Yaşayış binalarının bir addımlığında yerləşən yanacaqdoldurma məntəqələri təhlükə olaraq qalır. Bu obyektlərin sahibləri sakinlərin həyatını təhlükə altına qoyur. Orada baş verən hər hansi bir hadisə, partlayiş və ya yanğın birbaşa ətrafda olan yaşayiş binalarına təsir edə bilər.
Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov deyir ki, başqa ölkələrdə də yanacaqdoldurma məntəqələrinin yaşayış binaların yaxın yerləşməsi praktikası var. Amma orada avtomatik yanğın təhlükəsizliyi sistemi də qurulub. Paytaxtda baş verən yanğın onu göstərdi ki, qabaqcadan xəbərdarlıq sistemi olmadığı halda yaşayış məntəqələrinin yaxınlığında yanacaqdoldurma məntəqələrinin olması təhlükə mənbəyidir: "Məsələn, şəhərin çıxışında "Merit petrol” adlanan bir yanacaqdoldurma məntəqəsi var. Bu yaxınlarda hava küləkli idi. Mən oradan keçirdim. Orada yaxınlıqda zibil yeşiyi yanırdı. Və bu da birbaşa həmin yanacaqdoldurma məntəqəsinə tərəf idi. Yaxınlaşıb dedim ki, külək vurub burada yanğın törədəcək. Heç kim buna əhəmiyyət vermədi. Üstəlik yerə də benzin tökülmüşdü. Ona görə də yanacaqdoldurma məntəqələri ölkədə partlayış mənbələridir. Bu yanan bina Azərbaycan üçün bir test oldu. Buna görə ciddi nəticələr çıxarılmalıdır. Üstəlik binada olan yanğın göstərdi ki, ölkədə saxta sertifikatlaşdırma var. Saxta sertifikatlaşdırmaya, saxta icazələrə, o cümlədən yanacaqdoldurma məntəqələrinin saxta sertifikatlaşdırılmasına son qoyulmalıdır. Sizin vasitənizlə müraciət edirəm ki, əgər dövlət istəyirsə bu vəziyyət düzəlsin, buyursun sertifikatlaşdırma məsələsini təkmilləşdirsin.”
FHN Dövlət Yanğın Nəzarəti Xidmətinin Yanğına qarşı təbliğat şöbəsinin rəisi, daxili xidmət polkovniki Elçin Xankişiyevin fhn.gov.az saytında yazdığı məqalədə isə bildirir ki, avtomobilləri istər maye, istərsə də qaz kimi yanacaqlarla təmin edən yanacaqdoldurma məntəqələri insanların daha çox istifadə etdiyi obyekt olmaqla "A", yəni partlayış kateqoriyalı ən təhlükəli obyektlər siyahısına daxildir. Təsadüfi deyildir ki, yanacaqdoldurma məntəqələrində ən kiçik ehtiyatsızlıq insan itkisi ilə nəticələnir. Bəs, yanacaqdoldurma məntəqələrində yanğın və partlayış təhlükəsi nədən baş verə bilər? E. Xankişiyev bunu belə izah edir: "Birinci növbədə qeyd etmək lazımdır ki, normativ tələblərə əməl olunmaması, yanğın təhlükəsizliyi qaydalarının pozulması, tikinti-quraşdırma zamanı layihədən kənara çıxılması və ya layihə pozuntuları, qüvvədə olan tikinti norma və qaydalarının tələblərinə əməl edilməməsi yanacaqdoldurma məntəqələrində yanğın və partlayış təhlükəsi yaradan başlıca səbəblərdəndir.
Yanacaqdoldurma məntəqələrinin istismarı zamanı təhlükəsizlik qaydalarının pozulması, mövcud istismar qaydalarının tələblərinə əməl olunmaması, işin düzgün təşkil edilməməsi, əməkdaşlara əməyin mühafizəsi və yanğın təhlükəsizliyi qaydalarının öyrədilməməsi, qabaqlayıcı tədbirlərin həyata keçirilməməsi, ehtiyatsızlıq və s. yanacaqdoldurma məntəqələrində yanğın və partlayış təhlükəsi yarada bilər. Bütün bu amillər mövcud qaydalara əsasən diqqət mərkəzində saxlanılarsa, təbiət hadisələrinin təsiri istisna olmaqla, yanacaqdoldurma məntəqələrində fövqəladə hadisələrin, o cümlədən, partlayış və ya yanğın hadisələrinin baş vermə ehtimalı sıfıra yaxın olar.”
FHN rəsmisi bildirir ki, yanacaqdoldurma məntəqələrini və avtomobillərə yol xidməti stansiyalarını tikib istifadəyə vermək istəyənlər onun yerini seçərkən mütləq müvafiq araşdırmalar aparmalıdırlar: "Yanacaqdoldurma məntəqələrini yolkənarı sahələrdə, zonalarda mailliyi 40%-dən çox olmayan yol sahələrində salmaq, planda radiusu 1000 metrdən çox, uzununa profildə radiusu 10000 metrdən yuxarı olan qabarıq əyrilərdə, dəmir yol keçidlərindən 250 metrdən, körpü keçidlərindən 1000 metrdən yaxın olmayan yerlərdə, hündürlüyü 2 metrdən yuxarı olmayan tökmə torpaq sahələrində yerləşdirmək təhlükəsizlik baxımından məqsədəmüvafiqdir. Yeraltı maye yanacaq saxlama çənləri olan yanacaqdoldurma məntəqələrinin məktəbəqədər uşaq müəssisələrindən, stasionar müalicə müəssisələrindən, yaşayış, ictimai bina və qurğuların divarlarından ən azı 50 metr məsafədə tikilib-quraşdırılması tövsiyyə olunur. Bu məsafə yanacaqpaylama kolonkalarından və yeraltı maye yanacaq saxlama çənlərindən hesablanmalıdır. Yalnız sutka ərzində yanacaq təchizatı 500 minik avtomobillərindən çox olmayan yanacaqdoldurma məntəqələrinin yuxarıda qeyd etdiyimiz obyektlərə qədər məsafələri 25 metrə qədər azaldıla bilər. Təhlükəsizliyi təmin etmək məqsədilə yüksək gərginlikli, yəni 1000V və daha yuxarı gərginliyə malik elektrik hava xətlərindən yanacaqdoldurma məntəqələrinə qədər olan məsafə 10 metrdən az olmamalıdır. Gərginlik və ya digər parametrlərdən asılı olmayaraq yüksək gərginlikli elektrik hava xətlərinin yanacaqdoldurma məntəqələrinin üzərindən keçməsi qadağandır. Təhlükəsizliyin təmin olunması məqsədilə yanacaqdoldurma məntəqələri, həmçinin yeraltı və yerüstü magistral qaz kəmərlərindən müəyyən məsafədə aralı olmalıdır. Belə ki, yanacaqdoldurma məntəqələri diametri 300 mm və ondan az olan qaz kəmərlərindən 100 metr, diametri 300 mm-dən 600 mm-ə qədər olan qaz kəmərlərindən 150 metr, diametri 600 mm-dən 800 mm-ə qədər olan qaz kəmərlərindən 200 metr, diametri 800 mm-dən 1000 mm-ə qədər olan qaz kəmərlərindən 250 metr, diametri 1000 mm-dən 1200 mm-ə qədər olan qaz kəmərlərindən 300 metr, diametri 1200 mm-dən 1400 mm-ə qədər olan qaz kəmərlərindən isə 350 metr məsafədə tikilib-quraşdırılmalıdır.”
E. Abdullayev yanacaqdoldurma məntəqələırinin bir sıra yerlərdə tikilməsinin qadağan olunduğunu da söyləyir: "Yanacaqdoldurma məntəqələrinin qoruqların, təbii parkların, nəbatat bağlarının, dendroloji parkların və su qoruyucu zonaların ərazilərində, meşə torpaqları daxil olmaqla şəhərlərin yaşıllıq zonaları ərazisində, hidrometeoroloji stansiyaların mühafizə zolaqlarında, su təchizatı mənbələri və su kəməri qurğuları sahələrinin 1-ci sanitar mühafizə zolaqlarında, kurortların 1-ci sanitar mühafizə zolaqlarında, tarixi və mədəni abidələrin mühafizə zolaqlarında, sürüşmə, qruntların çökmə, sel axını və qar uçqunu zonalarında yerləşdirilməsi qadağandır.”
Onun sözlərinə görə, təcrübə və statistika göstərir ki, yanacaqdoldurma məntəqələrində baş verən hadisələr daha çox istismar qaydalarının pozulması nəticəsində meydana çıxır. Ona görə də yanacaqdoldurma məntəqələrində işə qəbul olunmuş hər bir əməkdaşın ümumi texniki, o cümlədən yanğın təhlükəsizliyi qaydalarını mükəmməl bilməsi çox vacibdir: "İşə qəbul olunmazdan əvvəl əməkdaşın yanğın təhlükəsizliyi qaydalarının yanacaqdoldurma məntəqələrinə aid olan tələblərini bilməməsi yanğın və partlayışlara, digər qəzalara səbəb ola bilər. Bu məsələni səmərəli təşkil etməkdən ötrü yeni əməkdaşlar üçün işə başlamazdan əvvəl xüsusi kurslar təşkil etmək vacibdir. Yanacaqdoldurma məntəqələrində sutkalıq mühafizə təşkil edilməlidir. Təhlükəsizlik üzrə ştat vahidləri olmadıqda gündəlik növbətçi təyin olunmalı, təhlükəsizliklə bağlı işlərin icrası ona tapşırılmalıdır. Yanacaqdoldurma məntəqələrində avtomobillərin təmiri üçün zərurət yaranarsa, bu iş paylayıcı kolonkalardan 25 metrdən az olmayan məsafədə həyata keçirilməlidir.”
FHN polkovniki vurğulayır ki, yanacaqdoldurma məntəqələrində ilkin yanğınsöndürən alət və vasitələr daim normaya uyğun saxlanılmalıdır. Həmin ləvazimatlardan başqa məqsədlər üçün istifadə etmək olmaz.
Yanacaqdoldurma məntəqələrində yanğın və partlayış təhlükəsinə yol verməmək üçün digər qaydalara da əməl olunmalıdır: "Belə ki, yanacaqdoldurma məntəqələrinin ərazisi, xüsusən paylayıcı kolonkaların ətrafı daim təmiz saxlanılmalı, avtomobillərə yanacağın doldurulması zamanı neft məhsulları yerə tökülərsə, dərhal təmizlənməlidir. Sərnişin daşıyan avtomobilləri sərnişinlərlə birlikdə yanacaqdoldurma məntəqələrinin ərazisinə buraxmaq, xüsusən də yanacaq doldurmaq üçün qəbul etmək qadağandır. Yanacaq doldurarkən avtomobillərin mühərriki söndürülməlidir. Yanacaqdoldurma məntəqələrində xidmətçilərin geyimlərinin yanacağa bulaşmasına, yanacaqla kirlənməsinə yol vermək yanğın təhlükəsi yarada bilər. Partlayış, yanğın təhlükəli yüklər daşıyan avtomobillərin yüklə birlikdə yanacaqdoldurma məntəqələrinə daxil olması qadağan edilməlidir. Qığılcım söndürən qurğuları olmayan traktorların yanacaqdoldurma məntəqələrində yanacaqla təmin olunmasına icazə verilməməlidir.”
E. Xankişiyev onu da qeyd edib ki, yanacaqdoldurma məntəqələrinə daxil olan və buradan çıxan avtomobillərin yolları biri-biri ilə kəsişməməli, hərəkətin sürəti 20 km/saatı keçməməlidir. Təhlükəsizlik məqsədilə yanacaqdoldurma məntəqələrinin müvafiq yerlərində yol-nəqliyyat nişanları qoyulmalıdır: "Yanacaqdoldurma məntəqələrində yeraltı və yerüstü yanacaqsaxlama çənlərində sızmanı nəzarətdə saxlayan avtomatik sistemin nəzarət lövhəsi fasiləsiz olaraq müşahidə altında saxlanılmalıdır. Yanacaqdoldurma məntəqələrinin ərazisində siqaret çəkilməsi qəti qadağan edilməli və bu ciddi nəzarətdə saxlanılmalıdır. Yanacaqdoldurma məntəqələrində mobil telefonlardan istifadə olunması da yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına ziddir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, cib telefonlarının açılması və ya zəng çalması nəticəsində yaydıqları dalğa yanmaya səbəb olacaq kiçik qığılcımın meydana gəlməsi üçün kifayət edəcək qədər enerji yaradır. Bu səbəbdən də yanacaqdoldurma məntəqələrində olarkən və ya maşınlara, motorlu qayıqlara yanacaq doldurarkən mobil telefonlardan qəti surətdə istifadə edilməməlidir. Yanacaqdoldurma məntəqələrində normativlə seçilmiş ildırımötürücü quraşdırılması təhlükəsizliyin təmin olunması üçün zəruridir.
Yanacaqdoldurma məntəqələrinin ərazisində yanğınların söndürülməsi üçün daimi su ehtiyatı və müəyyən edilmiş zəruri yanğınsöndürmə avadanlıqları saxlanılmalıdır.”
R.ZEYNALLI
(Analitik.az)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
