Bütün insanların bu dünyaya gəlişi demək olar ki, eyni cür baş verir. Bu dünyaya gələn hər kəs Allahdan ona qismət olan ömür payını yaşayır. Amma təbii, hər kəsin eyni yaşam tərzi olmur. Əlbəttə, bu bəxtdən, fərasətdən, qabiliyyətdən, ən başlıcası hər kəsin yaşadığı cəmiyyətdəki mühitdən çox asılıdır. Bu dünyadakı insanların həyatdan köçmələri də fərqlidir. Əcəli çatıb ölənlər, bədbəxt hadisələr səbəbindən ömrü yarıda kəsilənlər, hətta bələkdə ikən dünyamızı tərk edənlər var. Elə insanlar da var ki, onlar nə əcəli gözləyir, nə də qəza və bədbəxt hadisələrin qurbanına çevrilirlər. Onlar öz əlləri ilə həyatlarına son qoyurlar. Bu yolun yolçuları intihar edənlərdir.
Son dövrlər cəmiyyətimizdə intihar hallarının sayı çoxalıb. Demək olar ki, hər gün bir neçə intihar hadisəsi baş verir. İntihar edənlərin əksəriyyətini isə gənclər və yeniyetmələr təşkil edir. Mütəxəssislərin fikrincə, elə bir insan yoxdur ki, ömründə bir dəfə də olsa, intihar barədə düşünməsin. Amma bu fikirləri dəf etmək əsas məsələdir. Çünki intihar çox zaman depressiya və stresslərin, uzun sürən psixoloji xəstəliklərin son dalğası kimi özünü göstərir.
Beynəlxalq statistika göstərir ki, intiharlar, o cümlədən uşaq intiharlarının yüksək səviyyəsi daha çox inkişaf etmiş ölkələr sayılan Norveç, Yaponiya, İsveç, ABŞ, Almaniya kimi ölkələrdədir. Əksinə, ən az intiharlar yoxsulluq içində yaşayan Afrika və Asiya ölkələrində müşahidə olunur.
Burada qeyd etmək yerinə düşər ki, II Dünya Müharibəsi illərində intiharlar ən aşağı səviyyədə qeydə alınıb. Ümumiyyətlə, dünyada təxmini hesablamalara görə intiharlar daha çox imkanlı ailələrdə qeydə alınır. Nəticə etibarilə, problemi "kasıbçılıq” qədər bəsitləşdirmək gördüyünüz kimi doğru deyil. Bununla belə, bu sıraya yaşayış səviyyəsinin çətin olduğunu deyən insanlar da qoşulur. Belə ki, iqtisadi vəziyyətin çətinliyindən, ailəni dolandıra bilməməsi səbəbindən intihara əl atırlar. Kimisi özünü yandırır, kimisi isə hündürmərtəbəli binalara, körpülərə çıxıb həyatına son qoymaq istəyir.
Bir çoxları intiharı müxtəlif faktorlarla əlaqələndirirlər. Gəlin bu haqda mütəxəssis fikirləri ilə tanış olaq.

Psixoloq Samirə İsmayılova deyir ki, intihar bütün hallarda etiraz formalarından biridir: "Eyni zamanda şəxsin axtarmış olduğu çıxış yoludur. Nə qədər neqativ də olsa, bu, bizim cəmiyyətimizdə baş verir. İntihara səbəb olan faktorlar çoxdur. İntihar riski yaşayanlar əsasən tənhalar, müəyyən zərərli vərdişlərə aludə olanlar, xroniki xəstəliyi və depressiyada olan insanlardır. Ancaq təəssüflər olsun ki, bu gün intiharın cavanlaşdığını görürük. Gənc insanlar, yeniyetmələr intihara meyl edirlər. Problemin kökünə varsaq, bunların əksəriyyəti ailədaxili münaqişələrdən qaynaqlanır. Məsələn, ali məktəbə qəbulla bağlı imtahanlarda bəzən görürsən ki, valideyn övladının nə istədiyinin fərqinə varmadan ona diktə etməyə çalışır. Valideyn özlüyündə bir yol cızır və bunu mütləq bir şəkildə aşılamağa çalışır. Sən bu ixtisas üzrə təhsil almalısan və yaxud bu peşənin sahibi olmalısan. Bütün bunlar yeniyetmədə müəyyən məsuliyyətləri aşır. Yeniyetmə bu davranışlara əməl edə bilməyəcəyini düşünərək intihara cəhd edir. Bununla yanaşı, hazıki dövrdə bəzi insanların yaşayış səviyyəsinin aşağı olması da özünə qəsdə gətirib çıxarır.”
Psixoloqun sözlərinə görə, intihar heç bir halda çıxış yolu deyil. Sadəcə, problemdən qaçmaqdır: "Bir qisim ailələrdə də intihara cəhd, insanların diqqətini bu problemə yönəltməkdir. Elələri özünü öldürmək üçün bu aktı həyata keçirmir. Onlar istəyir ki, insanların diqqətini çəksin.”

Sosioloq Müşfiq Şükürovun fikrincə, insan o həddə gəlib çatanda söz eşitmək iqtidarında olmur. Onlarla danışan psixoloqlar olur. Onların dəyərlərini onlara xatırladır və şüurunda çaşqınlıq yaratmaqla intihardan çəkindirməyə çalışırlar. Bu, xilasetmə texnologiyasıdır. Amma yaşayışının pis olmasına görə özünü öldürmək cəmiyyətinin xəstəliyidir: "Əvvəllər belə olmayıb. Həyat özü nemət sayılıb. Fikir verirsinizsə, dəbdəbə, komfort (özü də çoxluq üçün) müasirliyin "ixtirasıdır". Və bu səbəbdən həyatın özünün nemət kimi qavranılması azalıb. Yalnız komfortlu həyat, həyat sayılır. Hansısa yeniyetmə valideyninin ona son model smartfon almadığına görə də özünü asa bilər. Böyüklər də kasıb həyatı özləri üçün məşəqqət saya bilərlər. Və intihara sürüklənərlər. Amma bu gün kasıblıqdan intihar edən adama bizim babalarımız gülərdilər. Çünki onların əyinlərindəki paltara həsəd aparardılar. Amma bu adam həmin paltarda özünü asır. İstehlak mədəniyyəti özü əslində dolayı yolla insanları ilgəyə doğru itələyir. Uğur konsepsiyasına cavab verə bilməyən adamlar ləyaqətlərini bərpa edə bilmirlər və bu yolu seçirlər. Bunlar fəlsəfi hazırlıq məsələləridir.” 25 il özündən qat-qat güclü düşməni diz çökdürən Babəkin dediyi kimi: "Mən günlərlə ac-susuz qaldım, amma bir an belə inamsız olmadım”. İnamımızı itirməyək. Çünki inamsız adam, imansız adamdan daha qorxuludur.

İlahiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Əkrəm Həsənov bildirir ki, son günlər intihar çoxalıb. İnsanlar zəifləyib və həyatda yaşamağa tab gətirə bilmirlər. Bunun səbəbləri var və doğurduğu şərtlər var. İntihara cəhd edən insan həyatda özünü görməyən insandır. Bir insan əgər həyatda özünü görə bilmirsə o dərhal intihara cəhd edir. Halbuki unudur ki, hər sıxıntıdan sonra mütləq böyük bir genişlik gələcəkdir. Bunun səbəbi insanın özünü yalnız hiss etməsidir. İnsan unudur ki, onu bir yaradan var və daima ona nəzarət edir. Ola bilər ki, gənc elə düşünsün ki, başına gələcək hansısa bir problem onun zərərinədir. Halbuki böyüdüyü mühit onu elə isə istiqamətləndirməlidir ki, gənc heç vaxt heç bir çətinlikdən və mənfilikdən sonra ruh düşkünlüyünə qapılmasın: "Misal üçün, şagird ali məktəbə hazırlaşanda qabaqcadan ona ruh yüksəkliyi vermək lazımdır. Ona izah etmək lazımdır ki, burada heç bir həyatın üçün qeyri ciddi sıxıntı yoxdur. Qədərində nə yazılıbsa o da olacaq. Ruzin yazılıb, etdiyin işlərə görə qarşıdan gözəl həyatın nizamlanacaqdır. Ola bilər ki, sənin ali təhsil yolunda elə bir maneə vardır ki, Allah təala qabaqcadan bu maneəni səndə bildiyi üçün sənə ora daxil olmağa icazə vermir. Ola bilər ki, sənə elə gələr ki, sən ali məktəbə daxil olmaqla uğur qazanarsan, ancaq ali məktəbə gedən yolda qəzaya düşüb həyatını itirə bilərsən. Buna görə də əgər məktəbə daxil olmamısansa deməli bu sənin qədərində belə yazılıb və sən bununla razılaşmalısan. Özümə aid bir misal verim. Mən ali məktəbə hazırlaşanda atam mənə həmişə deyirdi ki, özünü çox narahat etmə. Qətiyyən narahat olma və əgər ali məktəbə daxil olmasan bu səndə heç bir narahatlıq yaratmasın. Ancaq mən atamın bu sözünü deməsinə baxmayaraq düşünürdüm ki, axı bir yandan da atam məni ali məktəbə girməyimi gözləyir. Demək, çalışmalıyam ki, onu sevindirim. Onu sevindirməsəm belə o bundan narahat olmurdu və məni sıxmırdı. Hətta birinci il mən ali məktəbə daixl ola bilmədim. Atam mənə dedi ki, belə də olmalı idi. Çünki sən xeyirin harada olduğunu bilmirsən. Mən gələn il üçün üç ay hazırlaşıb ali məktəbə daxil oldum. Atamı sevindirdim, birinci il kədərləndirmənin əvəzini çıxdım. Hər bir övlad düşünməlidir ki, əgər bu il atasını, anasını sevindirə bilmirsə deməli gələn il mütləq sevindirəcəkdir. Hətta ola bilər ki, övlad ömrü boyu valideynlərini sevindirməyə bilər. Bütün bunları valideynlər də düşünməlidir və övladları üçün geniş yollar hazırlamalıdırlar. Onları sıxmaq, onlara hədə-qorxu gəlmək, onları təzyiq altında saxlamaq onlar üçün böyük psixoloji problem yaradır. Nəticədə ali məktəbə daxil ola bilməyən uşaq intihara cəhd edir. Böyüklər üçün də belə problemlər vardır. İnsan kiminsə acığına, ya da dünyəvi bir məsələyə görə intihara cəhd edir. Nəticədə həm öz dünya və axirətinə zərər verir, həm də yaxınlarını sıxıntıya salır. Bir az sıxıntı və problem olan kimi dərhal şeytan insana vəsvəsə verir və onu uçurma apararaq həyatına qəsd etməsini pıçıldayır. İnsan unudur ki, qarışıq olan bütün kədərini, dərdini, qəmini gecə qalxıb bu qədər qarışıq problemlərinin həll olunması üçün Allaha səcdə edib dua etsin. Belə etsə Allah ona geniş qapılar açar. İzzətli Rəbbimiz gecə olanda bizə belə səslənir: "Mənə istiğfar edib (bağışlanma istəyib) bağışlanmağını istəyən varmı? Onun günahlarını bağışlayım”. Hər gün səhər intihar xəbərlərini eşidirk. İntihar etmək insana asan gəlməsin. Bu yolla canını qurtaracağını zənn etməsin. Bu yolu asan yol hesab etməsin! Bu yolda dünya və axirətin üçün peşmanlıq, zərər, əbədi, yaxud da vaxtı məlum olmayan uzun müddətli əzab vardır. Özünüzü belə batil fikirlərdən qoruyun! Qəlbinizi təmizləyin!

Unutmayın! Allah sizi yaradıbsa sizə ruzi yazıb, nemətlər yazıb, sizi qoruyur, həyatda dayanmağa sizə güc verir. Allahın düşməni şeytana aldanıb özünüzü təhlükəyə atmayın! Həyatda Allaha qarşı gözəl fikirdə, yaxşı zənndə olmaqla, ümidlə yaşamağa davam edin! Allah sizə nemətlərini verəcək, səbr edin, gözləyin, tələsməyin! Özünüzü təhlükəyə atmayın! İndi isə dini mətnlərə əsasən intihar sözünün üzərində dayanaq. Nə şəkildə olursa olsun insanın özünü öldürməsinə intihar deyilir. İntihar Allahın yaratmış olduğu cana haqsız yerə qıymaqdır. Buna görə də böyük günahlardandır. İnsana canı verən Allah olduğu kimi, onu almağa səlahiyyətli olan da Odur. Bildiyimiz kimi intihar etməyin haramlığı və axirətdəki təhlükəsi ayə və hədislərlə sabitdir. Qurani Kərimdə Allah təala belə buyurmuşdur: "Ey iman gətirənlər! Qarşılıqlı razılıqla edilən alış-veriş müstəsna olmaqla, bir-birinizin mallarını haqsız bəhanələrlə (haqsız yerə) yeməyin və özünüzü öldürməyin! Həqiqətən, Allah sizə qarşı mərhəmətlidir!” (Nisa surəsi 29). Ayədə, həqiqətən cana qıymaq mənası ilə yanaşı, Allahın haram etdiklərini yerinə yetirmək, günahlara dalmaq və başqalarının mallarını haqsız yollarla yemək surəti ilə özünə zülm etmək, axirət həyatını məhv etmək mənasına da gəlir. Peyğəmbərin (s.ə.s) səhabələrindən biri olan Əmr bin əl-As (Allah ondan razı olsun), Zatus-səlasil səfərində cünub olmuş, hava çox soyuq olduğu üçün, su olduğu halda, ölüm qorxusundan ötəri təyəmmümlə namaz qılmışdır. Vəziyyətini Peyğəmbərə çatdırarkən, yuxarıdakı ayəyə görə əməl etdiyini söyləmiş və Rəsulullah (s.ə.s) Əmrin bu etdiyinin doğru olduğunu bildirmişdir. Başqa bir hədisi şərifdə belə buyurulmuşdur: "Yeddi həlak edici günahdan uzaq durun! Deyildi ki, ya Rəsulullah, onlar hansılardır? Belə buyurdu: Allaha (qəbirləri, pirləri) şərik qoşmaq, bir cana qıymaq, yetim malı yemək, döyüşdən qaçmaq, iffətli, heç bir şeydən xəbərsiz mömin qadına zina iftirası etmək”. İntihar keçmiş ümmətlərdə də qadağan edilmişdir. Cündüb bin Abdullahdan Hz. Peyğəmbərin (s.ə.s) belə dediyi nəql edilmişdir: "Sizdən əvvəlki ümmətlərdən yaralı bir adam var idi. Yarasının ağrısına dözə bilməyərək, bir bıçaq götürdü və əlini kəsdi. Ancaq qan bir cür kəsilmədiyi üçün adam öldü. Bunun üzərinə Allah təala: – qulum öz canı haqqında mənim önümə keçdi, mən də ona cənnəti haram etdim, buyurdu” (Buxari, Ənbiya, 50). Xeybər döyüşü əsasında böyük fədakarlıqlar göstərən Quzman adında olan bir şəxsin, sonda Cəhənnəmə gedəcəyi Məhəmməd Peyğəmbər tərəfindən xəbər verilmişdir. Bundan sonra səhabələrdən Xüzai, Quzmanı izləmiş və Onun aldığı yaralara səbr edə bilməyib, qılıncının üzərinə söykənərək intihar etdiyini görmüşdür. Quzmanın ölüm şəkli Allah Rəsuluna xəbər verildikdə belə buyurmuşdur: "İnsanlar arasında elə kəslər vardır ki, xarici görünüşə görə, Cənnət əhlinə yaraşan xeyirli işlər edərlər; halbuki özləri Cəhənnəmlikdir. Elə kəslər də vardır ki, Cəhənnəmə aid pis işlər edərlər, halbuki özləri Cənnətlikdir”. İntihar edənin axirət cəzası, intihar şəklinə uyğun olaraq verilir. Bir çox hədislərdə "Kim özünü bıçaq kimi iti bir alətlə öldürərsə, Cəhənnəm atəşində özünə onunla əzab edilər”, "(Dünyada ip və buna bənzər) alətlə, əşya ilə özünü boğan şəxs Cəhənnəmdə özünü onunla boğar, dünyada özünü vuran Cəhənnəmdə özünü vurar (əzabı belə olur)” (Buxari, Cənaiz 84), "Kim özünü bir dağın təpəsindən ataraq öldürsə Cəhənnəm atəşində əbədi olaraq belə görər. Kim zəhər içərək özünü öldürsə Cəhənnəmdə zəhər qədəhi əlində olduğu halda davamlı olaraq özünü öldürməklə cəza çəkər”.

"Qadın Təşəbbüsü və Sosial Problemlərin həllinə yardım” İctimai Birliyinin sədri Zemfira Mustafayeva deyir ki, intihar və ya intihara cəhd hallarının artma səbəbləri özünəgüvən hissinin olmamasi, sosial şəbəkələrdən asılılıq, sosial durum - maddiyyət, tənhalıq hissi, kiməsə yük olmamaq və ya valideynin, ailəsinin etimadını doğrulda bilməmək və sairdir. Yeniyetmələr arasında intihar hallarının artmasına səbəb valideynlərin onların üzərinə çox getməsi, dəstək olmamaları, məhəbbət uğursuzluqları da olan gənclərin həddindən artıq çox yüklənməsidir. Həmçinin digərləri tərəfindən onların mütəmadi olaraq aşağılanması da onları bu "son addımı" atmağa vadar edir: "Biz valideynlər övladlarımıza dost ola bilmirik, onlar getdikcə daha çox sosial şəbəkələrə bağlanırlar. Çətin anlarında onların yanında olmalı, dəstək verməli, etdikləri səhvləri bağışlamağı bacarmalı, ailənin və öz problemlərini onlara yükləməməlidirlər. Psixoloji durumu ilə maraqlanmalı, daim nəzarətdə saxlamalıdırlar. İntihara cəhd edənlərin əksəriyyətinin psixoloji durumlarında pozğunluqların olduğu məlum olub. Onlarin əksəriyyəti depressiv halda olurlar, inamsızlıq, ədalətsizlik, bacarıqsızlıq, sevilə bilməmək, heç kimə lazım olmamaq və sair hisslər intihara gətirib çıxarır."

 
25 il özündən qat-qat güclü düşməni diz çökdürən Babəkin dediyi kimi: "Mən günlərlə ac-susuz qaldım, amma bir an belə inamsız olmadım”. İnamımızı itirməyək. Çünki inamsız adam, imansız adamdan daha qorxuludur.

R.ZEYNALLI
Xeberle.com