Həyatımızın
ən şirin xatirələri uşaqlıq illəri ilə bağlıdır. Mən, qardaşım Valid və
dayım oğlu Ramil. Necə də xoşbəxt idik. Bir oynayır, bir əylənir, bir
şənlənirdik. Bizə elə gəlirdi, illər belə davam edəcək və biz bu həyatda
istəyimizə nail olacaq, uğurlarımıza sevinəcək və valideynlərimizi də
sevindirəcəyik. Nə gözəl arzular idi. Bu, arzular ürəyimizdə yuva
salmışdı, çiçək açmışdı. Onların bir gün pərvazlanıb istədiyimiz ünvana
çatacağına inanırdıq, sevinirdik. Bu uşaq təxəyyülü idi. Bu təxəyyül
bizi zirvələrə səsləyirdi. Uçmağa qanadımız yox idi.
Valideynlərimizin
diqqət və qayğısından də kənarda qalmazdıq. Biz böyüdükcə arzularımız
da böyüyür, çiçək açırdı. Lakin həyatın da, sən demə, amansız qanunları
var imiş. Uşaqlıq vaxtı dərk etməzdik. Yaşa dolandan sonra anladıq ki,
həyatın yolu heç də hamar deyil. Heç ağlıma gəlməzdi ki, bir gün
öyündüyüm, fəxr etdiyim, özümdən də artıq çox istədiyim qardaşım Validi,
dayım oğlu Ramili nə vaxtsa itirəcəyəm. Nə ağır dərd imiş bu. Nə
amansız, ağlasığmaz yükü varmış bunun. İçim göynəyirdi, ürəyim əsirdi,
qəlbim od püskürürdü, damarlarımda axan qan donurdu, gözlərimin işığı
zəifləyirdi, özümü dünyanın ən zəif və köməksiz insanı sayırdım. Əlimdən
nə gəlirdi? Əgər bir can tələb olunsaydı, canımı verərdim, kaş ki,
qardaşlarım sağ qalaydılar.
Valid
yaşca məndən böyük idi. Qardaşım olduğuna görə, onu tərifləmək
fikrindən çox uzağam. Onu tanıyanlar – qohumlar, qonşular, oxuduğu
universitetdə tələbə dostları onun nəzakətli, ağıllı, intizamlı olduğunu
dəfələrlə söyləyirdilər. Bu da məni bir bacı kimi sevindirirdi. İndi o,
yoxdur. Allahın dərgahındadır. Özü getdi, mənim də ürəyimin parasını
özü ilə apardı. Sənsiz mən necə yaşayacağam? Qardaşın kimdir, sualına nə
cavab verəcəyəm? Niyə məni tək qoydun, niyə? Suallara cavab tapmaq çox
çətindir....Validin gözlərində yeganə balamın surətini həmişə görərdim.
Çünki uşaq vaxtı onu çox əzizləmiş, sanki öz balası kimi qayğı
göstərmiş, məhəbbətini ondan əsirgəməmişdir. Mən bir bacı kimi bunu
ömrüm boyu unutmaram. Lakin tale qardaşıma qarşı amansız və qəddar oldu.
Uşaqlıq vaxtında deyib-güldüyümüz anlar kədərə, qəmə büründü. Valid
xəstələndi, xəstəliyi ilə də bizə böyük bir dərd, kədər gətirdi. Oktyabr
ayının 5-də Valid 35 yaşında dünyasını dəyişdi və bütün xoş arzu və
istəklərini özü ilə apardı, onu sevənləri gözüyaşlı qoydu. Yer-göy
başıma fırlandı. Onu özümə qardaş kimi yox, atamdan sonra arxa, dayaq
bilirdim. İndi arxamın bir tərəfi boşalıb, dayağımın bir tərəfi
büdrəyib. Hərdən gecələr yatanda gözlərimi onun şəklinə zilləyib
soruşuram: Hardasan, ay Valid? Cavab gəlmir. Gözlərim yaşla dolur.
Heç
ağlıma gəlməzdi digər qardaşım (nadir hallarda ona dayı oğlu kimi
müraciət edərdim. O, mənə Valid kimi doğma qardaş idi. Mən həyatda
onları özümə iki qardaş bilmişəm) Ramili də oktyabr ayında itirəcəyəm.
Bu da böyük bir dərd olub hamının ürəyindən ağır bir yük kimi sallandı.
Ramil Lələtəpədə, aprel döyüşlərində düşmənə qarşı igidliklə vuruşmuşdu.
Onun qəhrəmanlığını nəzərə alaraq, komandanlıq tərəfində xüsusi
tərifnamə verilmişdi.
27
sentyabrda Vətən müharibəsi başlayanda könüllü surətdə müharibəyə
yollandı. Onu bu yoldan çəkindirənlər də oldu. Lakin Ramili inadından
döndərən olmadı. "Döyüş yoldaşlarım artıq yola düşüblər, getməsəm, məni
qorxaqlıqda qınayarlar. Həm də arxayın olun, sağ və salamat qayıdacağam,
özü də Qələbə ilə”
Ramil
təkcə bizim yox, elimizin-obamızın sevimlisi idi. Özünün səmimiyyəti,
şirin danışığı, incə yumoru, mərdliyi, cəsarəti ilə seçilirdi. Kim dara
düşərdisə imkanı daxilində kömək əlini uzadardı. Bir sözlə, ona etibar
etmək olardı.Müharibə başlayanda da öz xarakterini göstərdi. Ramil
Hadrut rayonunun azad edilməsində igidcəsinə vuruşdu. Atışma gecə-gündüz
davam edirdi. Düşmən məkrli idi. Bu, Azərbaycan əsgərlərini
qorxutmurdu. Ramili yuxusuzluq, susuzluq taqətdən salmırdı. Əksinə,
erməni faşistlərini məhv etmək istəyi ilə yaşayırdı. Özünü düşmən
gülləsindən qoruyurdu. Yaralı dostlarını hospitala çatdırdı.
Geri
çəkilmək olmazdı. Hadrut alınmalı, ardınca digər rayonlar işğaldan azad
edilməli, Şuşaya Azərbaycan bayrağı taxılmalı idi. Şanlı ordumuzun hər
bir üzvü kimi, Ramil də bu arzu ilə yaşayırdı.
Döyüşlərin
birində əsgər dostlarından biri yaralandı. Onu torpağın üstündə tək
qoymaq olmazdı. Düşmən tərəfindən güllələr vıyıldayırdı. Gərgin döyüş
gedirdi. Ölüm-dirim savaşı idi. Bizim əsgərlər yağı düşmənə layiqli
cavab verirdilər. Hamı hücuma keçmişdi.
Ramil
dostunu döyüş meydanından çıxartmaq istəyəndə, düşmən gülləsi igid,
cəsur Azərbaycan əsgərini haqladı və o, mənim istəkli qardaşım həlak
oldu, bununla da şəhidlik zirvəsinə yüksəldi. Mən inanıram ki, həmin an
onun gözləri qarşısından anası, atası, bacısı gəlib keçib. Bu, şübhəsiz
belədir.
Qardaşımın
birisini itirmişdim. İkincisini eyni ayda itirəsi oldum. Yaxın adamı
itirmək sanki özünü də bu həyatda itirmiş olur. Ölüm xəbərini yaxına
buraxmaq istəmirdik. Lakin nə etməli?
Həmin
günlər Ramil anası Güldanənin yuxusuna tez-tez girərdi. Oğlunun
tezliklə qələbə ilə qayıdacağına böyük umidlər bəsləyirdi. İnanırdı ki,
torpaqlar tezliklə şanlı ordumuzun qəhrəmanlığı nəticəsində azad
olunacaq və onlar ailəlikcə doğma rayonlarına – Qubadlıya
qayıdacaqdılar. Bu, böyük arzu idi. Bu arzunun 27 il həsrətinə son
qoyulmalı idi. Torpaq həsrətinə son qoyuldu, lakin Ramilsiz. Onun ölüm
xəbərini anasına çatdırmağı heç kim cürət etmirdi. Güldanənin yanına
gələn qohum-əqrabənin hər gün sifətlərində bir işıq, aydınlıq, nikbinlik
görərdi, indi isə, əksinə, qəm-qüssə görürdü.
Ana
ürəyi hər şeyi görür, hiss edir. Onun gözləri yolda, oğlu Ramilin
gəlişini gözləyirdi. Bir an sanki namərd gülləsi ürəyini deşdi.
-Verin
mənim balamı, gizlətməyin məndən, verin balamı.... - Güldanənin qəfil
səsi eşidildi. Bu səsdə dəhşətli bir ağrı var idi. Ana ürəyi öz
balasının şəhid olduğunu duymuşdu. Çox çəkmədi Güldanə yeganə oğlu
Ramilin yoxluğuna dözməyib dünyasını dəyişdi və oğlu ilə əbədiyyatda
qovuşdu.
Mən
qardaşlarımı itirsəm də, buna inana bilmirəm. Tez-tez pəncərə önündə
dayanır, Validin işdən, Ramilin isə əsgər formasında cəbhədən
qayıdacaqlarına həsrətlə baxıram. Lakin onların gəldiyi yollarda hələ
ki, heç kim görünmür. Ramilin şəkili doğma baba yurdunda evin qarşısında
asılıb. Kaş şəkili yox, Ramilin özü rayonun küçələrində addımlayardı.
Biz də ona qoşulardıq.
Hərdən
uşaqlıq illərimiz yadıma düşür. Necə də doğma və mehriban idik. Necə də
gözəl, qayğısız günlər idi. Bir-birimizi görməyəndə darıxardıq. Həyətdə
bir yerdə oynayanda valideynlərimiz pəncərədən bizi səsləyərdilər.
Həmin səslər hələ də qulağımdadır. :
-Valid, Ramil, tez olun, evə gəlin.
Kaş
hər ikisi sağ olaydı, yenə anaları onları həmişəki kimi, səsləyərdilər.
Bu mümkündürmü? Onları bir daha geri qaytarmaq olarmı? Bacılarının göz
yaşlarını qurutmaq olarmı? Suallar sonsuz... sonsuz... Xatirələr isə
yaşayır.
Xalq artisti Alim Qasımovun "Xatirədir”, adlı
oxuduğu mahnıda belə misralar var:
Xəyaldı, yoxsa yalan,
Gəlib keçdi nə zaman?
Sevginin ömrü bir an,
Qalanı xatirədir...
Nur üzlü qardaşlarım hər zaman hamımızın ürəyində, xatirələrində yaşayacaqsınız.
Allah sizə rəhmət eləsin!
Nərmin Eyruzqızı
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
