Səfərimizi maraqlı edən cəhət ölkənin tanınmış fotoreportyoru Çernobıl, Suriya və İraqda çəkdikləri fotoları tarixin yaddaşına köçürən Orxan Əzimin səfərboyu bizi müşayiət etməsi idi. Açığı, həm onun, həm də mənim ürəyimcə oldu: "komandirə deyim, Füzuliyə gedək ?" fikrimə dördəlli razılıq vermişdi. Komandir dediyimiz səfəri təşkil edən 848 saylı hərbi hissənin sabiq komandiri və Vətən Müharibəsinin 62 yaşlı iştirakçısı Zahir Həsənov idi. Milli orduda kəşfiyyat bölük komandiri olmuş Əli Babayev də yolboyu bitmək bilməyən xatirələrini bizimlə bölüşəcəkdi. Beləcə daxilən arxayınlıq yaranırdı ki, keçmiş hərbçilərlə rahat və təhlükəsiz yolçuluğumuz olacaq. Yolboyu bir-birimizə aman vermədən o qədər danışdıq ki, qarşımızda Füzulinin girişi görsəndi. 27 ildən sonra həyəcan, ruhumu titrədən soyuq gəlirdi canıma. Azad olunan Horadiz, Dördçinar, Hünkütlü, Kürdlər, İşıqlı, Dədəli kəndlərini keçirik. Erməni vandallarının viran etdiyi kəndlər, dağıdılmış qəbirlər nəzərdən qaçmır.

Milli Ordumuzun  məhv etdiyi düşmənin BRDM, PDM və zirehli texnikaların qalıqları ətraflara yayılıb. Cuvarlı və Çimən kəndi arasında hündür yolda asılı vəziyyətdə qalan Qrat texnikası qələbəmizin major notundan xəbər verir. Adıçəkilən görüntülər  obyektivdən yan keçmir. Hündürlüyə doğru Xocavənd rayonunun Ağbulaq, Aşağı Axullu, Yuxarı Axullu, Edilli kəndlərini seyr etdikcə insanın şair ruhu dil açıb, danışmaq istəyir. Çətin relyefdə qaz xətləri və ermənilərin hündürlüyə qalxmaq üçün yerə mişar daşları döşəyərək, çəkdiyi yol rahat hərəkətimiz üçün şərait yaradır. Yerə oturan qar və Ərgünəş dağının arxasında gizlənən günəş insanı sehrli təbiətin nağıllar aləminə aparır. Getdikcə hündürlük artır, avtomobilin pəncərəsini açıq qoyan Orxan təmiz havadan məst olub " Vüsal elə bil boğazım yanır” fikrini çatdırır. Küləksiz, oksigenlə bol, quru havanın gətirdiyi rahatlıq Orxanı danışdırmaya bilməzdi. Sağda-solda fotoaparatı səsləyən kadrları da  yalnız buraxmırdı. Xırmancıq və Bultan kəndlərinin solda qoruyucu maneə olmayan sıldırımlı yolları ilə Arış və Qoçəhmədliyə doğru istiqamət alırıq. Sıldırımlı dərələr gözümüzü qamaşdırır deyə, səfərimizin ən həyəcanlı, qorxulu anlarını yaşayırıq.  Amma sürücü Zahir Həsənovda bu həyəcan hiss olunmur, əksinə deyib-gülməyinə davam edir. Ara-sıra Füzulidən bizə qoşulub komandirin yanında əyləşən qazi Cəmşid Ağayev " komandir sağa bax, komandir sağa bax” deyərək həyəcanımızı 1-2 saniyə də olsa, unutdururdu. Artıq Arış kəndinin zoğal bağı görsənir. Dərindən nəfəs alıb, keçirdiyimiz həyəcanı hərə bir formada dilə gətirir. Mən özümdə deyiləm, amma biz Qoçəhmədliyə çatmışıq. İlk dayanacaq Çinarbulaqdı. Avtomobildən düşən kimi bənzərsiz sakitlikdən zövq alıb, təmiz havanı ciyərlərimizə çəkirik. Orxan yenə " uy da nə təmiz havadı" deyərkən danışıq səslərimiz sanki əks-səda verir.

Ruhum buz kimidi. Dədə-baba qaydasıyla yerə uzanıb çinarbulağın arx hissəsindən su içirik. Vaxtımız daralır, 1 lt su götürüb yolumuza davam edirik. Nəhayət, anadan olduğum və 8 il yaşadığım evə çatıram. Dərin fikrə gedirəm, heç səsimi də çıxartmaq istəmirəm, nələr gəlir-keçir gözümün önündən. Həyətimizdə hündürlüyü ərşə qalxan dağdağan ağacı sanki qeybə çəkilib. Həyətə doğru irəliləyib dağdağanın yerini tapa bilərəm, amma gedə bilmirəm. Mərhum aktyorumuz Fuad Poladovun səsləndirdiyi Ramiz Rövşənin " başı kəsik, gözəl kötük” şeiri hafizəmdən keçir. Neyləmək olar, çarəsiz halda bir ovuc torpaq götürüb 18-ci əsr Qoçəhmədli məscidinə qalxırıq. Orxan ətrafa göz gəzdirir. Dərin sakitlik fonunda fotoqrafa maraqlı təbiət mənzərələri güllə səsləri kimi qulağımızda şaqqıltı verir. Bu məqamda Sarıbaba dağına tərəf boylanıram. Köks ötürə-ötürə Sərdərli, Yal Pirəhmədli kəndlərindən keçirik. Sonuncu dayanacaq kimi 17-ci əsr Qarğabazar kəndində yerləşən karvansaraya tamaşa edib, alatoranlıqda geri dönürük.

 

Foto: Orxan Əzim