Bildiyiniz kimi, 2016-cı ildən
Nazirlər Kabineti ölkədə yay-qış vaxtının ləğv edilməsi barədə qərar qəbul
edib. Qeyd edək ki, qonşu Gürcüstan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan da bu
praktikadan çoxdan imtina edib. Azərbaycanda
isə 1997-ci ildən başlayaraq hər il mart ayının son bazar günü gecə saat
4.00-da əqrəblər bir saat qabağa çəkilməklə ölkə ərazisində yay vaxtına
keçilir, hər il oktyabr ayının son bazar günü saat 5.00-da isə əqrəblər bir
saat geri çəkilməklə qış vaxtına keçid tənzimlənirdi. Və hər il bu proses
zamanı vaxta adaptasiya ilə əlaqədar əhali arasında problemlər yaşanırdı. Hətta
Uşaq Hüquqlarını Müdafiə Liqasının (UHML) rəhbəri Yusif Bəkirov bununla əlaqədar
2010-cu il mayın 21-də Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət də etmişdi. Proses
iqtisadi baxımdan faydalı olsa da insanların səhhəti ilə bağlı müəyyən problemlər
yaradır, o cümlədən uşaqların psixikasına, hamilə qadınlara, ahıllara pis təsir
edir, infarkt xəstəliyinin cavanlaşmasına, intiharların artmasına gətirib çıxarır.
Ölkəmizdə yay və qış
vaxtlarına keçidlə əlaqədar bir sıra tibbi-psixoloji və sosial-mənəvi problemin
yaranmasını və İKT sistemlərinin qəbul olunmuş beynəlxalq vaxt qrafiki ilə
sinxronlaşdırılması sahəsində bəzi çətinliklərin meydana gəlməsini nəzərə
alaraq, AMEA-nın Rəyasət Heyəti GMT+4 (Qrinviç vaxtı+4 saat) vaxtını əsas
götürməklə Azərbaycan Respublikasında yay və qış vaxtlarına keçid praktikasının
ləğv edilməsini təklif edib. Və 2016-cı ildən Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən
yay qış vaxtı ölkəmizdə də ləğv edilib.
Psixoloq Arzu Qurbanlı bu
haqda Xeberle.com-a danışarkən bildirib ki, saat əqrəblərinin qışda irəli,
yazda isə 1 saat geri çəkilməsinin bəzi insanların psixologiyasına mənfi təsir
göstərməsi mümkündür: "Davranışlarında dəyişikliklər ola bilir, çünki hər zaman
adət etdikləri vaxtda yuxudan oyanan insanda əsəb gərginliyi yaranır. Orqanizm
eyni vaxtda yuxudan oyanmağa vərdiş edir və bu rejimə adaptasiya olunur, saat əqrəblərinin
irəli yaxud da geri çəkilməsi isə gündəlik adaptasiya olmuş olduğu rejimi
pozur, buda öz növbəsində insan orqanizminə mənfi təsir edir. Yeni rejimə
adaptasiya olunmaq üçün isə ən az bir həftə vaxt lazım olur. İqtisadi baxımdan
bu uğurlu addım hesab edilsə də, psixoloji cəhətdən ciddi travmalara yol aça
bilir. İnsanın alışmış olduğu sistemi qəfildən dəyişəndə ciddi fəsadlara yol
açır, birdən birə saat əqrəblərinin geri və ya irəli çəkilməsi sinir sistemində
gərginlik yaradır. İnsanlar arasında bahar depressiyası olur, bu da heç kəsə
sirr deyil ki, saat əqrəblərinin geri çəkildiyi zamanlara təsadüf edir. Yaşlı
insanlarda da özünəməxsus fəsadlar olur, bioloji ritmdə dəyişiklik yaranır. Bu,
ürək qan damar xəstəlikləri olan insanlarda daha ağır formada psixoloji
travmalar yarada bilir. Yaxşı olardı ki, saatların irəli və geri çəkilməsi
prosesi bərpa edilməsin”.
Pediatr Anar Məmmədov isə
bildirib ki, "Saatın irəli-geri çəkilərək qış-yaz sisteminə keçirilməsi böyüklərdə
olduğu kimi, uşaqlarda da fəsadlarla yadda qalıb. Belə ki, saat əqrəblərinin çəkilməsi
böyüklərə necə təsir edirsə, uşaqlara da eyni təsir edir. Ən əsas da yuxu
sisteminə təsir edir və bunun da bərpa olunması üçün ən azı 2-3 həftə vaxt
lazım olur ki, uşaq orqanizmi bunu bərpa etsin və yeni rejimə uyğunlaşsın. Mən
pediatr olaraq saatların çəkilməsinin əleyhinəyəm, çünki uşaqların bu rejimə
uyğunlaşması zaman alır. Səhər saatlarında dərsə gedərkən havanın qaranlıq
olması daha böyük psixoloji travma deyil, nəinki saatların çəkilməsi”.
Xədicə Səxavətqızı
Xeberle.com
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.