Sağlam olmaq üçün gözəl fürsət
Havaların soyuq keçməsi müxtəlif xəstəliklərin yayılma dairəsini genişləndirib. İndi hər evdə ən azı bir xəstə tapmaq mümkündür. Xüsusilə, uşaqlar və yaşlılar risk qrupuna daxil olmaqla, özlərinə qarşı daha diqqətli davranış tələb edirlər. Mütəxəssislər bildirir ki, soyuq havalarda orqanizmdə dəyişikliklər baş verir, immun sistemi zəifləyir, orqanizmin müqaviməti aşağı düşür. Bununla da vitaminlərə tələbat ikiqat artır və bu tələbat ödənilmədiyi halda xəstəliklərin yayılma riski də artır. Buna görə də ilk növbədə orqanizmin tələbatını ödəmək, düzgün qidalanma rejiminə əməl etmək tələb edilir.
Mütəxəssislər bildirir ki, soyuq havalarda insan orqanizmində vitaminlərə tələbat yüksəldikcə iştah da artır. Buna görə də payız-qış mövsümündə əksər insanların kökəlməkdən şikayət etmələrinin səbəbi aydın olur. Soyuq havalarda orqanizmdə meyvə-tərəvəz, ağartı məhsulları ilə yanaşı daha kalorili ət yeməklərinə tələbat yüksəlir ki, bu tələbatın da ödənilməsində yaya nisbətən 2 dəfə artıq istehlak kökəlməyə gətirib çıxara bilir.
Soyuqda insan niyə xoşbəxt olmur?
Qanda olan serotonin hormonunun miqdarı aşağı düşür, melatonin isə bunun əksinə artır.Xoşbəxtlik hormonu hesab edilən serotoninin miqdarının azalması insanlarda depressiya, yaxud yeməyə meyllilik yarada bilir.Yuxu hormonu kimi tanınan melatonin artdıqca orqanizm fəallığını itirməyə başlayır.Daha çox və uzun müddət yatmaq hissi insana güc gəlir.Yeməyə olan tələbat da artır ki, bu zaman alınan kalorilər "yandırılmır”, bədəndə toplanır.Bu da çoxları üçün arzuedilməz hal hesab olunan kökəlməyə səbəb olur.Azərbaycan mətbəxinin yağlı və xəmirdən ibarət qış yeməklərini də bura aid etsək, kökəlmə səbəbini öyrənmək mümkündür.Nəzərə alaq ki, gecələr uzandığı üçün yuxu saatı da artır və yuxuda keçən saatlar passiv saatlar hesab edildiyindən qəbul edilən kalorinin bədəndə toplanması ehtimalı çoxalır.Kökəlməmək üçün dietoloqlar ən əsası düzgün qida rejiminə əməl etməyi və fiziki aktivliyin bərpasını vacib hesab edirlər.Bu ikisininparalel aparılmadığı təqdirdə qış aylarında 3-5 kiloqram çəki artımı ilə qarşılaşa bilərsiniz.Ancaq düzgün qidalanma rejiminə əməl etsəniz, bu xoşagəlməz problemdən yaxa qurtarmaq mümkün olar.Buna görə də mütəxəssislər ilk növbədə payız-qış mövsümündə çörək istehlakını məhdudlaşdırmağı, bunu digər qidalarla əvəzləməyi məsləhət görür.Orqanizmin zülala olan ehtiyacını təmin etmək üçün menyuya süd və süd məhsulları, yumurta, mal əti, toyuq, balıq kimi qidalar daxil edilməlidir.Həftədə ən azı 2 dəfə balıq yeyilməsi orqanizm üçün olduqca vacibdir.Vitamin qəbulu zamanı isə payız-qış aylarında əsasən C vitaminli meyvə-tərəvəzə üstünlük verilir ki, bu da iştahanı açan vitamin hesab edilir. C vitamin ən yaxşı antioksidant hesab edilir, yağ hüceyrələrini parçalamaqda da rolu əvəzedilməzdir. C vitamini ilə yanaşı A vitamininin də qəbulu immun sistemini gücləndirir. Kök, nar, üzüm, kivi, ananas,naringi, portağal, limon, qreypfrut, feyxoa yemək orqanzimin ehtiyacını ödəyər və immun sistemi gücləndirər. Amma onu da unutmayın ki, bu meyvələr eyni zamanda iştahaçıcı hesab edilir.
Güclü olmaq üçün qızıl qaydalar
Ümumiyyətlə, immunitetin güclü olması bir çox infeksiyalardan, xərçəng xəstəliyindən və ekoloji təsirlərdən də qoruyur.Güclü immun sisteminə sahib olmanın ən asan yolu sağlam həyat tərzidir.Mütəxəssislər deyir ki, qida dəyəri daha yüksək olduğu üçün, mövsümündə yetişən təzə meyvələri və tərəvəzləri yemək lazımdır.Mövsüm meyvə tərəvəzləri olmayan pomidor, xiyar, bibərdən maksimum imtina edin.Çay və ya qəhvə yerinə C vitamini tərkibli cökə, adaçayı, itburnu kimi bitki çayları için. Ümumiyyətlə, gün ərzində 1,5-2 litr maye qəbul edin.
Səhər idmanını unutmayın. Çox şirin və şəkərli qidalardan az istifadə edin. Qızardılmış yeməklərdən uzaq durmağa çalışın.Sulu yeməklərə üstünlük verin.Yaxud buxarda bişirilmiş yeməkləri menyuya daxil edin. Soyuq aylarda sümük və diş sağlamlığı üçün lazımlı olan D vitamininə olan ehtiyacı qarşılamaq üçün təmiz havada gəzin.
Son aparılan araşdırmalara görə, payiz-qış aylarında xoşbəxtlik hormonu ümumilikdə azalsa da, şaxtalı hava istisna təşkil edir.Belə havalarda insan orqanizmində serotinin yüksəlir.Bu araşdırmanın nəticələrindən Çin, Amerika və Hindistandakı müalicə müəssisələrində isitifadə olunur.Həmin müəssisələrdə şaxtanın köməyi ilə müalicə üsulları tətbiq edilir.Xəstələr soyuq və şaxtalı havada temperaturu həddindən artıq aşağı olan otağa salınır və orda 10-15 dəqiqə saxlandıqdan sonar müalicə proseduru başlayır.Mütəxəssislərin təhillərinə görə, belə orqanizmlər müalicəyə daha tez reaksiya verir.Paralel olaraq bu mərkəzlərdə gülüşlə terapiyadan da istifadə olunur.Şaxtalı havada gülüşün əvəzsiz təsirinin olduğu da təsdiqlənib.Buna görə də qızınmaq üçün təkcə qalın geyinmək, yaxud isti otaqda oturmaq kifayət etmir.Gülərək də bədəninizi soyuqdan qoruya bilərsiniz.Amma bu, o da demək deyil ki, küçəyə çıxarkən ehtiyatsız davranmalısınız.Üzünüz üşüməsin deyə evdən çıxmazdan əvvəl krem çəkə bilərsiniz.Amma kremin yağlılıq dərəcəsinə diqqət edin.Yağlı krem dərinizi üşüməkdən mühafizə edəcək.Buna nail olmaq üçün evdən çıxmazdan yarım saat əvvəl üzünüzə yağlı krem çəkin.
Ürək ağrılarını sakitləşdirmək üçün şaxtada gəzin
Soyuğun orqanizmə ziyanı olduğu kimi faydaları da var. Müxtəlif ölkələrdə aparılan araşdırmalar soyuq havanın orqanizmə təsirlərini müəyyən edib.Məlum olub ki, soyuq baş ağrısını azaldır.Əgər başınız çox ağrıyırsa, şaxtalı havada bir neçə dəqiqə başıaçıq dayana bilərsiniz.İsti havalarda isə baş ağrısını aradan qaldırmaq üçün buz parçasını baş dərinizə qoyun.Bu, sinirlərin sakitləşməsinə və baş ağrılarının yox olmasına kömək edəcək.Yağışlı havada revmatizm güclənsə də, soyuq oynaq ağrılarını azaldır.Eyni qaydada buz paketini ağrıyan oynaqların da üstünə qoymaq mümkündür.Soyuq hava və buz dəridəki ləkələri yox edir.Bura doğuşdan sonra qalan izləri və yanıq ləkələri də daxildir.Ürək xəstələri üçün də şaxtalı havada qısamüddətli fasilələrlə olmağı məsləhət görürlər.Həkimlər şaxtalı havada gün ərzində fasilələrlə yarım saatdan bir saata qədər açıq havada olmağı məsləhət görürlər.Bu, orqanizmin möhkəmlənməsi ilə yanaşı ürək ağrılarının sakitləşməsinə də təsirsiz qalmır.
Şaxtalı havada gəzinti beyni "açır”
Mütəxəssislər bildirir ki, soyuq havadan qorxmayaraq açıq havada gündəlik gəzinti çox vacibdir. Araşdırmalara görə, həftəyə ən azı üç dəfə açıq havada gəzinti beyinin hippokamp və digər əsas hissələrinin ölçüsünün artmasına səbəb olur.Böyük Britaniyanın "Daily Mail” qəzetində bu barədə dərc olunan məqalədə vurğulanır ki, beyinin həcminin artması daha çox fiziki məşğələlər sayəsində baş verir.Amma açıq havada gəzinti də buna yardım edən amillərdəndir.
Təcrübə zamanı 50-dən 70 yaşadək 30 kişi və qadın qaçış cığırında bir sıra məşğələlər edib. Bundan sonra onların beyni skaynerdən keçirilib.Məlum olub ki, idmanla fəal məşğul olan insanlarda beyinə oksigen və qida maddələri ilə zənginləşən qanın axını artıb.Eyni zamanda idmanla açıq havada məşğul olan və həftədə azı 3 gün açıq havada gəzən insanlarda da bu tendensiya müşahidə olunub.Araşdırma nəticəsindən çıxış edən mütəxəssislər bildirib ki, açıq havada gəzinti, qaçış və velosiped sürmə uzunmüddətli sağlamlıq üçün zəruri şərtdir.
Buna görə də qışda, qarlı və şaxtalı havada gəzintidən qorxmaq lazım deyil.Bu, orqanizmin oksigenə olan ehtiyacını təmin etməklə yanaşı beyin fəaliyyətini də gücləndirəcək.(cebhe.info)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
