Ötən əsrin sonu – yeni əsrin əvvəllərində güclü futbolçulara malik olan türklər həmin vaxt ilk dəfə Avropa çempionatına vəsiqə əldə etmişdi. Hazırkı çalışdırıcı Fatih Terimin rəhbərliyi altında ilk dəfə 1996-cı ildə yarışa qatılan qardaş ölkənin yığması İngiltərədə xalsız qalsa da, ikinci cəhddə - AVRO-2000-də ən yaxşı 8 komanda arasına çıxa bilmişdi."Qalatasaray”ın Avropada fırtınalar əsdirdiyi mövsümdə heyətinin böyük əksəriyyəti "sarı-qırmızılılar”dan təşkil olunan "ay-ulduzlular” DÇ-2002-də bürünc mükafat qazanmaqla adından söz etdirmişdi. Düzdür, daha sonra Türkiyə futbolunda ciddi eniş müşahidə edildi və yığma ard-arda böyük turnirlərdən kənar qalmağa başladı. Türkiyə yığmasının Avropa səhnəsinə növbəti dönüşü isə AVRO-2008-ə təsadüf etdi. Bu dəfə də Fatih Terimin baş məşqçi postunu tutduğu milli komanda uğur qazandı. Çempionatı bürünc medalla başa vuran "imperator”un komandası sonradan sanki yenidən kölgəyə çəkildi. CAR-dakı dünya çempionatına vəsiqə qazana bilməyən və Terimlə yollarını ayıran türklər sonradan baş məşqçi postunda xeyli dəyişikliklər etsələr də, nə AVRO-2012-yə, nə də DÇ-2014-ə vəsiqə qazanmaq mümkün olmadı. TFF rəhbərliyi yenidən Fatih Terimlə anlaşınca isə qardaş ölkənin Fransaya yollanacağına olan ümidlər artdı. Düzdü, komanda seçmə mərhələyə heç də yaxşı başlamamış və ilk üç oyunda cəmi bir xal qazanmışdı. Ancaq sonradan "biz bitdi demədən bitməz” devizi ilə toparlanan "imperator”un ordusu son 7 qarşılaşmada 17 xal yığmaqla Hollandiyanı geridə qoydu və ən yaxşı qrup üçüncüsü kimi AVRO-2016-ya vəsiqəni təmin etdi.

AÇ öncəsi hansı problemlər var?

Ümumilikdə iki dəfə dünya, üç dəfə isə Avropa çempionatında çıxış edən qardaş ölkə yığması xüsusən qatıldığı son turnirlərdə uğur qazandığından bu dəfə də "ay-ulduzlular”a inam böyükdür, ancaq komandanın heyətində problemlərin olması bizi Türkiyə seçmə komandasının imkanlarından ehtiyatla danışmağa sövq edir. Seçmə mərhələnin Qazaxıstanla matçından əvvəl azarkeşlərin təhqirləri ilə üzləşən və yığmanın düşərgəsini birdəfəlik tərk edən Volkan Demirelin yoxluğu seçmə oyunlarda hiss olunmasa da, AÇ-də onun yeri görünə bilər. Bundan başqa, müdafiənin solunda çıxış edən Caner Erkinin cari mövsümün sonlarına doğru "Fenerbağça”dan uzaqlaşdırılması və oyun praktikasından əziyyət çəkməsi, eləcə də "Qalatasaray”lı Semih Kayanın əvvəlki formasından uzaq olması, həmçinin yığmanın düşərgəsində komanda yoldaşı Gökhan Törenin silahlı hücumuna məruz qaldıqdan sonra milli formanı geyməkdən imtina edən Ömer Toprak və zədəli Serdar Azizin olmaması məşqçilər korpusunu düşündürür. Bundan əlavə, Burak Yılmaz və Gökhan Gönül zədə səbəbindən əvvəlki formalarından uzaq olması qardaş ölkə üçün narahatlıq mənbəyidir.

Əsas oyunçular kimlər olacaq?

Türkiyə millisinin "1 nömrəsi” Volkan Babacan sayılır. Volkan Demirelin yığmaya dəvət edilmədiyi dövrdən etibarən qapını qoruyan adaşı Babacan digər "çərçivə qoruyucuları” ilə müqayisədə daha sabit çıxışı ilə seçilir. Müdafiə xəttinin sağ cinahında Gökhan Gönülün, solunda isə Caner Erkinin yer alacağı şübhə doğurmur. Mərkəzdə isə problemləri olan türklərin əsas mövqeyi sol cinah müdafiəçisi olan Hakan Balta və dayaq yarımmüdafiəçisi kimi çıxış edən Mehmet Topala bel bağlaması gözlənilir. Dayaq yarımmüdafiəçisi kimi isə "Qalatasaray”ın kapitanı Selçuk İnanla "Fenerbağça”nın üzvü Ozan Tufanın yer alacağına daha inandırıcıdır. Orta xəttin digər mövqeləri üçün isə Terimin alternativləri yetərincədir. Məsələn, yarımmüdafiənin cinahlarında Volkan Şen, Olcay Şahan, Hakan Çalhanoğlu, Emre Mor və Arda Turan çıxış edə bilər. Yeri gəlmişkən, sonuncunun bəzən pleymeyker funksiyasını da yerinə yetirdiyini qeyd edək. Nə də olsa, "Barselona”nın üzvü topla virtuoz rəftarı və komandasının oyununa dirijorluq etmək bacarığı ilə seçilir. Onun komandanın seçmə mərhələdə ən yaxşı assistenti olması da çox şeydən xəbər verir. Kapitan cinahda oyanayanda pleymeyker kimi Leverkuzen "Bayer”inin üzvü Hakan Çalhanoğlu və ya "Beşiktaş”lı Oğuzhan Özyakup forma geyir. Hücum xətti isə Terimin "drujinası”nın ən problemli zonası sayılır. "Qalatasaray”dan ayrıldıqdan sonra zədə problemindən qurtula bilməyən Burak Yılmazın Fransaya hansı vəziyyətdə yollanacağı sual altındadır. Digər forvard Cenk Tosun isə "Beşiktaş”da daha çox "ehtiyat qolçu” funksiyasını yerinə yetirir. Milli komandanın düşərgəsinə dəvət olunan digər hücumçuya gəlincə, "Maynts”ın forvardı Yunus Mallı yığmada klubundakı qədər yaxşı çıxış etmir. AÇ-də seçmə mərhələdə komandasının ən yaxşı bombardiri olan Burakın əsas forvard kimi meydana çıxması gözlənilir.

Türkiyə əvvəlki Avropa çempionatlarında:

1960 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1964 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1968 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1972 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1976 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1980 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1984 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1988 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1992 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

1996 – Qrup mərhələsi

2000 – 1/4 final

2004 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

2008 – III yer

2012 – Final mərhələsinə yüksələ bilməyib

AÇ iştirakçısı bizə qarşı:

Qardaş ölkənin yığması ilə dəfələrlə həm hazırlıq, həm də rəsmi oyunlarda qarşılaşmışıq. İlk dəfə 1996-cı ilin aprelində Bakıda üz-üzə gələn tərəflərin duelindən qonaqlar minimal hesablı üstünlüklə ayrılmışdı. İlk rəsmi oyunda da "ay-ulduzlular” eyni hesabla üstün olmuşdu. DÇ-2002-nin seçmə mərhələsində Bakıda Hakan Şükürün qolu ilə qələbə qazanan Şenol Günəşin yetirmələri cavab matçında isə üç xalı üç cavabsız qolla qazanmışdı. Tərəflər bundan sonra növbəti dəfə 2006-cı ilin aprelində yoldaşlıq matçında qarşılaşmış və Bakıdakı oyun "sülh”lə (1:1) başa çatmışdı. Bundan üç il sonra Kayseridə qarşılaşan iki ölkə yığmasının görüşündə isə meydan sahibləri iki cavabsız qolla qələbəyə sevinmişdi. Türkiyə yığması ilə sonuncu duelimiz isə sonuncu AÇ-nin seçmə mərhələsinə təsadüf etmiş və hər iki oyunda eyni hesab qeydə alınmışdı. Doğma meydanda Rəşad Sadıqovun qolu ilə qalib gələn Azərbaycan yığması səfərdə eyni hesabla uduzmuşdu.

Fatih Terim AÇ-yə kimləri aparır?

Türkiyə milli komandasının AÇ-yə hansı heyətlə yollanacağı təkcə Türkiyədə yox, ölkəmizdə də futbol azarkeşləri tərəfindən maraqla gözlənilir. İlkin heyətdə 31 oyunçuya yer verən "imperator” bir neçə saat öncə isə yekun heyəti açıqladı. Beləliklə, AÇ öncəsi UEFA-nın iki oyunluq cəzalandırdığı Gökhan Töre və zədəli Serdar Azizlə yanaşı, qapıçı Ali Şaşal Vural, müdafiəçi Çağlar Söyüncü, yarımmüdafiəçilərdən Alper Potuk, Yasin Öztekin, Mahmut Tekdəmir və hücumçu Mevlüt Erdinç yekun heyətdən kənarda qaldı.

Qapıçılar: Harun Təkin ("Bursaspor”), Onur Kıvrak ("Trabzonspor”), Volkan Babacan ("Başakşəhər”).

Müdafiəçilər: Gökhan Gönül, Şener Özbayraklı, Mehmet Topal, Caner Erkin (hamısı "Fenerbağça”), Ahmet Çalık ("Genclərbirliyi”), Hakan Balta, Semih Kaya (hər ikisi "Qalatasaray”), İsmayıl Köybaşı ("Beşiktaş”)

Yarımmüdafiəçilər: Emre Mor ("Nordsyelland”, Danimarka), Oğuzhan Özyakup ("Beşiktaş”), Volkan Şen, Ozan Tufan (hər ikisi "Fenerbağça”), Selçuk İnan ("Qalatasaray”), Hakan Çalhanoğlu ("Bayer”, Almaniya), Nuri Şahin ("Borussiya” Dortmund, Almaniya), Arda Turan ("Barselona”, İspaniya), Olcay Şahan ("Beşiktaş)

Hücumçular: Cenk Tosun ("Beşiktaş”), Burak Yılmaz ("Beyjinq Qoan”, Çin), Yunus Mallı ("Maynts”, Almaniya)

AVRO-2016-da oyunları:

12 iyun. 17:00. Türkiyə - Xorvatiya

17 iyun. 23:00. İspaniya – Türkiyə

21 iyun. 23:00. Çexiya – Türkiyə

Tural Məmmədov