Norveç zəngin tarixə, bənzərsiz təbiətə və yüksək həyat səviyyəsinə malik ölkədir. O, mənzərəli fyordları, nəhəng qayaları, bolsulu şəlalələri, sıx meşələri, şimal qütb işartıları və əsrlər boyu diqqətlə qorunub saxlanılan güclü ənənələri ilə tanınır. Norveçin idarəetmə forması konstitusion monarxiyadır. Bu o deməkdir ki, ölkəni kral idarə edir, lakin onun səlahiyyətlərini konstitusiya və parlament məhdudlaşdırır. Səhiyyə və təhsil yüksək səviyyədə inkişaf edib. Ölkədə demək olar hər kəs işləyir, işləməyən isə dövlətdən yardım alır. Çoxəsrlik tarixə malik krallıq olan Norveç müntəzəm olaraq ən yaxşı insan inkişafı, yüksək həyat səviyyəsi indeksinə malik ölkələr sırasındadır. Ölkə bərpa olunan enerji mənbələrindən fəal şəkildə istifadə edir. Elektrik enerjisinin 95%-dən çoxu su elektrik stansiyaları tərəfindən istehsal olunur. Əsas gəlir mənbələrindən biri neft və qazdır. Ekologiyaya diqqət yetirməsinə baxmayaraq, Norveç Avropada əsas karbohidrogen ixracatçısı olaraq qalır.
Norveçlilər vikinqlərin adət-ənənələrinə hörmətlə yanaşırlar. Ölkədə bu dənizçilərə həsr olunmuş çoxlu muzeylər var.
Norveç dünyada ən yüksək vergilərə sahibdir. Bununla belə, onlar sosial proqramları maliyyələşdirmək üçün istifadə olunur, bu da həyatı rahat edir.
Ölkə Şengen zonasının bir hissəsidir, lakin Avropa İttifaqına daxil deyil. Müstəqilliyini qoruyaraq, Avropa İqtisadi Zonası vasitəsilə Aİ ilə əməkdaşlıq edir.
Norveç Nobel Sülh Mükafatının Vətənidir. Hər il mükafatlandırma mərasimi paytaxt Osloda keçirilir.
Norveçlilər idmanı çox sevirlər. Qışda xizək sürmək, digər fəsillərdə isə gəzinti və balıq ovu populyardır.
Ölkə dünyada ən aşağı cinayət nisbətinə malikdir. O qədər təhlükəsizdir ki, polis çox vaxt silah gəzdirmir.
Norveç ən bahalı ölkələrdən biridir. Ərzaq, mənzil və xidmətlərin yüksək qiymətləri yaxşı maaşlarla kompensasiya edilir.
Ənənəvi mətbəxə balıq və dəniz məhsulları daxildir. Ən məşhurları lutefisk (qurudulmuş qaxac ət) və rakfiskdir (fermentasiya edilmiş balıq).
Norveçlilər şəxsi məkan çərçivəsinə ciddi diqqət edir və yüksək qiymətləndirirlər. Onlar yad insanlarla nadir hallarda ünsiyyət qurur və əsasən təbiətdə vaxt keçirməyə üstünlük verirlər.
Bu yazıda Norveçə səfərim üzrə onun təbiətinin xüsusiyyətlərini daha yaxşı təsəvvür etməyə kömək edəcək maraqlı faktlardan bəhs edəcəm. Daha doğrusu onun ən görməli yerlərindən biri sayılan – Preikestolen qayası barədə danışacam.
Bununla belə, Norveçin əsrarəngiz təbiəti barədə də ümumi olaraq bir neçə kəlmə qeyd etməsəm, olmaz. Başlayaq, dünyaca məşhur olan fyordlardan.
Buzlaşma dövründən qalan, hündür qayalarla əhatə olunmuş dərin və uzun dəniz körfəzləri olan fyordlar ölkənin əsas təbii cazibələrindən biri olaraq milyonlarla turisti cəlb edir.
Skandinaviya dağları Norveçin landşaftında üstünlük təşkil edir və füsunkar mənzərələr yaradır.
Meşələr isə burada başqa bir aləmdir. Norveçdə relikt iynəyarpaqlı meşələr, eləcə də geniş qarışıq meşələr mövcuddur. Xüsusilə qeyd etməliyəm ki, Norveçdə çoxlu milli parklar və qoruqlar var, burada qədim meşələrdən tutmuş tundraya qədər müxtəlif mənzərələri, həmçinin ölkə landşaftında xüsusi yer tutan çoxlu buzlaqlar görə bilərsiniz. Hava isə burada kristal təmizdir. Norveç meşələrində və dağlarında çoxlu vəhşi heyvanlar var. Burada siz sığın, şimal maralı, az sayda canavar və hətta Şpitsbergen arxipelaqında qütb ayısına da rast gələ bilərsiniz. Yeri gəlmişkən, dünyanın ən yöndəmsiz heyvanlarından sayılan sığın Norveçin milli simvoludur. Onun təsvirini suvenirlərdə, yol nişanlarında və hətta qəpiklərdə görmək olar.
Keçək mətləbə. "Preikestolen” (tərcümədə - "keşiş stulu”, keşişin ibadət etdiyi minbər) qayası, yaxud "Pulpit Rock” (tərcümədə "minbər qayası”) dünyanın hər yerindən turistləri cəlb edən məşhur Norveç uçurumudur. Maraqlıdır ki, 20-ci əsrə qədər buranın fərqli bir adı olub - Hyvlatonnå ("düz diş”), lakin turistləri cəlb etmək üçün onun adı dəyişdirilərək yuxarıdakılar kimi adlandırılıb.
Buraya Norveçin "Neft paytaxtı” sayılan Stavanger şəhərindən yeraltı və dənizaltı tunellə məsafə 39 km-dir və 40 dəqiqəyə çatmaq mümkündür. Stavangerdə evlərində məskunlaşdığım azərbaycanlı cütlük İrac bəy və xanımı İradə məni çox böyük həvəslə o yerlərə apardı. Əvvəlcədən deyim ki, hər kəs ömründə 1 dəfə Preikestoleni və oraya gedən yolu görməlidir.
Başlayaq dediyim tuneldən. Ryfylke tuneli Norveçin Roqaland şəhərində yerləşir. 14,4 km uzunluğunda olan tunel dənizin altından Stavanger şəhərini Ryfylke rayonu ilə birləşdirir. 30 dekabr 2019-cu ildə açılan tunel Ryfast layihəsinin bir hissəsidir və dünyanın ən uzun və ən dərin sualtı yol tunelidir. Tunelin bəzi hissələrində dərinlik 300 metrə qədər enir. Açılış tarixi 30 dekabr 2019-cu ilə təsadüf edən tunelin tikintisində məqsəd Stavanger və Ryfylke arasında səfər vaxtını qısaltmaq və bölgəyə girişi rahatlaşdırmaqdır. Ümumiyyətlə bu şimal ölkəsində bir sıra əlverişli tunellər var və bir neçəsi də tikilmək üzrədir.
Beləliklə, adıçəkilən tuneldən bir göz qırpımında keçib təbii mənzərələrlə zəngin açıq sahələrə çıxırıq və tezliklə Preikestolenin parklanma hissəsinə çatırıq.
Zirvəyə yürüş üçün ən əlverişli dövr apreldən oktyabr ayına qədərdir. Bu, ilk növbədə hava şəraiti ilə bağlıdır. Qışda qalxmaq məsləhət görülmür, çünki uçuruma gedən yol çox sürüşkən olur və dırmaşmaq təhlükəlidir. Preikestolenə yürüş orta çətinlikdə olsa da, bir çox insanlar üçün əlçatandır, hər iki istiqamətdə təxminən 4-5 saat çəkir və çox mənzərəlidir. Ərazinin təbii landşaftı hər 100 metrdən bir dəyişir və yolboyu insanın ayaqları yorulsa da, gözləri usanmır. Yürüşün ortasında ekstrim həvəskarlarının isti havalarda üzə biləcəyi bir dağ gölünə rast gələcəksiniz. Özünüzlə isti çay, su və yüngül qida götürməyiniz tövsiyə olunur. Narahat və sürüşkən olmayan ayaqqabı seçilməlidir. Hündürlük fobiyası, təzyiq problemi olanların yürüşə qatılmaması yaxşıdır.
Xatırladaq ki, Preikestolendə tutacaqlar, qoruyucu strukturlar yoxdur və ən cəsarətli yürüşçü qayanın tam kənarında dayana və ya otura bilər. Lakin bu, böyük diqqət və risk tələb edir. Ekstrim və foto çəkdirmək həvəsi bir anlıq həyatın sonunu gətirə bilər, necə ki, müxtəlif vaxtlarda bura bir neçə turistin həyatını sonlandırıb. Uçurumun ortasında əlavə bir "şövq" yaradan nəhəng vahiməli çat var. Düşünürsən ki, o çat getdikcə dərinləşə bilər. Ancaq qorxmalı bir şey yoxdur, burada məzəli bir əfsanə var ki, Preikestolen yalnız bir kənddən olan 7 bacı qonşu kənddən olan 7 qardaşla evləndikdə dağılıb parçalana bilər. Norveçlilər də inanırlar ki, qədim zamanlarda Preikestolendə bütpərəst tanrılara qurbanlar kəsilirdi.
"Lyse” adlı fyord üzərində yüksələn nəhəng Preikestolen qayası hündürlüyü 604 metr, zirvəsi isə təxminən 25x25 metr ölçüdə - 625 kv.metr olan düz platformadır. Unikal həndəsi fiqura bənzəyən düz səthi onun süni şəkildə düzəldildiyi təəssüratını yaradır. Hər il yüz minlərlə turist cığırla zirvəyə çıxmaq və möhtəşəm mənzərədən həzz almaq üçün buraya gəlir. Ərazi dünyanın ən gözəl yerləri sırasına daxil edilib. Misal üçün, "Lonely Planet” Preikestoleni 2015-ci ildə "mənzərəyə heyran olmaq üçün ən nəfəs kəsən yerlərdən biri” adlandırdı.
Preikestolen zirvəsi sözlə ifadə olunmayacaq qədər gözəldir. Bura sosial şəbəkələrdə məşhurlaşan fotosessiya və videolar hazırlamaq üçün əla yerdir. Mən də bu fürsətdən lazımınca istifadə etdim, həm də üçrəngli bayrağımızla.
Yeri gəlmişkən, bura haqqında daha bir neçə maraqlı məlumatı da bölüşüm. Sən demə, Preikestolen havasından "doldurulan” şüşələri eBay-də satışa çıxarılıb. Reklamda deyilirdi ki, "Pulpit air” sizə gözəl fyordları, qarlı zirvələri və heyrətamiz şəlalələri xatırladacaq təzə Norveç havasıdır. Preikestolen televiziya ekranlarının ulduzudur. "Vikinqlər" serialının ikinci mövsümünün son bölümünün final səhnəsində baş qəhrəman Raqnar Preikestolenin üstündə oturur. Və məşhur "Missiya: Mümkünsüz - Fallout" filminin səhnələrindən birində Hollivud ulduzu Tom Kruz Preikestolendəki uçurumun yamacına dırmaşır...
Preikestolen ətrafı da maraqlıdır. Burada Lysefyord, Vorinqsfossen şəlaləsi və Kjeragbolten kimi bir çox başqa görməli yerlər var.
Hazırladı: Elnur Ağayev
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
