Əmək Məcəlləsinə edilən dəyişiklikdən aydın olur ki,
işəgötürən 65 yaşa çatmış işçini - elmi-tədqiqat və ali təhsil
müəssisələrində çalışan işçilər istisna olmaqla - işdən azad edə bilər.
Bu, düzgün dəyişiklikdir. İşçinin əmək fəaliyyətinə yaşla bağlı bir
məhdudiyyət qoyulursa, onunla bağlanmış əmək müqaviləsinin xitamı
şərtlərində də bu əks etdirilməlidir.
Bu sözləri Axar.az-a
açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov Milli Məclisin oktybrın
31-də keçirilən iclasında 65 yaşına çatmış müəllimlərin işdən azad
edilməsi ilə bağlı məsələnin müzakirə edilməsinə münasibət bildirərkən
deyib. O bildirib ki, bu məsələ uzun müddətdir ki, gündəmdə idi:
"Bildiyiniz kimi, Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin müvafiq
olaraq 70-ci maddəsinə görə, işəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinin
ləğv edilməsinin əsaslarından biri də orta məktəblərdə 65 yaşa çatma idi
və bu, bir qədər problemlər yaradırdı. Belə ki, uzun müddət peşəkarlıq
səviyyəsini, ixtisasının (peşəsinin) kifayət dərəcədə olması üçün
çalışan işçilərin hələ də işləmək imkanının olmasına baxmayaraq, onunla
əmək münasibətlərinə xitam verilməsi yaxşı deyildi. Çünki bu qədər əmək
təcrübəsi olan insanların peşəkarlıq səviyyəsi, bacarıqları hələ çox
faydalı ola bilər”.
Ekspert qeyd edib ki, hazırda Azərbaycanda 4500 orta məktəbdə çalışan
150 minə yaxın müəllimdən yaşı 65-dən çox olan müəllimlərin sayı
maksimum 2 min nəfər təşkil edir:
"Onların sayının az olması və təcrübələrinin çoxluğu hələ də onların
faydalı olduğunu deməyə əsas verir. Doğrudur, yaşlı nəslin nümayəndələri
texniki vasitələrdən istifadə etməkdə müəyyən qədər problemlər
yaşayırlar, lakin onların peşəkar səviyyədə hazırlığı, təcrübələri
istənilən texnologiyalardan üstündür”.
Ekspert vurğulayıb ki, Əmək Məcəlləsinin müvafiq maddələrinə görə işçi 65 yaşına çatan kimi işdən azad edilmirdi:
"Əgər onun fəaliyyət göstərmək üçün əmək qabiliyyəti var idisə,
müəllim kimi çalışmaq üçün fiziki və psixoloji cəhətdən standartlara və
tələblərə cavab verirdisə, dövlət büdcəsindən maliyyələşən müəssisələrdə
çalışmanın yaş həddinə çatmış işçinin çalışma müddətinin 5 ildən artıq
uzadılmasına yol verən meyarlar da var idi. Amma bu, heç də hamıya şamil
edilmirdi. Məktəblərdə yaşı 65 olan kifayət qədər müəllim hələ də əmək
qabiliyyətinə malik olduğu halda onun müqaviləsinə xitam verilirdi”.
Ekspert ümumilikdə bu məsələyə iki aspektdən yanaşmaq lazım olduğunu bildirib:
"İlk növbədə bu dəyişikliyin olması müsbət göstəricidir. Çünki bir
sıra müəllimlər var ki, onlar 65 yaşı keçsələr belə, savadlıdır, daim
axtarışdadırlar və özlərini inkişaf etdirirlər. Onları 65 yaşdan sonra
təhsildən uzaqlaşdırmaqla, Azərbaycan təhsilinə ziyan vurulur. Bu işin
mənfi tərəfi isə odur ki, müəllimlərin bir çoxu 65 yaşdan sonra
həqiqətən də dərs demək qabiliyyətini itirir. Nəzərə alaq ki, gənc
kadrlar çoxdur və buna görə də həmin yaşlı (dərs demək qabiliyyətində
olmayan) müəllimləri gənc kadrlarla əvəzləmək daha məqsədəuyğundur.
Məsələdən düzgün çıxış yolu isə 65 yaşı tamam olan və dərs keçmək
istəyini bildirən müəllimlərin təşkil olunan imtahan və müsabiqələrdən
keçməsidir. Bu üsul effektiv olar. Bununla həm savadlı kadrlar seçilər,
həm də təcrübəli müəllimləri yenidən qazanmış olarıq və müəllimlərdə
daim axtarışda olmağa həvəs artar”.
Ekspert bu dəyişikliyin ali təhsil müəsisələrində çalışan və yaşı
65-dən çox olan müəllimlər üçün yaxşı nəticə verəcəyini qeyd edib:
"Hazırda Azərbaycanda fəaliyyət göstərən 51 ali təhsil
müəssisələrində 16 minə qədər professor-müəllim heyəti çalışır ki,
onların da orta yaşı 55-dən yuxarıdır. Bir çox hallarda elmi tədqiqat
işlərini məhz bundan sonra başladıqları üçün onları 65 yaşdan sonra
işdən azad etmək o qədər də müsbət deyildi. Orta məktəbdən fərqli
olaraq, ali məktəblərdə elmi dərəcəsi olan kadrlar daha çox faydalı ola
bilər”.
Qeyd edək ki, Əmək Məcəlləsinin 4-cü maddəsinə (bu Məcəllənin tətbiq
edildiyi iş yerləri) edilən dəyişiklikdə göstərilib ki, Azərbaycan
Respublikasının qanunlarında müəyyən edilmiş dövlət büdcəsindən
maliyyələşən müəssisələrində çalışmanın yaş həddi elmi müəssisə və
təşkilatlar, ali təhsil müəssisələrinə şamil edilmir. Məcəlləyə
dəyişiklik Milli Məclisin oktybrın 31-də keçirilən iclasında müzakirə
ediləcək.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.