İraq və Şam İslam Dövləti (İŞİD) - bu gün planetin ən güclü, məşhur və müəmmalı terror təşkilatıdır. Ötən ilin yazında tanrının işıqlı dünyasında şeytan kimi peyda olub, bütün dünyanı şərinə qərq etdi. Qərbin Ukrayna böhranına başı qarışdığı bir zamanda, yaraqlılar, amerikayönlü İraqın şəhər və vilayətlərini işğal etməyə, əsirləri kütləvi şəkildə güllələməyə başladılar.
Yaxın Şərqdə zəbt etdiyi yataqlardan əldə etdiyi "qara qızılı" ucuz satdıqlarına görə İŞİD, dünyada neftin qiymətinin çökməsi səbəbkarlarından da sayılır. Lakin dünya mətbuatında daha tez-tez bu dəhşətli "zülmətin ürəyi"nin ABŞ tərəfindən, hətta az qala Obama tərəfindən yaradılması haqda məlumatlar yayılır. Bu məlumatları Rusiya mətbuatında şərh edən rusiyalı strateji məsələlər üzrə ekspert Yelena Larinanın dediyinə görə, ABŞ və onun müttəfiqlərinin İŞİD ilə əlaqələrinin olması haqda məlumatlar təbliğat müharibəsinin qığılcımından başqa bir şey dyil. Ekspert ilk dəfə belə məlumatın, elə Amerikanın öz internet saytında dərc edilən Snouden sənədlərində əksini tapmasını və bloggerlər vasitəsilə bütün dünyaya yayılması faktını misal gətirib. Orada bildirilmişdi ki, İŞİD Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi ilə əlaqəlidir. Lakin araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, bu "sənədlər" - düşünülmüş dezinformasiyadır. Belə informasiyalarla əsl həqiqətin icmaiyyətdən gizlədilməsinə xidmət etdiyi heç kimə sirr deyil. Bəs bu "zülmət ürəyin” arxasında kim durur?
Bu suala cavabı araşdıran mənbə bildirir ki, bir qayda olaraq, hərbi, mafioz və ya terrorçu təşkilatın həyat qabiliyyəti onun strukturunun səmərəliliyindən həlledici dərəcədə asılıdır. Buna görə də onların təşkilatçıları və təhrikediciləri bu məsələyə xüsusilə böyük diqqət yetirirlər. "Dünyada İŞİD--in analoqu yoxdur! Onun strukturu Yaxın və Orta Şərq ölkələrinin siyasi rejimlərinə qarşı yönəldilmiş öz-özlüyündə çox güclü silahlı təşkilatdır”, deyə Yelena Larina şərh edir. "İndi şəbəkə strukturları haqqında danışmaq dəbdədir. Hər yerdə və hər şeydə şəbəkə görürlər. Amma şəbəkə dedikdə həmişə konkret iştirakçılar arasında davamlı, nisbətən uzunmüddətli əlaqələr nəzərdə tutulur. Bu isə daha mürəkkəb bir strukturdur, formal olaraq belə qurumların daxilində heç bir davamlı əlaqələr yoxdur. İlk dəfə belə bir qurum haqda 2006-ci ildə RAND korporasiyasının aparıcı əməkdaşı Bryus Hoffman " Hərbi islam təhlükəsi və "Əl-Qaidə" təkamülü " (RAND hələ 1947-ci ildə Pentaqon və Dövlət Departamentinə xidmət üçün yaradılıb. Məhz burada katolitik kilsənin köməyi ilə Varşava müqaviləsinin dağıdılması və SSRİ-yə nüvə zərbəsi hazırlıqları və s. planlar işlənib hazırlanıb) işində ətraflı təsvir edib. 2009-cu ildə isə amerikalı nəzəriyyəçi, istefada olan zabit, professor Klint Vuuds , Hoffmanın ideyasını dərinləşdirən kitab dərc edib. Guya ki, yaxın gələcəkdə şəbəkə terrorçu qurumları daha mürəkkəb qurumlar yaradacaqlar. Bu silsilə qpurların, mənəvi nüfuza malik ayrı-ayrı təəssübkeşi olan terror hərəkatının sürətlə çoxalmaq qabiliyyəti var. İştirakçılar dini lider və ya naməlum hərbi komandirlərin siqnalı üzrə tam sərbəst və müstəqil fəaliyyət göstərməlidirlər. İŞİD-in strukturu iki damla kimi Hoffman-Vuudsun təlimatındakı qurumla eynilik təşkil edir. Maraqlısı budur ki, İŞİD-ın indiki halı üç-dörd il bundan qabaq, kitab çıxandan sonra formalaşıb, formal olaraq isə "zülmətin ürəyi" demək olar ki, on beş illik tarixə malikdir.
Kitab əsasən ABŞ ordusunun zabitlərinin daxili istifadəsi üçün az tirajla nəşr olunduğundan, Səddam Hüseynin edam həbsxanalarında oturanlar, çətin ki, yad ölkənin nəşrini dərindən öyrənib, yeni hərbi dəstə yaradıblar. Başqa cür ehtimal etmək olar, amerikalıların kəşfiyyat və ordu daxilində öz maraqları naminə xeyli dərəcədə müstəqil şəkildə yaratdıqları bu qurum, onları yaradan qurumların təsiri altında təkamül edib və hazırkı İŞİD-ə çevrilib. Daha sonra mənbə maraqlı faktları ortaya qoyub: "İraq kampaniyasına qatılan amerikalı hərbi və mülki məmurların çoxsaylı memuarlarına əsasən, o cümlədən keçmiş müdafiə naziri və Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin direktoru R. Qeytsin, rus dilinə tərcümə edilmiş "Borc" kitabında deyilənlərə görə xüsusi əməliyyatlar xidməti və ABŞ kəşfiyyatı Əl-Qaidəyə qarşı mübarizə edən sünni tayfaları nümayəndələrindən ibarət "İraqın Övladları" bölmələrinin döyüş, təşkilati və informasiya hazırlığı üzrə böyük səylər göstəriblər. Amerikalıların İraqdan gedişindən sonra "İraq oğullarının" elitar bölmələrinin xeyli hissəsi İŞİD-ə qoşuldular, daha doğrusu , onun peşəkar özəyini təşkil ediblər. İnternet resursunun İsrail kəşfiyyatına yaxın DEBKA və Wall Street jurnalı kimi amerika nəşrlərinin mötəbər məlumatlarından məlumdur ki, MKİ -nin şef - generalı D.Petreus və Amerika kəşfiyyatının böyük zabitləri "Кem - Bukka" düşərgəsində və İraqın Umm Kasr həbsxanasında İŞİD-ın gələcək lideri Əbu Bəkr Əl-Bağdadi və Hüseynin zabitləri ilə görüşüb, onlar azadlığa çıxandan sonra isə təşkilatın ali hərbi rəhbərləri olublar.
Mənbə belə bir faktı da qeyd edib: 25 böyük səhra komandirləri və İŞİD rəhbərlərinin 17-si 2004-cu ildən 2011-ci ilə qədər Amerika hərbi həbsxanalarında oturub və orada ABŞ-ın bilavasitə həm hakim orqanları, həm də kəşfiyyatı ilə əlaqələri olub. Təhlükəsizlik xidmətinin keçmiş zabiti və "Kemp-Bukka" hərbi düşərgəsinin komandiri H. Qerrond jurnalistlərə etiraf edib ki, düşərgədə "beyin yuma" əməliyyatları aparılaraq, keçmiş cihadçıları və Səddam Hüseynin tərəfdarlarını amerikayönlü silahlı qruplaşmalara cəlb edirdilər. Və məlumdur ki, 2013-ci ildə Suriyada İdlib əyalətində senator C.Makkeyn nəinki Əl-Bağdadi ilə görüşüb, hətta onunla danışıqlar da aparmışdı. Bu görüş fakt olaraq, fotoşəkillərdə əks olunub. Özü də, nə İŞİD , nə də senator C . Makkeynin ofisi bu məlumatı təkzib etməyib. Lakin bütün zərbələri Amerikanın üzərinə atmaq olmaz. Times, Guardian və Le Monde qəzetlərinin araşdırmaları göstərdi: Britaniya və Fransa kəşfiyyatı bir çox hallarda həm ayrı-ayrı agentlərə, həm də bütöv İŞİD yaraqlıların hazırlıq düşərgələrinə Böyük Britaniya və Fransa sakinlərini daşımaqla məşğul olan kontorlara necə nəzarət edir. Hazırda İslam Dövlətinin hərbi bölmələrinin sıralarında təxminən ən azı 1200 fransız və 1000 britaniyalı var.
Yelena Larina daha sonra İŞİD-in maliyyələşməsindən danışaraq dyib ki, sirr deyil ki, bu terror təşkilatına birinci mərhələdə Səudiyyə Ərəbistanı və Qətər maliyyə yardımı göstərmişdi. Bunu sübut edən videomateriallar var ki, orada İraqa və Suriyadakı terrorçulara silahlar Səudiyyə Ərəbistanı aerodromlarından özəl Amerika şirkətlərinin təyyarələri ilə atılıb.
Nəhayət, sözsüz ki, İŞİD-ə İsrail kömək edir. İŞİD-ın əsas düşməni İran, İraq şiələri və Suriya hökumətidir. İsrailin " Düşmənimin düşməni mənim dostumdur” prinsipi ilə bu yardımı heç də təəccüblü deyil. Onların qarşılıqlı münasibətləri, İsrail mənbələrinin məlumatına görə, bir neçə istiqamət üzrə gedir. İlk növbədə, tarixi MOSSAD və İsrailin digər təşkilatları İraq və Fars Körfəzi ölkələrinin, fələstin hərəkatlarının, Əl-Qaidənin özəyinin silahlı qüvvələrində öz geniş agentura şəbəkəsinə malikdir. Şübhə var ki, bu agentura, orada kifayət qədər sanballı mövqe tutub. Bu insanların köməyi ilə İsrail, terrorçuların başçılarını unikal kəşfiyyat məlumatları ilə təmin edir. Suriya və İran Xarici işlər nazirliklərinin fikrincə, bu məlumatlar Suriyanın Kobani uğrunda döyüşlərdə, Masul və Rakkanın ələ keçirilməsində İŞİD-a çox böyük kömək edib. Təəccüblü deyil ki, Bəşər Əsədin hökumət qoşunları ilə döyüşlərdə yaralanan yüzlərlə terrorçu, o cümlədən İŞİD yaraqlıları mötəbər İsrail qəzetlərinin məlumatlara əsasən, İsrailin hospitallarında müalicə olunub.
Xüsusi Xidmət Orqanlarının gizli "övladı”
Kəşfiyyat, hərbi və digər qurumlar öz cari məsələlərinİN həlli üçün, bu terror təşkilatından istifadə edirlər və bəzən özləri bu təşkilatları yaradırlar. Sonra onların "övladları" öz həyatını "valideynlərinə" ziddiyyətli şəkildə yaşatmağa başlayırlar. Bu cəhətdən Parisdəki səs-küylü terror aktı çox tipikdir. Şerif qardaşları və Səid Кuaşi xəbərçi qismində 10 ildən artıq Fransa xüsusi xidmət orqanları ilə əməkdaşlıq ediblər və sonradan Suriyaya vuruşmağa gediblər. Şerif, yeri gəlmişkən, yerli xüsusi xidmət orqanlarının diqqətini ilk dəfə İraqa amerikalılarla mübarizə üçün könüllülər hazırlayan səmərəli təşkilat yaratdıqda cəlb edib. Onların mağazanı girov götürən yoldaşları Əhmədi Kulibali, narkotiklərin satışı üzrə şəbəkənin üzvü idi. Həbsxanada bir neçə il yatandan sonra oradan müsəlman olaraq çıxıb. Hələ 2010-ci ildə o, evdə avtomat silah saxladığı üçün ifşa olunub. Lakin polisdə onu qeydiyyata salmayıblar. Bu faktlar fikir yürütməyə imkan yaradır ki, Kulibali həbsxanadan agent-xəbərçi olaraq çıxıb.
Təhlükə Rusiyadan uzaq deyil
Yelena Larina İŞİD-ın Rusiya üçün təhlükəli olduğunu açıqlayıb : Bütün bu faktları təhlil edərək, qarşımızda qlobal məhv üçün prinsipcə yeni təşkilatlar yaradılan bir poliqon görərik. Və məlumdur ki, xüsusi xidmət orqanları bu poliqondan çıxanları həmişə "qara işlər" üçün istifadə ediblər. Üstəlik, bu "zülmətin ürəyinə" Orta və Yaxın Şərq artıq azlıq edir. İŞİD-ın başçıları bu il Mərkəzi Asiyada sabitliyi pozmaq və Fərqanə vadisində terror aktları üçün 70 mln. dollar ayırmaq qərarına gəlib . Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev bu günlərdə sərhədlərin möhkəmləndirilməsi üçün əlavə tədbirlərin görülməsi barədə göstəriş verib. Düşünürəm ki, növbədə Rusiya ola bilər! İraq və Suriya çox uzaqdadır - səfeh fikirlərdir. Dekabrın 4-də Mahaçqalada terrorçuların qanlı basqınını xatırlayan ekspert bildirib ki, hücum vaxtı xarakterik idi - Həmin gün Rusiya prezidenti Vladimir Putin Federal Məclis qarşısında çıxış etməliydi. Tələfatla nəticələnən terror əməliyyatı, ənənəvi müharibə elementi deyil, davranış, mental müharibələrin bir vasitəsidir. Mediaya, psixoloji effektə hesablanmışdı. Bundan başqa, bu terror, İŞİD-ın nüfuzlu rəhbərlərindən biri olan Ömər - əş - Şişaninin (çeçen Daud Хаluxayev) aradan götürülməsinə cavab olaraq, Ramzan Kadırovdan qisas üçün imkanlarını nümayiş etdirmək idi.
Analitiklərin araşdırmalarına görə əş- Şişani Kadırovu təhdid etdikdən və Rusiyanın Şimali Qafqaz regionunda Çeçenistan Respublikası da daxil olmaqla, aktiv döyüş əməliyyatları keçirməkllə qorxutduqdan az sonra aradan götürülüb. Bir qədər əvvəlsə Ramzan Kadırov ictimaiyyət qarçısında çıxış edərək bildirib ki, heç kimə Rusiyanın bütövlüyünü təhdid etməyə icazə verilməyəcək.
"Ona görə də İŞİD bu gün Rusiyanın təhlükəsizliyinə də potensial təhlükə mənbəyidir. Bu təhlükəni, ən başlıcası isə qeyri-adi düşmənin güclü və zəif tərəflərini vaxtında öyrənmək, anlamaq, müəyyən etmək lazımdır”, rusiyalı ekspert deyib.
Ən varlı terror təşlikatı
İŞİD teokratik nəhəng terror təşkilatıdır. (Bu, onun Əl-Qaidə, Taliban və digər məşhur terror təşkilatlarından əsas fərqidir.) İŞİD həm də dünyanın ən varlı terror təşkilatıdır . Və məsələ təkcə İraqın işğal edilmiş, Mosul şəhərində 426 milyon dolllar nağd məbləğdən getmir. Bu təşkilat görünməmiş qəddarlıq və zorakılıq üzərində qurulmuş unikal, iqtisadi sistemə malikdir. Bu, əslində nəhəng təşkilat deyil, dini hərbi-maliyyə korporasiyasıdır. O, bir neçə neftli sahələrə nəzarət edir. ABŞ-ın maliyyə kəşfiyyatının başçısı Koenin fikrincə, İŞİD-in qaçaqmalçılıq yolu ilə neft satışından əldə etdiyi gündəlik gəliri 1 mln. dollardan çoxdur. Britaniyalı analitiklər isə bu məbləğin 2,5 milyon dollar olduğunu iddia edirlər. Onların nəzarət etdiyi rayonlarda 10% gəlir vergisi təyin olunub. Bunu, təsərrüfatla məşğul olan bütün şirkətlər və şəxslər ödəyirlər. Hər bir alış-verişin dəyərinin 2% -ini qondarma xeyriyyə məqsədləri üçün vermək lazımdır. Böyük məbləğli əşyalar, məsələn, maşın, avadanlıqlar üçün bu məbləğin 10% -i ödənməlidir.
İŞİD xəzinəsinə böyük həcmdə daxilolmalar, ərazini tərk etmək istəyən insanlardan, qohumlarını çıxarmaq istəyənlərdən gəlir. Təşkilat həmçinin digər növ qanunsuz sahibkarlıq, qaçaqmalçılıqla, silah və qul alveriylə məşğuldur. Mövcud qiymətləndirmələrə görə, maliyyə axınlarının ümumi həcmi ildə artıq təxminən 1 mlrd. dollar təşkil edir və bu məbləğ artmağa doğru meyllidir. Məlumat yayılıb ki, İŞİD Avropa, Şimali Afrika ölkələri və postsovet məkanında təkcə ideoloji deyil, həm də maliyyə genişləndirilməsi əməliyyatına başlayıb.
Bu maliyyə genişləndirilmə əməliyyatları isə belə həyata keçirilir: Əgər bu və ya digər birlik və ya bir qrup adam Əbu Bəkr əl Bağdadini dini lideri kimi tanıyırsa və din adı altında maskalanmış İŞİD-i tam qəbul edirsə, onlar biznesin inkişafı üçün pul ala bilərlər. Nəticədə onlar İŞİD təsərrüfat dövriyyəsinə daxil edilir və 10% vergi ödəmək öhdəliyi götürmüş olurlar. Digər tərəfdən isə belə insanlar yaşadıqları ölkələrdə terror təşkilatlarının döyüş əməliyyatları üçün arxa cəbhədəki potensial əsgərlərə çevrilirlər. Bu yanaşma ərəb dünyası üçün deyil, Cənubi və Şərqi Asiya cinayət sindikatları üçün xarakterikdir.
(analitik.az)
