Son dönəmlərdə tez-tez mağazalarda, açıq ticarət mərkəzlərində, bazarlarda çox ucuz qiymətə satılan mallara rast gəlmək olar. Məsələn "8-ci km bazarı", "20 Yanvar" metro stansiyası, "28 May ticarət mərkəzi", "Laçın" ticarət mərkəzinin aşağısı, hətta çox bahalı butiklərin olduğu Nizami küçəsində də çox ucuz qiymətə "şok endirim"li geyimlər satılır: 50 qəpiyə uşaq paltarları, 1,5 manata köynək, 2 manata çanta, 2,5 manata ayaqqabı, 3 manata yubka, 5 manata şalvar, don və s...

Niyə bu paltarlar belə ucuz qiymətə satılır?.. 

Bu qiymətlərə baxanda  sözün əsl mənasında "şok"a düşmək olar,  çünki insan o saat fikirləşir ki, deməli, 50 qəpiyə satılan bu paltarların maya dəyəri 50 qəpikdən aşağıdır ki, onlar bu qiymətə bazardadır.
Üstəlik, 50 qəpiklik paltarın tikildiyi parça da təbii ki, tirmə, şal və ya ipək deyil.
Belə ucuz paltarlar həm açıq bazarlarda, həm də bahalı mağazalarda satılır. 

Az sonra guya bağlananlar

Malın niyə belə ucuz olmasının səbəbini soruşanda bazarlardakılar "malı ucuz almışıq, ona görə" təki "konseptual açıqlama" verirllər.
Özlərini nikbin şəkildə "bahalı butik" sıralamasına şamil edən, amma Avropada ucqar əyalətdəki dükandan da aşağı səviyyədə servis göstərib, interyer dizaynı "alışdım-yandım, qoy hər yan parlasın" tipli olan dükanların satıcıları isə "Bu yaxınlarda bağlanırıq, ona görə ucuz satırıq" deyirlər.
Di gəl, "az sonra bağlanırıq" elanı asılmış dükan Konfutsinin "dünyada müvəqqətidən əbədi heç nə yoxdur" müdrikliyini bir daha sübut edir: aylar keçir, amma dükan bağlanmır və bəlli olur ki, həmin "bağlanma" məsələsi sadəlövh alıcıları aldatmaq məqsədi güdən yalanmış.
İndi belə yalanlara yerli alverçilər, bağışlayın, biznesmenlər "marketinq fəndi" deyirlər.

Təzə başlayıb tanınmaq istəyənlər

Bəzən də yeni fəaliyyətə başlayan dükanlar ilk vaxtlar müştəri cəlb etmək üçün belə kampaniyalardan istifadə edirlər. Sonradan yavaş-yavaş qiymətləri artırmağa başlayırlar.  Ancaq bu mağazalar alıcı psixologiyasında "ucuz mağaza" kimi qalır. 
Digər halda, yəni adi bazarlarda isə satıcılar gizlətmədən həmin geyimləri ucuz əldə edib, ucuz da satdıqlarını deyirlər. Ancaq bu paltarların ucuz olma səbəbini özləri də bilmirlər, onlar belə malları "Sədərək", "Binə" ticarət mərkəzlərindən topdan satışdan aldıqlarını, ancaq oraya necə, hansı yollarla gəldiyini bilmirlər. Onlar bu malların keyfiyyətli olduğunu ancaq özlərinin də bu geyimlərdən istifadə etməkləri ilə "sübut" etməyə çalışırlar.
Satıcılar  "Alan aldanmaz, evdə danlanmaz" deyərək öz mallarını satmağa çalışırlar. Bazarlarda satıcı-alıcı məmnunluğu da gözdən qaçmır. Paltarlara fikir versən,  burada müxtəlif keyfiyyətli paltarların  olduğunu görə bilərsən. Həqiqətən, sintetik materiallı paltarlarla yanaşı,  hətta "Mango" və "Cotton" kimi brendlərin mallarına da rast gəlmək mümkündür. 
Satıcılar bildirirlər ki, həmin brendlərin oğurluq olduğu və ya onların tikilişi zamanı səhvə yol verildiyi səbəbindən ,onlar adi bahalı mağazalarda deyil, belə bazarlarda satılır ki, həmin brendlərin nüfuzuna xətər gəlməsin. Ancaq maraqlı olan odur ki, digər paltarlarda heç bir nişan, marka yoxdur. Satıcılar isə bunu paltarların fabrikdə yox, əldə tikilməsi ilə əlaqələndirirlər. Həmçinin belə paltarların  onlara Çin, Hindistan, Banqladeş, Tailanddan gətirildiyini bildirirlər.

Ucuz paltarların həqiqi qiyməti...   
 
Əslində Çin, Hindistan, Banqladeş, Pakistan kimi ölkələrdə hazırlanan geyimlər keyfiyyətli hesab olunmasa da,  hər il həm Azərbaycana, həm də  dünyanın digər ölkələrinə o ölkələrdən çoxlu geyimlər gətirilir. 
Burada paltarların ucuz olması isə onların hazırlanma texnikasından asılıdır, yəni bu proses dünya təcrübəsindən fərqlənir və onlar az pul sərf etməklə çoxlu əmtəə əldə etməyi bacarırlar. Həmin ölkələrlə ucuz işçi qüvvəsindən istifadə olunur, işçilər bəzən ayın bütün günlərini işləsələr də, 40-45 dollar maaş alırlar. Təbii ki, normal şəraitdə heç bir işçi buna razı olmaz. 
Ona görə də sahibkarlar ucuz işçi qüvvəsini evsizlərdən, səfillərdən, bəzən də islah cəzaçəkmə müəssələrindən olan insanlardan yaradırlar. 
Bunun əvəzində isə, onlara sadəcə qalmaq üçün kirayə və minimum yemək haqqı ödəyirlər. Material kimi isə tullantı, sintetik materiallardan istifadə edirlər. Ümumi nəticədə qazanan sahibkar olur ki, burada tikilən paltarlar ona, demək olar ki, 1 dollardan da ucuz başa gəlir. Belə paltarların çoxu isə, dünyanın bir çox ölkəsinə ixrac olunur. Dünyada  tez-tez baş verən stil dəyişikliyi sanki "fast food"la yanaşı, "fast fashion" anlayışını da meydana çıxarır ki, bu da aşağı qiymətlər tələb edir,  bunu nəzərə alan sahibkarlar bu "anlayış"dan istifadə edib öz mallarını ucuz qiymətə bazara ötürə bilirlər. Ucuz qiymətə  öz stilini tez-tez dəyişməyi sevən insanlar da bu tələyə düşürlər. 
Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki,  məsələn, "Zara", "H&M" kimi brendlerin malları da belə ölkələrdə istehsal olunur, lakin onları Çin malı adlandırmaq olmaz, yəni model, material sifarişçi tərəfindən verilir, işçi qüvvəsi isə Çindən olur. Bazarlarda gördüyümüz bu brendlərin malları isə onların yararsız mallarıdır ki, çox ucuz qiymətə satılır. 

Ucuz paltarın hesabı böyük olur

Nisbətən aşağı qiymətə satışa çıxarılmış paltarlar ucuz olsa da, insan həyatı üçün çox təhlükəlidir. Bəhs etdiyimiz geyimlərdə toksik maddələr olur, ilk əvvəl dəriyə mənfi təsir göstərir. Həmçinin belə paltarları cəlbedici etmək üçün onları müxtəlif sintetik, tərkibində ağır metallar olan boyalarla rəngləyirlər. Nəticədə həmin paltarlara yağış, tər, su dəydikdə isə onlar öz rəngini və tərkibində olan toksik maddələri buraxırlar, bu da gələcəkdə kəskin dəri xəstəliyə rəvac verir. 
Sintetik paltarlarda  hidrofil maddəsi az olduğundan, isti havalarda tərlədir. Üstəlik, belə geyimlər asanlıqla elektrikləşir, dəridə qaşınmalar törədir, xərçəng xəstəlyinə belə, səbəb olur. 
Qərbdə ekspertlər deyirlər ki, heç bir halda, əsla, qətiyyyən ucuz geyimlər almasınlar.
Xəsis axı iki dəfə ödəyir: bir dəfə ucuz paltara, sonra da həkimlə dava-dərmana...  
(milli.az)