Xeberle.com portalının əməkdaşları Sumqayıt ziyalıları ilə müsahibələri davam etdirir. Budəfəki həmsöhbətimiz "Sumqayıt” qəzetinin baş redaktoru, əməkdar jurnalist, şair Qüdrət Muğanlıdır (Məlikov).

 

-Qüdrət müəllim, bildiyimiz kimi, günümüzdə bir çox bölgələrin adlarını daşıyan qəzetlər çap olunur. "Sumqayıt” qəzetini digərlərindən fərqləndirən cəhət nədir?

-Sumqayıt böyük bir şəhərdir və artıq yarım milyona qədər əhalisi var. Bunun üçün də Sumqayıtın qəzeti şəhərin adına uyğun olmalıdır. Sumqayıt şəhəri ilə bizim bu qəzet demək olar ki, yaşıddır. Qəzetimizin adı vaxtilə "Sosialist Sumqayıtı” olub, 1990-cı ildə isə dəyişdirilərək "Sumqayıt” adı ilə əvəz edilib. Bu illər ərzində qəzet şəhərimizin səlnaməsini yazıb. Sumqayıtın tarixini öyrənmək üçün dəqiq faktlar bizdə olduğundan hazırda elmi tədqiqat işləri ilə məşğul olanlar redaksiyamıza müraciət edirlər. Tarixi öyrənmək baxımından qəzetimiz çox əlverişlidir. "Sumqayıt” qəzeti şəhərin yeganə rəsmi qəzetidir və biz də çalışırıq ki, ifrata varmayaq, dediyimiz sözlər faktlara əsaslansın, dövləti, dövlətçiliyi dəstəkləsin, şayiəli, qərəzli materiallar qəzetdə çap olunmasın. Bu baxımdan düşünürəm ki, qəzetimizin kollektivi öz işinin öhdəsindən layiqincə gəlir.

-Qəzetiniz 65 ildir ki, fəaliyyət göstərir. Sizcə, bu mətbu orqanı ömrünün belə uzun olmasında nəyə borcludur?

-Bu il şəhərimizin 68, payızda isə "Sumqayıt” qəzetinin 65 yaşı tamam olur. Bununla əlaqədar biz qəzetdə yeni rubrikalar açmışıq. Bunlardan biri vaxtilə qəzetin nələrdən yazdığı ilə bağlı materialları özündə əks etdirən rubrikadır ki, biz qəzeti vərəqləyərək tarix boyu şəhərdə baş verən yenilikləri dərc edirik və bununla da həmin yazıları oxuyan şəxsin gözünün önündə şəhərimizin günümüzə qədərki formalaşma prosesi canlanır. Bizim qəzetimizdə yalan, şayiəli məlumatlar dərc olunmur və yazılarımızı sensasiya olsun deyə yazmırıq. Əgər nəyisə yazmışıqsa, deməli, həmin material mütləq fakta əsaslanıb. Bunun üçün də "Sumqayıt” qəzetini hamı sevir.

-Məlumdur ki, informasiya bolluğu və texnikanın inkişafı ilə əlaqədar qəzetə maraq xeyli aşağı səviyyədədir. Qəzetin oxunaqlı olması üçün tərəfinizdən hansı tədbirlər görülür?

-Düzdür, qəzetə maraq əvvəlki kimi deyil. Məsələn, əvvəllər "Kommunist” qəzeti 580000 tirajla çap olunurdu, indi onun davamçısı olan "Xalq” qəzeti 8000 tirajla çap olunur. Lakin mən deyərdim ki, qəzetimizə maraq hələ də ölməyib. Hətta Bakıdan dosentlər, müəllimlər, elmi iş müdafiəçiləri şəhərimizin tarixini öyrənmək üçün qəzetimizdən bəhrələnirlər. Mənim babam Həsən bəy Zərdabinin dövründə qəzet çıxarmaq, xalqı məlumatlandırmaq çox çətin idi. O vaxtı hərflər əl ilə yığılırdı. H.Zərdabi həmin hərfləri Türkiyədən, texniki avadanlığı isə Rusiyanın Sankt-Peterburq şəhərindən gətirmişdi. Bu, həmin illər idi ki, əhalinin böyük bir hissəsi savadsız idi. Qəzetin ömrünün çox az olmasına baxmayaraq o qədər sevildi ki, ətrafına Seyid Əzim Şirvani, Nəcəf bəy Vəzirov və s. kimi güclü yazarlar topladı. "Əkinçi” qəzeti o vaxt çox çətin olsa da, dilimizi qoruyurdu.Qəzetimizin də yarandığı gündən əsas məqsədi dilimizin qayda-qanunlarına, normalarına əməl etməkdir. Mən qəzetdə çap olunan materiallarda Azərbaycan dilinin normalarının gözlənilməsi, mübtəda ilə xəbərin uzlaşması prinsipinə əməl olunmasına çalışıram. İndi bir çox qəzet var ki, jurnalistikanın janrlarını bir-birilər qarışdırıblar. Xəbəri elə yazırlar ki, elə bilirsən zarisovkadır və ya zarisovkanı oçerk kimi yazırlar. Lakin bütün janrların öz qaydası, süjet xətti olmalıdır. Həmçinin qəzet materialı sadə dildə yazılmalıdır ki, onu oxuyan hər insan orada nə yazıldığını anlasın. Bəlkə də mən jurnalistdən əlavə dilçi olduğum üçün qəzetimdə dilimizin normalarına əməl olunmasının tərəfdarıyam. Dili qorumaq bizim mənəvi borcumuzdur.

-İstər paytaxt, istərsə də regionlarda bir çox qəzetin elektron versiyası var. Bəs nə üçün sizin qəzetinizin elektron versiyası yoxdur?

 

-Biz qəzetimizin elektron versiyasını hazırlamışdıq və hətta bir neçə nömrə də elektron versiyada çıxmışdı. Açığını deyim ki, bizim maliyyə vəziyyətimiz yaxşı deyil. Düzdür, sağ olsun İcra Hakimiyyətinin başçısı Zakir Fərəcov kömək edir, amma bizim konkret sponsorumuz yoxdur, yəni öz-özümüzü maliyyələşdiririk. Biz yalnız abunədən yığdığımız pul hesabına qəzeti çap edə bilirik.

 

-Hazırki mətbuatın vəziyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

-Mən həmişə demişəm ki, mətbuat orqanı nə qədər çox olarsa, bir o qədər yaxşıdır. Bu mətbuat, söz nümayəndələri ki, var, onlar riyakar, pislik edən insanlar olmurlar. Allah ümumilli lider Heydər Əliyevə qəni-qəni rəhmət eləsin ki, 1998-ci ildə o, senzuranı ləğv etdi. Bunun nəticəsidir ki, hazırda jurnalistlər öz sözlərini azad, müstəqil şəkildə deyə bilirlər. İndi ölkəmizdə çox qəzet dərc olunur, amma elələri var ki, bu işi ucuzlaşdırırlar. Baxırsan ki, bəzi qəzetlər dilin qrammatik, leksik normalarına əməl etmirlər, cümlənin nə başı bilinir, nə də ayağı.

-Mütəmadi olaraq izlədiyiniz və qələmini bəyəndiyiniz jurnalistlər varmı?

-Hazırda savadlı jurnalistlərimiz çoxdur. Konkret ad çəkməsəm də, qələmini bəyəndiyim çox jurnalist var.

-Qəzetinizdə tənqidi yazılara yer verilirmi və əgər verilirsə, son dəfə hansı tənqidi məqalələr dərc olunub?

-Keçmişdə o qədər felyeton yazmışam ki... Hətta felyetonlarımın qəzetdə dərc olunması nəticəsində kimlərsə məsuliyyətə cəlb olunub. Mən həmin yazıları sırf kiminsə həbsi üçün yazmırdım, lakin tənqidlərim bəzən bu cür sonluqla nəticələnirdi. Amma indi qəzet ictimai rəy tribunasına çevrilib və Sovetlər dönəmindəki kimi deyil. Qəzetlər çalışmr ki, kiminsə haqqında felyeton və ya tənqidi-satirik məlumat yazsın. Çünki indiki dövrdə bu yazılar qəzetlər üçün o qədər də əhəmiyyət kəsb etmir. Düzdür, konkret fakt olduğu təqdirdə biz də digər qəzetlər kimi tənqidi yazılara yer veririk. Son dövrlərdə yadıma gələn tənqidi yazı – Sumqayıt şəhərində sakinləri ən çox incidən beş mağaza və onların bilavasitə müdirləri haqqında bir səhifəlik material olub. Gördülər ki, əlimizdə dəqiq faktlar, sübutlar, dəlillər var və nəticədə həmin müdirlər dəyişdirilərək yenisi ilə əvəz olundu.

-İllərdir Sumqayıtda yaşayırsınız və şəhərimizi çox gözəl tanıyırsınız. Sizcə şəhərdə nə çatışmır və ya nəyə ehtiyac var?

-Çatışmayan cəhət insanların bir-birilərinə qarşı olan əvvəlki münasibəti səmiyyəti, böyük-kiçik hörmətinin olmamasıdır. Düzdür, çox savadlı, tərbiyəli, zəngin dünyagörüşü olan gənclərimiz var. Amma ümumi tərəziyə qoysaq, yaşlı adamların hamısı ədəb-ərkanı gözləyir, böyük-kiçik fərqi bilir və etik normalara əməl edirlər. Orta nəslin nümayəndələrinin 50 faizi, gənc nəslin nümayəndələrinin isə 10 faizi bu normalara əməl edirlər. Mən çalışmışam ki, övladlarıma daim bu fərqi aşılayım. Məsələn, mənim oğlum ailəlidir və övlad sahibidir. Lakin mən nə vaxt içəri girsəm, o ayağa qalxır. İndiki gənclərin bəziləri isə ayağa durmaq bir tərəfdə qalsın, ayağını stolun üzərinə qaldırıb qoyur. Məncə, buna ən birinci səbəb ailə tərbiyəsidir. Çox vaxt deyirlər ki, bu, 50 faiz ailə, 50 faiz isə məktəbin tərbiyəsindən asılıdır. Amma mən bu fikirlə razılaşmıram və fikrimcə tərbiyənin 90 faizi ailədə, 10 faizi isə məktəbdə formalaşır. Gənclərimizə daha çox təhsilli, elmli olmağı, əxlaqi davranış qaydalarına daha çox sahib olmalarını arzu edirəm.

Elnarə Salamova
Xeberle.com

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.