Milli Məclisin Sosial siyasət komitəsinin sədri Hadı Rəcəblinin mətbuata açıqlamasında bildirdiyi "Müəllimlərə dərsdən kənar fəhləlik təklifi" sosial şəbəkə istifadəçiləri arasında ciddi qalmaqala səbəb olub. O deyib ki, əgər bu gün müəllim 150-200 manat maaş alır və dolana bilmirsə, işdən sonra da başqa nə iləsə məşğul olmalıdır: "Lənkəranın Veravul kəndində Balabəy müəllim adlı bir şəxs var. O, günün birinci yarısı müəllimlik edir, nahardan sonra isə gedib daş hörür, ustalıq edir. Qazandığı pulla da ailəsini saxlayır. O, bunu heç də ayıb hesab etmir. Bunun nəyi pisdir ki?"
"Bu təklif ölkəmizdə müəllimə, təhsilə verilən dəyəri göstərir"
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli deyir ki, Milli Məclisin sosial siyasət komitəsinin sədrinin belə bir açıqlama verməsi əslində ölkəmizdə müəllimə verilən dəyərdən və təhsilin səviyyəsindən xəbər verir: "Müəllimə, təhsilə belə aşağı qiymət verilməsi çox utancverici vəziyyətdir. Azərbaycanda çox təəssüflər olsun ki, belə bir fikir formalaşıb ki, məktəb müəllimlərinin təhsildə rolu çox azdır. Elə buna görə də çox az maaş alırlar. Halbuki, sivil dünyada məktəb müəllimlərinin hər ay dünyada gedən proseslərlə yaxından tanış olması üçün müxtəlif proqramlar mövcuddur. Məsələn, Avropa ölkələrində hər ay ortalama 200 avro vəsait müəllimlərin təkmilləşdirilməsinə xərclənir. Yeni mənbələrə, yeni kitablara çıxışları təmin olunur. Bu, müəllimlərə məktəbdən sonra öz üzərlərində işləmək üçün lazımdır".
N.Cəfərlinin sözlərinə görə, müəllimlərə tək tədris proqramı deyil, dünyada gedən prosesləri öyrənmək də vacibdir: "Ancaq Hadı müəllimin "təklif"i ondan ibarətdir ki, başlı başını saxlasın. Məktəbdə gününü yola versin, məktəbdən sonra özünə iş tapsın. Burada nə bənnalığı, nə fəhləliyi heç kim aşağılamır. Təbii ki, bunlar sənətlərdir və orada çalışan insanlar çox böyük əziyyətlər çəkirlər. Ancaq söhbət ondan gedir ki, müəllimlər işdən sonra belə ağır işlərdə çalışsalar, onların cəmiyyətə verdiyi xeyir minimuma enəcək. Onsuz da təhsilimizin vəziyyəti çox pis durumdadır. Hər il keçid balları universitetlərdə aşağı düşür. Deməli, müəllimlər daha ağır işlərdə çalışsalar, onlar daha az bilgi ötürmək qabiliyyətinə malik olacaqlar. Bu da təhsilin səviyyəsini çox aşağı salacaq. Bu fikir olduqca lazımsız, hətta deyərdim ki, deputatdan əlavə elm adamına yaraşmayan təklifdir. Açığı çox utanc vericidir".
Dünya ölkələrində müəllimə olan münasibət
Amerika Birləşmiş Ştatlarında müəllimlik qadın peşəsi olaraq görülür. Burada müəllimlər ortalama 3 min dollar maaş alırlar. Müəllimlər üçün paltar zəruriliyi yoxdur. Bu ölkədə müəllimlərin ən böyük problemi şagirdlərin intizamsız olmasıdır. 20 il müddətində müəllimlik etmiş şəxs 55 yaşında təqaüdə çıxmaq haqqına sahib olur.
Almaniyada isə müəllimlərin tək məcburiyyəti öz iş yerlərini özlərinin tapmaq məcburiyyətində olmalarıdır. Müəllimlik bu cəmiyyətdə ən çox tətil haqqına sahib olan peşə kimi qiymətləndirilir. Maaşları 2-3 min dollar arasında dəyişir. 35 illik müəllimlik stajı olan şəxslər 63 yaşında təqaüdə ayrılırlar.
Avstraliyada isə birinci dərəcəli müəllimlər ayda ortalama olaraq 2500 dollar maaş alırlar. Pensiya yaşı isə 55 olaraq qəbul olunur müəllimlər üçün.
Çində müəllimə hörmət etmək qanunla tənzimlənir. Ümumi olaraq bank işçiləri ilə eyni maaşı alırlar. 10 sentyabr Çində müəllimlər günü olaraq qeyd olunur.
Fransada praktikant müəllim 1100 dollar, 30 illik stajı olan müəllim isə 2 min 500 dollar maaş alır. Müəllimlər üçün müxtəlif karyera qrupları var. Həmçinin onlara öyrədici fəaliyyətlər üçün əlavə vəsait verilir. Pensiya yaşı minimum 60 yaş olaraq qəbul olunub.
İngiltərədə müəllimlər ortalama 5 min dollar ətrafında maaş alırlar. Bu ölkədə müəllim üçün qoyulan şərt tam gün ərzində tədris prosesində iştirak etmələridir.
Yaponiyada müəllim dövlət qulluqçusu statusu daşıyır. Yeni başlayan ibtidai sinif müəllimi aylıq 2 min dollar maaş alır. 25 illik iş stajı olan müəllim isə 65 yaşında təqaüdə çıxır.
2014-cü il üzrə hesabat
İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (OECD) 2014-cü il üçün təhsil sahəsində hesabatını açıqlayıb. Hesabata əsasən, orta məktəb müəllimlərinin dərs yükü Estoniya, Avstriya və Belçikada 18 saat, Kanadada və Almaniyada 21 saat təşkil edir. Azərbaycanda isə 18 saata çatdırılması barədə qərar qəbul edilib.
Azərbaycanda 1 müəllimə orta hesabla 7.5 şagird düşür. Estoniyada 10, Avstriyada 9, Belçikada 8.5, Kanada və Fransada 15, Almaniyada 14 şagird düşür. Hər sinfə düşən şagird sayı Estoniyada 12.5, Avstriyada 14, Belçikada 12, Kanadada 20 və Fransada 25, Almaniyada 16.5 nəfərdir.
Orta məktəb müəllimlərinin əməyinin ödənilməsi ilə bağlı xərclərə gəldikdə, hər şagird hesabı ilə müəllimlərə ayrılan illik məvacib xərcləri Azərbaycanda 700 dollar təşkil edir. OECD-in ayrı-ayrı ölkələri üzrə həmin göstərici 3000-6000 dollar intervalında dəyişilir.
OECD-yə üzv ölkələrdən ən yüksək əməkhaqqını İsveçrə müəllimləri alır. Müəllimin illik gəliri bu ölkədə 68 min dollardır. İsveçrədə orta illik əməkhaqqı isə 50 min dollardır. İsveçrədən sonra ən yüksək əməkhaqqı Niderland, Almaniya və Belçikadadır. Lider ölkələrlə müqayisədə Böyük Britaniya müəllimlərinin illik orta əməkhaqqı 44 min dollardır. Almaniya 30 OECD ölkəsi arasında müəllimlərin əməkhaqqına görə 13-cüdür. Fransada müəllimin illik orta əməkhaqqı 30 min, Yunanıstanda isə 25 min dollardır.
"Mənim müsahibəm müəllimlərə yönəlmiş deyil"
Hadı Rəcəbli daha sonra səsləndirdiyi fikrə aydınlıq gətirib. O, dünən modern.az-a açıqlamasında deyib ki, özü də müəllim ailəsində böyüyüb: "Dörd qardaşımın xanımları, iki bacım, qızım, oğlanlarımın xanımları, həyat yoldaşım müəllimədirlər. Özüm də müəlliməm, bu adla fəxr edirəm, dərs deyirəm. Müsahibəm qətiyyən müəllimlərə həsr olunmayıb. Bəzi media orqanları bilərəkdən mənim dediklərimi kontekstdən çıxararaq, bunu müəllimlərə mənfi mənada yönəltməyə çalışıblar. Müsahibənin yalnız bir cümləsi tanıdığım bir müəllimin ustalığından bəhs edib".
Deputat deyib ki, Azərbaycan Prezidenti bu yaxınlarda müəllimlərin maaşlarının artması ilə bağlı sərəncam imzalayıb: "Bu söhbət gündəmdə buna görə ola bilər. Prezidentimiz müəllimlərin maaşlarının artırılması ilə bağlı mütəmadi sərəncamlar imzalayır. Müəllimlərin də digər sahələrdə çalışanlar kimi sosial rifahının yaxşılaşdırılması həmişə dövlətin gündəmindədir. Mənim müsahibəmin isə fəlsəfəsi odur ki, adamlar qənaətcil olmalı, çox pul qazanmaq üçün daha çox çalışmalıdırlar".
H.Rəcəbli bildirib ki, o da əmək fəaliyyətinə 15 yaşından fəhlə kimi başlayıb: "Mənim müsahibəm müəllimlərə yönəlmiş deyil. Mən müsahibədə insanların əməkdən utanmalı olmadıqlarını, çalışmağa həvəsli olmalarını qeyd eləmişəm. Müsahibəni kontekstdən çıxarırlar. Həmin adamlara demək istəyərəm ki, təxribata, təhrikçiliyə son qoysunlar". (bizimyol.info)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
