən artıq yaralanan olub. Yəni rəsmi statistika da təsdiqləyir ki, cərimələrin məbləğinin artırılması heç də faciəli avtoqəzaların qarşısını almadı. Bəs bunun səbəbi nədir? Və ya mövcud vəziyyətdən çıxış yolu varmı?
"Digesta” firmasının direktoru, hüquqşünas Ərşad Hüseynovun sözlərinə görə, yol qəzalarının sayının artması səbəblərini müəyyən etməkdən ötrü ilk növbədə bunu yaradan şərait araşdırılmalıdır: "Əslində bu səbəb və şəraitlər müxtəlifdir. Bu məsələdə qanunun sərtləşdirilməsi heç zaman problemi həll edə bilməz. Bunun üçün insanların təfəkküründə dəyişiklik lazımdır. Bu gün Azərbaycanda yol hərəkəti qaydalarına, yol hərəkəti təhlükəsizliyinə və ümumiyətlə, yol hərəkəti işirakçılarına münasibət anormaldır. Bu münasibət dünyada formalaşmış mədəni səviyyədən çox uzaqdır. Bizdə yol hərəkəti qaydaları ondan ötrü müəyyən edilib ki, onu pozanlar cərimələnsinlər. Bax, bu təhlükəli təfəkkürdən uzaq bir yanaşma dəyişməlidir. Sürücü və piyada bilməlidir ki, yol hərəkəti qaydaları sağlam, normal yaşamaq üçün nəzərdə tutulan ictimai qaydadır. Bu qaydalara riayət edilməlidir, əks halda insan ölə, şikəst ola bilər. Beyinlərdə bununla bağlı dəyişiklik edilməlidir. Yoxsa, "qanun yazılıb, polis var, qaydaları pozsam cərimə edərlər”, təfəkkürü ilə dəhşətli, ağır avtomobil qəzaları davam edəcək. Çünki sürücü düşünür ki, əgər ətrafda polis yoxdursa, necə istəyirsən sür getsin”.
Ərşad Hüseynov onu da vurğuladı ki, təfəkkürün dəyişməsi üçün insanlara yaxşı nümunələr göstərmək lazımdır: "Məsələn, Milli Məclisin deputatı maşına əyləşəndə kəmər bağlamalıdır ki, hamı gürsün. Polis, ordu generalı öz xidməti avtomobilində qaydalara riayət etməli, işıqforda hamı kimi dayanmalı, sürət həddini aşmamalıdır. Belə nümunələr təbliğ olunmalıdır ki, yol hərəkət qaydalarına riayət etmək insanların həyat tərzinə çevrilsin.”
Onun fikrincə, yol hərəkət qaydalarına riayət etmənin təminatı üçün sürücülərin hazırlanmasına münasibət dəyişməlidir. Belə ki, hazırda ölkədə sürücülərin hazırlanması bərbad vəziyyətdədir: "Orta statistik sürücü olan şəxs sürücülük təhsili almır. Özünə hörmət edənlər heç olmasa qanunu əzbərləyir, hörmət etməyənlər isə heç onu da öyrənmirlər. Başqa variantlara əl ataraq sürücülük vəsiqəsi əldə edirlər. Sürücülük vəsiqəsi əldə edilərkən təlimçilərin yanına getmirlər. Ən yaxşı halda avtomobil sürməyi dost-tanışdan öyrənirlər. Bu zaman isə təbii ki, öyrədən özünün mədəniyyətsizliyini digərinə ötürür. Nəzərə almaq lazımdır ki, belə şəxslərin sürücülük mədəniyyətindən qətiyyən xəbərləri yoxdur”.
Ə.Hüseynov hesab edir ki, yaxşı olardı ki, orta məktəblərdə də şagirdlərə yol hərəkəti qaydaları haqqında lazımi məlumatlar verilsin. Bu məlumatlar sadəcə, yol hərəkət nişanlarının tanıdılması ilə məhdudlaşmamalı, uşaqlara yol hərəkət qaydalarına riayət etmək mədəniyyəti əxz edilməlidir. Əgər uşaq görsə ki, müəllimi, yaxud valideyni yolu hardan, necə gəldi keçir, o da bunu özü üçün nümunə hesab edəcək. Odur ki, vətəndaşlara sürücülük mədəniyyəti uşaq yaşlarından aşılanmalıdır. (analitik.az)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
