Bu şəhərlər xəritəyə salınmayıb. Hətta onların sakinlərindən heç bir məlumatın yayılmaması barədə iltizamnamə də alınıb. Ebola virusu ilə bağlı sınaqlar belə ərazilərdə aparılıb və atom bombası bu cür şəhərlərdə "dünyaya gəlib".
Sovet dövlətində qapalı inzibati ərazilərə "tam məxfi" statusu oradakı energetik, hərbi və ya kosmik əhəmiyyətli dövlət obyektlərə görə verilmişdi. Adi vətəndaş bu şəhərlərə gedə bilməzdi, məsələ təkcə buraxılış rejimində deyildi, bu obyektlər tam məxfi ərazilərdə yerləşirdi.
Belə şəhərlər yerləşdikləri vilayət mərkəzlərinin adını daşıyırdı, sadəcə, hərflərin sonuna rəqəmlər də artırılırdı. Məsələn, Krasnoyarsk-26 və ya Penza-19.
Təhlükəli obyektlərə yaxın ərazilərdə yerləşən bu cür inzibati ərazilərdə sakinlər risq qrupuna daxil idi. Qəzalar da olurdu. Beləliklə, 1957-ci ildə "Çelyabinsk-65"də radioaktiv qalıqların nəhəng axını 270 min nəfərin həyatını təhlükəyə atdı.
Amma belə şəhərlərdə yaşamağın öz üstünlükləri də vardı. Burada xidmət səviyyəsi ölkənin bir şox şəhərlərindən yüksək idi. Qıt malları asanlıqla tapmaq olurdu, cinayətkarlıq isə, demək olar ki, yox idi. Üstəlik, məxfi şəhərlərdə işləyənlər daha çox maaş alırdılar.

Zaqorsk-6 və Zaqorsk-7

1991-ci ilədək Zaqorsk adlanan Sergiyev Posad ərazisi təkcə unikal məbədləri, monastırları ilə deyil, həm də məxfi şəhərləri ilə məlumdur. Zaqorsk-6 şəhərində mikrobiologiya elmi tədqiqat institutunun virusologiya mərkəzi, Zaqorsk-7-də isə SSRİ Müdafiə Nazirliyinin mərkəzi fizika-texniki institutu yerləşirdi. Daha doğrusu, birincidə bakterioloji, ikincidə isə radioaktiv silah işlənib hazırlanırdı.
1959-cu ildə Hindistandan gəlmiş bir qrup qonaq SSRİ-yə özləriylə suçiçəyi xəstəliyini də gətirdilər. Alimlər bu faktdan istifadə etdi, qısa müddət ərzində təbii virusun əsasında bakterioloji silah hazırlandı və "İndiya-1" adlı bu ştamm Zaoqrsk-6 şəhərində yerləşdirildi. Sonra da alimlər özlərini təhlükəyə ataraq, Cənubi Amerika və Afrika virusları əsasında yeni kütləvi qırğın silahı hazırladılar. Yeri gəlmişkən, Ebola virusu ilə bağlı sınaqlar da burada aparılırdı.
Bu şəhərdə yaşayıb-işləmək üçün müraciət edənlərin yeddi arxa dönənləri araşdırılırdı. Zarafat deyil, dəfələrlə xarici ölkələr bu bakterioloji silahı əldə etməyə cəhd göstərmişdi.
Şəhərin mağazalarında məhsul çeşidi çox idi. Qonşu kəndlərin sakinləri bəzən buradan ərzaq almaq üçün hasarı aşmalı olurdular.
2001-ci il yanvarın 1-də Zaqorsk-7 qapalı şəhər statusunu itirdi, Zaqorsk-6 isə bu günədək də qonaqların üzünə bağlıdır.

Arzamas-16

Amerikalılar atom silahını tətbiq edəndən sonra ilk sovet atom bombası məsələsi də gündəmə gəldi. Onun işlənib hazırlanması üçün KB-11 adlı məxfi obyektin tikintisini planlaşdırdılar, Sarov qəsəbəsi ərazisində tikilən bu şəhərcik sonradan Arzamas-16 (digər adları Kremlyov, Arzamas -75, Qorki-130) adlandırıldı. Qısa müddət ərzində burada güclü mühafizə rejimi quruldu və bütün ərazi ikiqat tikanlı məftillərlə əhatə olundu.
KB-11 əməkdaşları və onların ailələri hətta məzuniyyət dövründə belə şəhərdən çıxa bilmirdilər. Yalnız ezamiyyət istisna idi. Sonradan şəhər böyüdükcə sakinlərin xüsusi avtobuslarda vilayət mərkəzinə getmək və buraxılış vərəqəsinin köməyi ilə qohumlarını evlərində qarşılamaq imkanı yarandı.
Arzamas-16 sakinləri bir çox həmvətənlərindən fərqli olaraq, əsl sosializmin nə olduğunu bilirdilər: vaxtlı- vaxtında verilən normal maaş (təxminən 200 rubl), dolu piştaxtalar, qara və qırmızı kürü, cürbəcür delikateslər.
Bu gün də Sarov nüvə mərkəzi - keçmiş Arzamas-16, əvvəlki kimi, qapalı şəhərdir.

Sverdlovsk-45

Qapalı şəhərlərdən biri də 814 nömrəli zavodun ərazisində yaradıldı. Orada uran zənginləşdirilirdi. QULAQ məhbusları və bəzi məlumatlara görə, moskvalı tələbələr bir neçə il Sverdlovskun şimalında yerləşən Şeytan dağının ətəyində ciddi-cəhdlə çalışdılar. Yeni salınan Sverdlovsk-45 şəhərində hava həmişə təmiz idi. 
Əhalinin qonşuluqda yerləşən Nijni Tura dağının sakinləriylə tez-tez münaqişələri baş verirdi. Məsələ burasındadır ki, qonşuları onlara sadəcə olaraq paxıllıq edirdilər.
Sverdlovsk-45 sakinlərindən kimsə cinayət işləsə, onun bir də şəhərə qayıtmaq imkanı olmur, ailəsi isə oradaca qalırdı. 
Buradakı məxfi obyektlər tez-tez xarici kəşfiyyatın diqqətini cəlb edirdi. 1960-cı ildə şəhərin yaxınlığında Amerikanın "U-2" casus təyyarəsi vuruldu, pilot isə əsir götürüldü. 
Hazırda Lesnoy adlanan Sverdlovsk-45 bu gün də təsadüfi ziyarətçilərin üzünə bağlıdır.

Mirnı

Əvvəlcə Arxangelsk vilayətində hərbi şəhərcik olan Mirnı 1966-cı ildə qapalı şəhərə çevrildi. Səbəb onun Plesetsk kosmodromuna yaxın yerləşməsi idi. Amma Mirnıya daxil olmaq digər qapalı ərazilərə nisbətən daha asan idi - birada tikanlı məftillər yox idi, sənədlər isə yalnız dəmir yollarında yoxlanılırdı.
O zaman bu şəhərdə yaşamış sakinlərdən biri deyir: "Oyuncaq, gözəl geyim və ayaqqabı bol idi". 
Burada həyat şəriaiti çox yaxşı olduğundan hər yay hərbi akademiya məzunları Mirnıya gəlib, yerli qızlarla tanış olur və onlarla evlənirdilər. 
Mirnı bu gün də qapalı şəhər statusunu qoruyub saxlayır.  (sivil.az)

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.