"Zəkat İslamın üçüncü şərtlərindən biridir. Kəlmeyi şəhadətdən və insan müsəlman olduqdan sonra ondan Allah təala əvvəlcə namaz qılmasını istəyir. Namaz qılmaq insanı Allaha yaxınlaşdırır və böyük səadətə insanı nail edir. Təbiidir ki, söhbət namazın şərtlərini düzgün yerinə yetirməkdən, namazda dediklərini anlamaqdan və rahatlıq hiss edərək, bu ibadəti yerinə yetirməkdən gedir. Namazdan sonra üçüncü şərt zəkat verməkdir. Zəkat vermək hər bir müsəlmana vacibdir. Allah təala namazla bərabər zəkatı də əmr edir. Allahın peyğəmbəri dünyasını dəyişdikdən sonra xəlifələrin dövründə bəziləri zəkatdan imtina etdilər. Belə olduqda Həzrəti Əli olmaqla digər xəlifələr də zəkat verməyənlərlə mübarizə, müharibə apardılar.Çünki zəkat vermək Allahın əmridir. Zəkat vermək şəriətin əsas namaz kimi fərz ibadət növlərindən biridir. Bu səbəbdən dinimizə görə zəkat verməyən günahkar, bəzi durumlarda dinin şərtini pozur. Zəkat verməyin çox böyük üstünlüyü, fəziləti var. Allah tərəfindən zəkat verənlər üçün xüsusi mükafatlar da hazırlanmıb. Bəqərə surəsinin 261-ci ayəsində belə buyurulur: "Mallarını Allah yolunda sərf edənlərin halı, yeddi sünbül verən bir toxuma bənzər ki, bu sünbüllərin hər birində yüz ədəd dən var. Allah istədiyi kimsə üçün bunu qat-qat artırır. Allah (lütfü ilə) genişdir".
Bu sözləri açıqlamasında ilahiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Əkrəm Həsənov deyib. Onun sözlərinə görə, zəkat vermək miskin və yoxsulları səadətə qovuşdurur. Varlı, zəngin adam zəkat verərək, Allahın ona ayırdığı paydan yoxsula ayırır. Nemətin Allahdan olduğunu təsdiq edən zəngin inanır ki, Allah təala onu imtahan üçün zəngin edib. Bu səbəbdən varlı adam öz xəzinəsindən kasıba verərək onu sevindirir: "Bəzi varlılar var ki, onlar çox qarınqulu olurlar. Gözləri də dünya malından doymur. Onların düşünən qəlbi, yumşaq rəftarları, kasıblara acıları olmur ki, Allahın verdiyi maldan kasıblara da versinlər. Onlar günahla dolu qəlbləri ilə, günahla dolu dillərini açaraq yenidən günah edərək deyirlər ki, "Allah istəsəydi onları varlı edərdi. Allah bu zənginliyi mənə verib, onu da kasıb yaradıb". Bunu deyən zəngin düşünmür ki, axı dediklərinə özü də inanmır. Çünki bilir ki, Allah təala ona malı verib ki, onun əli ilə maldan kasıblara da pay çatsın. Amma özünü qəsdən bilməmizliyə vurur. Konkret olaraq qeyd edək ki, zəkat verməklə müsəlmanın həyatı səadətə nail olur.”
Zəkatı kimlərə verə bilər?
Ə. Həsənov deyir ki, zəkat səkkiz qrup insana verilə bilər: "Zəkat uca Allahın "Sədəqələr (zəkatlar) Allah tərəfindən müəyyən edilmiş bir fərz (vacib əməl) olaraq ancaq yoxsullara, miskinlərə, zəkatı yığıb paylayanlara, ürəkləri (müsəlmanlığa) isinişib bağlanmaqda olanlara, azad ediləcək kölələrə, həmçınin (borcu ödəməyə imkanı olmayan) borclulara, Allah yolunda cihad edənlərə və yolçulara (pulu qurtardığı üçün yolda qalan, vətəninə qayıda bilməyən müsafirlərə) məxsusdur. Allah (hər şeyi) biləndir, hikmət sahibidir!” (Tövbə, 60) ayəsində qeyd etdiyi bu qrup insanlara verilir.”
Miqdarına gəldikdə isə ilahiyyatçı söylədi ki, bu insanlarda olan mallardan asılıdır. Məsələn evində 85 qram qızı olan insan, gündəlik dolanışığı varsa, ehtiyaclarını ödəyirsə, 85 qram qızıldan və həmin məbləğdən azalma olmursa, onun 2,5 faizini zəkat olaraq verir: "Əgər bir insanın qoyun sürüsü varsa 40 qoyundan biri zəkat verilir, hər mala uyğun öz zəkat vermə hissəsi var. ”
İlahiyyatçının sözlərinə görə, malın nisab miqdarına çatması vacibdir. Nisab Şəriətin bəlli etdiyi miqdar sərvətdir. İnsan bu miqdar sərvətə sahib olduqda ona zəkat vacib olur. Şəriət malın zəkat veriləcək vəziyyətə çatması üçün müəyyən miqdar təyin edib: "Qızılın nisab miqdarı 20 misqaldır (yəni 72 və ya 96 qram). Gümüşün nisab miqdarı 642- 700 qramdır. Pulun nisabına gəldikdə 1 qram qızıl misal üçün 20,7 (ABŞ dolları) qiymətində götürülərsə, 72 qram qızıl pula çevrildikdə 1490,4 ABŞ doları edir. Bu miqdar pula sahib olan kəs bu miqdar pula və ya bu pul dəyərində sərvətə sahib olduğu gündən etibarən hesablamağa başlayır. Mal nisab miqdarına çatdıqdan sonra hicri təqvimi ilə bir ilin keçməsi şərtdir. Məsələn, bu gün Şabanın 10-u nisab miqdarına sahib olan kəs hesabını başlayır. Artıq gələn il Şabanın 10-da əgər əlindəki mal bu nisab miqdarı qədər və ya çox olarsa borclar çıxıldıqdan sonra qalan maldan zəkatını çıxarar. Zəkat malı hesablanarkən dövriyyədə olan mal da hesaba alınır, anbarlardakı mal da hesaba alınır. Amma yaşayacaq ev, minik, təməl ehtiyac üçün olan əşyalar, torpaq ərazisi, bağ-bostan, anbar və dükan binaları kimi mülkiyyətin zəkatı verilməz. Amma əgər ev, maşın, torpaq ərazisi yaşayış üçün deyil ticarət üçündürsə və ya pulun yatırıldığı bir kapitaldırsa bu halda onun zəkatı verilir. Buna nisab miqdarı deyirlər. Bu əkin məhsulları və mədən və xəzinəyə aid deyil. Əkin malı yığılan kimi zəkatı verilir. Bir il gözləmək lazım deyil. Xəzinə də həmçinin tapılan kimi zəkatı verilir. Zəkat vermə vaxtı yetişdikdə borclar ümumi maldan çıxılır, yerdə qalan maldan zəkat verilir. Əgər borclar çıxıldıqda mal nisab miqdarından əksilərsə, zəkatın verilməsi lazım gəlməz. Məələn, min manatın zəkatı 25 manat olur.”
Zəkat vermək insanı bəlalardan qoruyur
İlahiyyatçı zəkat verməyin faydalarının da olduğunu diqqətə çatdırır. O, bildirib ki, bədənin sağlam olmasında zəkat verməyin faydası var. Belə ki, zəkat vermək qarşıdan gələn xəstəliklərin, müsibətlərin, bəlaların qarşısını alır: "İnsana psixoloji rahatlıq verir, onun əhval-ruhiyyəsini açır, iştahası yaxşılaşır, insan özünü güclü və xoşbəxt hiss edir. Bununla da zəkat vermək sayəsində Allah təala müsəlmanları xoşbəxt edir. Zəkat vermək insanı gələcək mal itkisi risklərindən qoruyur. Belə ki, insan həmişə qazancından zəkat versə, gələcəkdə o müəyyən risklər zamanı pulunu itirmiş olsa, onda çox tərəddüdə düşmür, qorxu keçirmir, narahat olmur. Kommersiya itkiləri zamanı, təbii fəlakət zamanı malından itkilər olsa belə özünü rahat hiss edir. İtirdiyi malı yenidən geri qaytarmaq üçün həvəslə çətinliklərin öhdəsindən gəlir. Zəkat vermək insanı bəd nəzərdən, həsəddən, paxıllıqdan, düşmənçilikdən qoruyur. Malı olan zəkat verərək onda olan nəfsi istəklərin payını verməklə ona yönələn həsədin, gözün, nəfsin qarşısını kəsir. Həmçinin zəkat verən təhlükəsiz olur. Çünki, yoxsulların haqqını verdiyi üçün malı qəsb olunmur, oğurlanmır. Zəkat vermək cinayətlərin sayını azaldır. Yoxsulluq zamanı insanlar cinayətlərə, oğruluqlara meyl edirlər. Ancaq zəkat vermək belə mənfiliklərin qarşısını alır. Zəkatın o qədər faydaları var ki, saymaqla bitməz.” (Analitik.az)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
