Sumqayıt mənim içimdən çıxmayıb

Son dövrlər Sumqayıtda aparılan quruculuq və abadlıq işləri haqda mediada xeyli maraqlı məlumatlara rast gəldiyimdən bu yazıya imza atdım.

Təqribən 15 ildir ki, Sumqayıtdan köçmüşəm. Əslində məsafə baxımından çox da uzaqda olmadığımdan şəhərim üçün darıxanda gəlib buranın enli, tıxacsız küçələrdə sükan firladıb xeyli benzin yandırıram. Bir şeyi yəqin etmişəm ki, Sumqayıtdan çıxıb getsəm də, Sumqayıt mənim içimdən çıxmayıb. Şübhəsizdir ki, nə Sumqayıt, nə də sumqayıtlılar əvvəlki kimi deyil. Vaxtı gəldikcə dəyişdirilən şəhər rəhbərləri hərəsi öz Sumqayıtına rəhbərlik edib. Zamanında az qala hər santimetri dükan-bazar inşa etmək məqsədilə satılan bu gözəl şəhər nəticədə xırda alverçilərin böyük ticarət mərkəzinə çevrildi. Heç kəsi qınamıram,çünki reallıqları hamıyla bərabər özüm də yaşamışam. Fabrik və zavodları bağlanan bu sənaye mərkəzində insanların məşğulluğunu təmin etmək lazım idi.

Hər kəs Sumqayıtın uğurlarına töhfə verməlidir

İndi isə Sumqayıtın tarixi görkəmini özünə qaytarmaqla yanaşı ,yeni inkişaf konturları cızılmaqdadır. Alqışlayıram. Köhnə "Rossiya” kinoteatrının önündəki əcaib ayaqqabı dükanının sökülməsini isə bu dilsiz-ağızsız şəhərə qarşı primitiv ədalətin bərqərar olmasının başlanğıcı kimi qiymətləndirirəm. Bu şəhərdə böyüyüb, uşaqlıq və yeniyetməliyi, bəlli bir zaman kəsiyində isə yaralı gəncliyi beton panelli beşmərtəbə və doqquzmərtəbələrə, alçaqtavanlı daş "xruşşovka”lara hopmuş şəhər əhlinin vətəndaş təşəbbüşündən vaz keçməsi isə müasir mühitdə qınanılmalıdır. Məncə hər bir şüurlu sakin inkişafın sakit seyricisinə deyil, təkanverici qüvvəsinə çevrilməlidir. Hər kəs öz səviyyəsində Sumqayıtın uğurlarına töhfə verməlidir. İnsanın həyata baxışları keçmışdə topladığı təcrübənin əsasında formalaşır. Bizim şəhərin təcrübəsi sübut edir ki, milli ruhlu, təəssübkeş rəhbərlər əhalinin içində olanda daha effektli təsir bağışlayır və tarixdə müsbət personaj formasında qalırlar. Onlar haqqında bayağı lətifələr qoşulmur, əksinə yalnız xoş xatirələr yaşayır. Günümüzün reallığı budur ki,hər bir şəhərin simasını onun rəhbəri formalaşdırır. Amma şəhərin vizuallığı ilə bağlı qərarların kollegial şəkildə qəbul olunması müasir düşüncənin və proqressiv təfəkkürün göstəricisi kimi hamıya xoş olardı.

Şəhər çimərliyini bərpa etmək daha düzgün olardı

Bir məsələyə mütləq münasibət bildirməyi özümə borc bilirəm.Sumqayıtın Xəzər sahili boyu təkrarsız relyefi var. Bu sahilboyunu tam ortadan betonlayıb "Bulvar” layihəsinə start verib, xeyli vəsait xərcləmək nə dərəcə məqsədə uyğundur bilmirəm, amma hesab edirəm ki, bu yanlış qərardır. Xəzər dənizinin oynaqlıq amplitudasını nəzərə almaqla bu unikal sahil zolağını təmiz saxlamaq və şəhər çimərliyini bərpa etmək daha düzgün olardı. Sənaye mərkəzi kimi tanınan bu şəhərin çimərlik turizmi üçün də böyük potensialı var. Odur ki, yaxın gələcəkdə Sumqayıtın relaksasiya mərkəzinə çevrilməsi üçün daha mütərəqqi planlar işləmək olar.İlk növbədə sahilboyu çimərlik ərazilərdə suyun nisbi təmizliyi üçün Sumqayıt aerasiya stansiyasını tam gücüylə işlətmək lazımdır. Hesab edirəm ki,bu işlə ciddi şəkildə məşğul olanlar var. Amma nəticə qənaətbəxş deyil. Şəhərdəki sanatoriyaların bərpası və fəaliyyəti üçün şəffaf qaydada, ən mülayim şərtlər çərçivəsində investorları cəlb etmək olar. Bu müalicə turizminin inkişafına da təkan verə bilər. Bəllidir ki,şəhərimizdə kifayət qədər savadlı, bacarıqlı həkimlər var.

Şəhərimizi Xəzərin turizm mirvarisinə çevrilməsi şansları böyükdür

Kiçik bir müqayisə etmək istəyirəm. Qonşu Türkmənistanda - Türkmənbaşı şəhəri yaxınlığında Xəzər sahilində beynəlxalq miqyaslı "Avaza”istirahət mərkəzi yaradılıb. Zahiri təmtərağa baxmayaraq düzgün idarə olunmadığından qoyulan vəsaitin geri qayıtma ehtimalı azdır.Gələn turistləri isə barmaqla saymaq olar.

Qazaxıstanın Xəzər sahilindəki böyük şəhəri Aktau isə turizm üçün az yararlıdır. İstismar olunmuş uran yataqlarının mövcudluğu, Xəzərin şimalında suyun soyuqluğu və şəhərin coğrafi naqolaylığı işləri korlayır. Hərçənd ki, bura da müəyyən vəsait xərclənib.

İran sahilindəki ən böyük şəhər olan Ənzəli isə bizim anlayışımızdakı çimərlik turizmi üçün mövcud mental yanaşma səbəbindən uyğunsuzdur.

Xəzərin Rusiya sahillərindəki böyük şəhərləri Həştərxan , Mahaçqala və Dərbənddir.

Birinci şəhər-Həştərxan dənizdən çox aralıda - iki yüz kilometr məsafədə yerləşir. Mahaçqalada isə müasir mehmanxanalar şəbəkəsinin olmaması faktdır. Kriminogen durum da qeyri –stabil olduğundan turist axını üçün cəlbedici deyil. Eyni fikirləri Dərbənd haqqında da yazmaq olar. Qonşu Dağıstana xas problemlərin fonunda bu şəhərin də turistlər üçün cazibəsi azdır. Hərçənd ki, müştərək tariximizin yadigarı olan Dərbənd Xəzər sahilinin ən qədim şəhəridir.

Göründüyü kimi Sumqayıt müəyyən mənada rəqabətdən kənardır. Odur ki, şəhərimizin Xəzərin turizm mirvarisinə çevrilməsi şansları böyükdür. Mən burda Abşeronun digər sahil boyu ərazilərində mövcud olan istirahət zonalarının deyil, məhz Sumqayıtın şanslarını yüksək qiymətləndirirəm. Biz orta və aşağı dəyərli turist paketləri sahəsində ixtisaslaşıb xeyli yeni iş yerləri aça bilərik. Bu heç də utopiya və yaxud avantyura deyil-sadəcə bu yöndə əsaslı-planlı işləmək lazımdır.

Rusiyalı turistləri Sumqayıta cəlb edə bilərik

2015-ci ildə qardaş Türkiyədə təkcə Rusiyadan dörd milyon yarım insan istirahət etmişdi. Biz bu yay mövsümünə aktiv hazırlaşsaq rusiyalı turistlərin ən azı bir fazini məhz Sumqayıta cəlb edə bilərik. Keçən yay mövsümündə mən özüm şəxsən xeyli sayda rusiyalı turisti Sumqayıtla tanış etmişəm. İrandan və Ərəb ölkələrindən gələ biləcək turist potensialını da nəzərə almaq lazımdır. Burada qonşu Gürcüstanın Batumi təcrübəsi karımıza gələ bilər. Sadəcə münbit şərait yaradıb kommunikasiyaları müvafiq səviyyəyə çatdırmaq lazımdır. Vaxt azdır, amma mövsüm sentyabrın sonunadək davam edir. Bu ildən əsaslı şəkildə, hərtərəfli, aktiv başlasaq ilbəil daha böyük göstəricilərimiz ola bilər.Turizm doğrudan da iqtisadiyyatımızın real sektoruna çevrilə bilər. Sumqayıt yüksək texnologiyaya malik , ekoloji baxımdan təmiz sənaye şəhəri olmaqla bərabər turizm məkanı da ola bilər.Niyə də yox?

Faiq Hüsiyev,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar jurnalisti