Fotojurnalist Rəsul Rəhimov ötən həftə ailə qurub: "Bəzi digər aylarda toy edənlərdən fərqli olaraq, mən qərara aldım ki, may ayında toy edim. "Bu ayda toy eləmək olmaz, boş aydır, düşər-düşməzi var" kimi inanclara inanmıram. May ayı həqiqətən çox gözəl aydır. Həm çox isti deyil, həm də çox soyuq deyil. Təbiətin canlandığı aydır. İnsanlar may ayında toy etməyə artıq alışmalıdırlar. Fərqi yoxdur may ayında elədin toyu, ya başqa aylarda - xoşbəxt olmayan insan onsuz da xoşbəxt olmayacaq. Valideynlərimiz də bizi dəstəklədi. Dini tərəfdən araşdırmışam, türk xalqının dinində, şəriətində, adət-ənənəsində elə bir şey yoxdur ki, may ayında toy etmək olmaz".
Ölkəmizdə may ayında toy mərasimlərinin keçirilməsi ilə bağlı qəribə bir ənənə mövcuddur. Artıq əksər ailələr "may ayında toy etməzlər" deyimini əsas götürərək bu ayın həqiqətən də uğursuz olduğuna və xeyir gətirməyəcəyinə inanır, mayda xeyir iş görməkdən vaz keçirlər. Bu inancın haradan qaynaqlandığına keçməzdən əvvəl şəhər sakinləri arasında sorğu etdik və onların da fikrini öyrəndik.
- Dəqiq məndə onun cavabı yoxdur. Mənim mövqeyim neytraldır.
- Mənim tanıdığım may ayında toy edənlərin çoxu əladır, xoşbəxtdir, övladları da var. Bu, sovet vaxtından qalma bir inancdır.
- Açığı, bu, çox geniş yayılmış fikirdir. Bizim qərb bölgəsində də çox ciddi inanırlar. Bu yaxınlarda mən aydınlaşdırdım ki, bu, əslində ermənilərdən bizə keçmiş bir fikirdir. Deyilənə görə, onların qondarma "soyqırımı" olub aprelin 24-ü və onun 40 günü may ayına düşür, buna görə olmaz. Başqa inanmıram mənfi xüsusiyyəti olsun. Açığı, mənim öz toyum da may ayına təsadüf edirdi, evdən qoymadılar.
Əcdadlarımız bu ayı "yaşıllıq" ayı adlandırır və onu təbiətin son oyanışı, yaşıllığın artması ilə bağlayırdılar. Amma bu ayda toylara xüsusi qadağa çox sadə izahata malik idi: mayda əsasən kənd təsərrüfatı işləri başlanırdı, kəndliləri işlərindən ayırmamaq üçün bunlar düşünülürdü. Çünki kəndlinin bütün qışı normal və ehtiyacsız yaşaması üçün onun işləməsi lazım idi.
Bəzi ekspertlər isə may ayında toy olmamasının səbəbini yasəmənin çiçək açması ilə izah edir - yasəmən çiçəyinin mənası "ya sən, ya mən” deməkdir. Yəni həmin vaxtda toy eləsən, ya sən qalarsan, ya mən. Bəzən də deyilir ki, may ayında yağışlar çox olur. Bu dövr təbiətin ağlayan dövrüdür, təbiət ağlayarkən şadlıq eləmək olmaz.
Psixoloq Təhminə Çələbi isə deyir ki, bu cür batil inanclara inanmaq doğru deyil. Çünki may ayı baharın ikinci ayıdır və çox pozitiv, gözəl bir fəsil sayılır. Bu fəsildə təbiət oyanır, canlanma baş verir. Yeni həyata başlamaq üçün əslində ən gözəl ay, ən gözəl fəsil sayılır: "Lakin burada müəyyən batil inanclar var ki, illərlə insanların beynində qalıb. Sadəcə, bir qorxudur və özlərini təhlükəyə atmaq istəmədikləri üçün bu ayda toy etməkdən qaçırlar. Əslində isə burada heç bir problem yoxdur. Söylədiyimiz kimi, yeni həyata başlamaq üçün, təbiətin canlanma vaxtı olduğu üçün ən gözəl zamandır, ən gözəl vaxtdır. Lakin bəzən müəyyən misallar gətirilir ki, may ayında toy olduğuna bağlamağa başlayır, müəyyən ayinlər yaradırlar. Bu isə bir gözlənti yaradır insanda. Əgər insan dayanmadan hər gün mənfi bir hadisə gözlənti içində olsa, bu hadisə baş verəcək. Düzgün düşünmək düzgün yaşamağın əsasıdır".
Bu adətin köklərinin Qədim Romaya gedib çıxdığı deyilir. Qədim Romada may ayında "Lemuriya” deyilən tədbir keçirilirdi. Bütün ay ərzində məbədlər bağlanır, camaat dünyasını dəyişən yaxınlarını yada salır, dua oxuyur, məclislər verirdilər. Bu mərasimlə əlaqədar may ayında toylar keçirilmirdi. Başqa bir versiyaya görə, may ayında evlənəndə uşaq təxminən soyuq ayda dünyaya gəldiyindən, yaza çıxması çətinlik törədirdi deyə, bu ayda toy edilmirdi. Bəziləri isə may ayında toyların olmamasının səbəbini may ayında maygülü adlı çiçəklə əlaqələndirirlər. Bu fikirlə keçmişdən bəri gənc insanlar may ayında evlənməkdən imtina edir, maygülü çiçəyi kimi sevgilərinin də tez solmasını istəmirlər. Qəribə olsa da, bu ayda evlənənlər arasında boşananlar da azdır. İslam dinində də may ayında toy-nişan edilməməsi ilə bağlı heç bir fikir yoxdur. Ümumiyyətlə, dinimizdə hansısa ayın ağır, ya da yüngül olması kimi bir anlayış mövcud deyil.
İlahiyyatçı fəlsəfə doktoru Elvüsal Məmmədov deyir ki, İslama görə, insan imkan yarandığı hər bir vaxt toy edə bilər. Bu cür inanc isə insanların mövhumatla, xurafatla əlaqəli yanaşmasıdır: "İslam dini nöqteyi-nəzərindən may ayında toy etməmək çox absurddur. Din heç bir vəchlə bu ayda toyun edilməsinə qadağa qoymur. Odur ki, bu ayda toyların keçirilməməsini dini tərəflərindən daha çox cəmiyyətdə yayılan müxtəlif sosial müəyyən mədəni psixoloji baxışlar əsasında izah etməyə cəhd göstərməliyik. Ümumiyyətlə, İslam dininin heç bir mənbəyində - istər ayələrdə, istərsə də hədislərdə bu ayla əlaqəli heç bir şey mövcud deyil. Bununla yanaşı, din, ümumiyyətlə, ilboyu toy edilməsini qadağan eləmir. Dində nəhs anlayışı mövcud deyil. Bu baxımdan batil gün, batil ay anlayışı belə İslama ziddir".
Əlaqə saxladığımız restoranlardan digər illərə nisbətən son dövrlər bu ayda toy edənlərin sayının artığını dedilər. Göründüyü kimi, "may ayında toy etmək olmaz" kimi bir arqumentin heç bir tutarlı əsası yoxdur. Elə isə bu mənasız ənənədən əl çəkməyin tam zamanıdır, çünki may ayı toy etmək üçün ideal aydır. Aydan, fəsildən asılı olmayaraq, təki həmişə toy olsun.
APA TV
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.