Son onilliklərdə Yerin əhalisinin sürətlə artımı ərzaq təminatı və qida təhlükəsizliyi məsələlərini inkişaf etmiş dövlətlərlə yanaşı, ən yoxsul ölkələrin çözməyə çalışdıqları başlıca problemlərdən birinə çevirib.
Üstəlik, qlobal iqlim dəyişiklikləri kütləvi aclığı müxtəlif ölkələrdə az qala adi hala çevirib.
1960-2000-ci illərdə planetdəki insanların sayının praktiki olaraq iki dəfə artması inkişaf etmiş dövlətlərdə doğuşların sayının süni şəkildə azaldılması, kənd təsərrüfatında məhsuldarlığın artırılması, meyvə və tərəvəzin bakteriyalarla həşəratlara dayanıqlılığının yüksəldilməsi, habelə genetik modifikasiya edilmiş məhsulların hazırlanmasına yönəlmiş çoxsaylı proqramların gerçəkləşdirilməsinə təkan verib.
Məşhur mikrobioloq, Nobel mükafatı laureatı Barnet Makfarlan hələ 1947-ci ildə Avstraliya hökumətini "Cənub-Şərqi Asiyada əhalisi sıx olan ölkələrə qarşı bioloji silah hazırlamağın labüdlüyü"nə inandıra bilmişdi.
Elə həmin 1947-ci ildə "The New Weapons and Equipment Development Committee" adlı qurumun toplantısında mikrobioloq xüsusi tədqiqat qrupunun yaradılmasını və bu qrupa bioloji silah üçün xüsusi komponentlərin hazırlanmasının tapşırılmasını məsləhət bilmişdi. Yeni silahdan İndoneziyada və Asiyanın digər ölkələrində əhalinin sayını tənzimləmək üçün ərzaq məhsullarına qataraq istifadə etmək gərəkli sayılmışdı.
ABŞ-dakı "Project Coast" adlı məxfi proqram da elə həmin məqsədi güdürdü. Sınaq meydanı qismində Cənubi Afrika Respublikasını (CAR) seçmiş amerikalılar "Marburq" və "Ebola" qızdırması viruslarının Afrikanın qaradərili sakinlərinə təsirini öyrənməyə başladılar.
O virusların ştammları ABŞ-dakı "US Centers for Disease Control"da (CDC) hazırlanmış, sonra CAR-dakı gizli laboratoriyalara aparılmışdı.
İnkişaf etmiş ölkələrin bitki və heyvani mənşəli qidalara artan tələbatını son illərədək kənd təsərrüfatı məhsullarının ənənəvi istehsalı təmin edirdi. Genetik mühəndislik sahəsində aparılan eksperimentlər və yeni gübrələrlə pestisidlərin hazırlanması isə 1960-cı ildən bəri düyü, taxıl, qarğıdalı təki dünyada əsas ərzaq məhsullarının istehsalını artırmağa, hətta qiymətləri orta hesabla 40 faiz aşağı salmağa imkan vermişdi.
Bundan başqa, inkişaf etmiş ölkələrdə adambaşına sutkalıq ərzaq istehlakının orta həddi 1720-1960 kaloriyə çatmışdı. Bu isə insanların daha artıq fiziki aktivliyinə, orqanizmdə metabolizm prosesləri nəticəsində işlənən enerjinin bərpasına imkan verir.
Fəqət bitki və heyvani mənşəli qida istehlakının artımı orqanizm üçün gərəkli qida maddələrinin alınmasında müsbət dəyişiklikləri ehtiva etmir.
Nə yazıq ki, ABŞ, Avropa Birliyi ölkələri və Yaponiyanın doğuşların sayı, demoqrafiya ilə bağlı məxfi proqramları çərçivəsində kənd təsərrüfatı məhsullarının ilk baxışdan adi seleksiyası aparılır.
Əslində sonuc faciəlidir.
İnkişaf etməkdə olan ölkələri istismar edən, sümürən böyük dövlətlər "şikar" seçdikləri məmləkətlərdə insanların normadan dəfələrlə, bəzən onlarla dəfə az qida maddələri və vitaminlər almasını "təmin" edirlər.
Yoxsul ölkələrdəki sağlam insanlar qüdrətli dövlətlərə gərək deyil.
ABŞ, Britaniya, Kanada və digər ölkələrdə son 20 ildə aparılmış onlarla müstəqil elmi araşdırmalar göstərir ki, ərzaq məhsullarında qida maddələrinin miqdarı sürətlə aşağı düşməkdədir.
Məsələn, "Worldwatch Institute"un uzun müddətdən apardığı tədqiqatın sonuclarına görə, hazırda inkişaf etmiş ölkələrin dünya bazarlarına çıxardığı ərzaq məhsullarında A və C vitaminləri, kalsium, dəmir, fosfor və insan orqanizminin normal fəaliyyəti üçün digər mikroelementlərin toplam miqdarı olduqca azdır.
İndiki meyvə və tərəvəzlərdə 1950-ci ildəki qədər vitaminlə mikroelementin miqdarına nail olmaq üçün 10 dəfə artıq yemək gərəkdir.
Kanadada aparılan və nəticələri CTV News-da açıqlanan tədqiqata görə, son 50 ildə meyvə-tərəvəzdə A və C vitaminlərinin miqdarı dəfələrlə azalıb.
1950-ci ildə satılan alma qida gücünə görə indiki 100 almaya, bir portağal isə 20 portağala bərabərdir.
Fransada alimlərin araşdırmalarına görə, inkişaf etmiş dövlətlərdə aparılan məqsədli kənd təsərrüfatı seleksiası nəticəsində ərzaq biznesi istehlak bazarı üçün yalnız "satış üçün əlverişli görkəm"ini uzun müddət saxlayan, yəni tərkibində qida maddələri minimum olan meyvə-tərəvəz sortlarını seçirlər.
Məsələn, 1950-ci ildə 1 qramında 12,9 milliqarm kalsium olduğu üçün Avropanın əksər ölkələrində çox yeyilən brokkoli çox satılırdı. Kalsium insan orqanizmində sümük toxumalarının inkişafı və qanın laxtalanma qabiliyyətinin artımı üçün çox xeyirlidir.
İndisə brokkolinin 1 qramında ən uzağı 4,4 milliqram kalsium var.
İnkişaf etmiş ölkələrdə kənd təsərrüfatınının və sort seleksiyasının inkişafı nəticəsində mal-qaranın və ev quşlarının əsas yemləri arasında yer alan soya, qarğıdalı və buğdanın tərkibində mis, sink, dəmirin miqdarı dəfələrlə azalıb. Nəticədə ət və süd məhsullarının qidalılıq səviyyəsi aşağı düşüb ki, bu da həmin ərzaqları yeyən bizlərin əsəb sisteminə, beyin fəaliyyətinə olduqca pis təsir edib.
Bəhs etdiyimiz məlumatları Qərbin aparıcı media strukturları yaymırlar. Belə informasiyalara məşhur telekanallarda, saytlarda, offlayn və onlayn media resurslarında rast gəlmək mümkün deyil.
Çünki böyük şirkətlərə, korporasiyalara, konsernlərə və holdinqlərə sərf etmir.
Məhz bu şirkətlər ərzaq məhsullarının istehsalı, satışı və reklamı ilə məşğuldur.
Dünyanın bütün ölkələrində orta statistik insanın maddi durumu yaxşılaşmadığından bu zavallı ekoloji baxımdan təmiz ərzağı alaraq yeyə bilmir.
Onun aldığı satılan ərzaqdır.
Yəni bizi asta-asta öldürən zəhərdir. Yediyimiz ərzaq kütləvi şəkildlə kökəlməyə, ən müxtəlif xəstəliklərə səbəb olur. İş o yerə çatıb ki, 2050-ci ildə Yer kürəsindəki uşaqların tən yarısında autizmin olacağı deyilir.
ABŞ-dakı iri korporasiyaların genetik modifikasiya edilmiş məhsulların yaradılmasına yönəlmiş fəaliyyəti, məsələn, "Monsanto"nun aktivliyi nəticəsində indi hətta mineral sulara da kimyəvi maddələr qatılır.
Azərbaycana gəldikdə isə, ölkəmizin ərzaq təhlükəsizliyinin tam və effektiv şəkildə təminatı üçün bütün qida məhsullarının ya yerli istehsal olması, ya da idxal edilən ərzağa çox ciddi nəzarətin həyata keçirilməsi şərtdir.
Birinci variantın reallaşdırılması olduqca çətin, hətta məntiqsiz, ziyanlı və qeyri-effektiv olduğundan ikinci yol daha məqsədəuyğundur.
Bunun üçünsə ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı sahəsində kontrolun ciddi, şəffaf, eyni zamanda rüşvətxorluq və korrupsiyadan uzaq şəkildə həyata keçirilməsi lazımdır. (milli.az)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
