Bu yaxınlarda yaşadığım Sumqayıtda elə-belə gəzintiyə çıxmışdım və "Göyərçin” abidəsinə çatmamış çatmamış CAVAD ART GALAREYA adlı yeri görəndə yaxşı mənada təəccübləndim. Təəccübləndim və ən əsası isə hər gün artan minlərlə marketlərin, şadlıq evlərinin və sair fonunda şəhərdə belə bir mədəniyyət ocağının peyda olmasına sevindim. İçəri daxil olanda sanki gərginlikdən əsər-əlamət olmayan sehrli bir aləmə düşdüm. Bu kiçik incəsənət ocağında böyük bir müsbət auranın, enerji dalğasını o dəqiqə hiss etdim. Əlbəttə, şəhərdə hökm sürən alış–veriş, bazar atmosferində daha çox mənfi emosiyaların yayıldığı bir zamanda içəri girən kimi normal adamda müsbət hisslər oyadan belə bir məkan və onun sahibi köhnə sumqayıtlı kimi məndə maraq oyatmaya bilməzdi. Əslində belə bir qalereyanın açılması nəinki Sumqayıt üçün, ümumən Azərbaycan üçün  də əlamətdar hadisə sayıla bilər.Çünki çoxmilyonlu Bakıda belə rəsm qalereyası hər gün açılmır.Düzdür, qalareya pulsuz sərgi deyil,ancaq buraya kommersiya obyekti də deməyə adamın dili gəlmir.Elə müsahibim özü də etiraf edir ki,o qalareyaya təkcə  gəlir mənbəyi kimi,gələnlərə isə  təkcə müştəri gözü ilə baxmır.Onun üçün  qalareya puldan çox mənəvi dəyər anlamı kəsb edir. Özü də etiraf edir ki,onsuz da qalareyanın gəliri xərci ödəmir. Bilmirəm təsadüfdəndir yoxsa,şəhərin kiçik olmasından(dünya dardır)müsahibə alan gün ona rəssamlığın sirlərini öyrədən Telman Yaqubov  da qalareyada idi. Hansi ki, vaxtı ilə 27 nömrəli  məktəbdə mənim müəllimim olub.Özü də çox təmkinli ,heç zaman şagirdlərin üstünə səsini ucaltmayan, məndə ancaq xoş xatirələr oyadan rəssam Telman  Yaqubov. Söhbətdə ara-sıra Telman müəllim də öz dəyərli fikirlərini bizimlə bölüşür. 
Qısa arayış: 
Namiq Cavad, rəssam. 1971-ci ildə Sumqayıt şəhərində doğulub. Uşaq vaxtlarında hamının küçə-bacada oynadığı vaxt, o evdə şəkillər çəkib. Bunu görən valideynləri onu məktəbin rəsm dərnəyinə yazıb. İlk təhsilini elə Telman Yaqubovun rəsm dərnəyinə getdiyi 27 saylı məktəbdə alıb. 1991-ci ildə Ə.Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq texnikumunu, 1996 – N.Tusi adına Azərbaycan Pedaqoji İnstitutun bədii qrafika fakultəsini bitirib. Türkiyədə 2001 –ci ildə Beşiktaşda, 2000–ci ildə isə, İstanbul sənət qalereyasında fərdi sərgiləri keçirilib. Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvüdür. Əsərləri dünyanın bir çox yerlərində o cümlədən Türkiyə, Amerika, Almanya, Fransa, Hindistan və digər yerlərdə satışa çıxarılır. Sumqayıtda ilk özəl şəkil qalereyasının sahibidir. 
(əvvəli bu linkdə [url=http://xeberle.com/az/view/9132/erdoann-beyendiyi-sumqaytl-ressamla-shbet-fotolar-i-hisse/?)]http://xeberle.com/az/view/9132/erdoann-beyendiyi-sumqaytl-ressamla-shbet-fotolar-i-hisse/?)[/url]

N.C.: -Ən bahalı portret işim 8 min dollara olub..

İ.K.: -Burda ,yoxsa…?

N.C.: -Yox xaricdə. Amma ümumiyyətlə freska işim olub ki,ona görə 18-20 min almışam.Bu iş tavanda görülür və fiziki olaraq çətin və yorucu olduğundan hər rəssam belə işə girişmir. Hal-hazırda Azərbaycanda vəziyyət 10 il əvvəlki vəziyyət deyil.İndi ortaya yaxşı iş qoymaq lazımdır.Ortaya yaxşı iş qoya bilsən indi bizdə rəsmini də satarsan,yaxşı pul da qazana bilərsən. Rasim Babayev dünya rəssamlar siyahısına düşən yeganə azərbaycanlıdır. Amma bizdə çox adam əfsuslar olsun ki, onu tanımır.Ümumiyyətlə Azərbaycanda gözəl rəssamlar çoxdur.Məsələn ,Türkiyədə uzun müddət yaşdığımdan deyə bilərəm ki, əhalisinə görə bizdən çox olsa da orada dünya səviyyəli rəssam barmaqla sayılası qədər-2-3 nəfərdir .Ancaq bizdə bütün dünyada tanınan ,səviyyəli rəssamlar o qədər çoxdur,onların hamısının adını çəksək böyük siyahı alınar. Mikayıl Abdullayev gözəl rəssam olub. Toğrul Nərimanbəyov ,Böyükağa Mirzəzadə,Səttar Bəhlulzadə…Çoxdur bir sözlə… Tahir Salahov dünyada ən çox tanınan Azərbaycan rəssamlarından biridir,onun əsərləri xaricdə yaxşı qiymətə satılır. Amma Səttar Bəhlulzadənin əsərləri bu günləri 100-150 minə qədər satılır.

T.Y.: -Bir məsələni də deyim, Səttarın əsərləri dağlıb,onda-bundadır.Vaxtıilə çəkib, çox əsərlərini ona-buna verib.Ona görə onun şəxsi fondunda az əsəri var. Amma digər tanınmış rəssamlarımızda belə deyil.Ona görə istədiklərini çıxarıb satırlar.

İ.K.: - Türkiyədə uzun müddət-10 ildən çox yaşamısınız,indi də gedib gəlirsiniz. Bəs Tükiyədə rəssamlıqa maraq bizdən çoxdumu,ümumiyyətlə Azərbaycan rəsm məktəbi ilə qonşu ölkənin məktəbini əgər müqayisə etsək səviyyə fərqi necədir?

N.C.:-SSRİ dağılana kimi Azərbaycanda rəssamlıq Türkiyədən heç müqayisə olunmaya qədər yüksək idi.Türkiyədə incəsənət qat-qat aşağı səviyyədə idi.Sovetlər dağlılandan sonra iqtisadi vəziyyət pisləşdiyindən,rəssamlara dəyər kəskin azaldığından bizdən ,Rusiyadan,Gürcüstandan və sairə köhnə sovet ölkələrindən xeyli sayda rəssam dolanmaq üçün Türkiyəyə axın etdi.

İ.K.:-Ö dövrdə bir termin də populyar idi -beyin axını.Fiziklərin kimyaçıların,həkimlərin ,intelektualların axını.Bəs dediyiniz axın nə axını idi?

N.C.:-Mədəniyyətin axını .Bir növ bizdə bu sahədə boşluq yarandı,orda isə boşluq əksinə doldu.Ancaq bu hələ o demək deyil ki,onlar bizdən irəli çıxdılar.Sadəcə bizdə olan şey kökündə bərpa olunur. O 25 ildəki, burda yenidənqurma ,keçid dövrü,bazar iqtisadiyyatının formalaşması dövrü boşluq yarandı,rəssamlara dəyər vermədilər.Rəssamlıqdan aralaşan oldu,başqa sahələrə keçənlər oldu. Azərbaycanda,Sumqayıtda elə rəssamlar var ki,o dövrdə rəssamlıqdan aralandılar və hal-hazırda biri "malyar” işləyir ,biri ticarətlə məşğul olur,qapı-pəncərə düzəldən var,hətta Əhməd adlı yaxşı bir  rəssam "sapojnik "işləyir. Sadəcə onlar çətin dövrə düşdülər.Mən çulumu belə çıxartdım ki,çıxdım getdim burdan.O zaman pis vaxt idi.Sumqayıtda yaşadığım 6-cı mikrorayonda emalatxanam var idi, təsadüfən bir türk əsərlərimi gördü bəyəndi ,təklif elədi ki,gəlim yanına İstanbula. Mən də o dəvəti məmnuniyyətlə qəbul etdim.Amma onu da deyim orada da ilk vaxtlar çox çətinliklərlə qarşılaşdım.Ancaq Allahın köməliyi ilə bunlara sinə gəldim.

İ.K.:-Rəsm əsərlərinə cəmiyyətimizdə təlabat varmı,rəssamlıq sizin üçün nə deməkdir?

T.Y.:-Rəssamlıq bizim üçün həyatdır,yaşamaqdır.Biz çəkiriksə demək yaşayırıq.Bəxtiyar Vahabzadə deyir ki,şamın mənası onun yanmağındadır . Yanmaq isə onun üçün yaşamaq deməkdir Rəssam çəkmirsə yaşamır demək.

İ.K.:-Fransada rəssamlıq çox inkşaf edib.Orda məsələn rəssamlar açıq havada öz əsərlərini nümayiş etdirirlər və həm də satırlar və buna görə səhv eləmirəmsə vergi-filan da vermirlər.Avropa ölkələrində belə məkanlar çoxdur.Bizdə var idi ,”Torqovı”da,çox heyif yığışdırdılar.Adam almasa da heç olmasa gözünün qurdunu öldürürdü.

N.C.:-Sivil dünyanın bütün böyük şəhərlərində rəssamların meydanlarda açıq havada əsərlərini nümayiş etdirdikləri və elə yerindəcə rəsm çəkərək satdıqları yerlər var ki,onlar yerli camaat tərəfindən sevimli məkanlar sayılır.Orda daha "uçaskovıy” gəlib demir ki,burda nə edirsən,pul ver.Əlbəttə bizdə belə yerlər olsa idi yaxşı olardı.Camaatın buna ehtiyacı var.Xalq bundan mənəvi qida alır.Bu cür qalareyalara mane yox ,rəsmi səviyyədə hər cür şərait yaradılmalıdr ki, millət gəlib bəhrələnsin bundan.Çünki bu mədəniyyətin,mənəviyyatın inkişafına xidmət edir.Rəssamlıq fitrətdən,Allahdan gəlir.Bu çox nadir işlərdən biridir ki,bunu təkcə kiminsə yanında şagird olub öyrənmək olmur.

İ.K.:- Dediyiniz kimi biznes baxımıdan bura özünü doğrultmur.Neçə rəsm əsəri satılıb buranı açdığınız dövrdən?

N.C.:-10,ya 12 əsər satılıb qalareyanı açdığım 1 il səkkiz ay ərzində cəmi-cümlətənı.Elə satılanda rəsm üçün ramka-filan satılır.Mənim yerimə rəssam yox ,adi biznesmen olsa idi,5-6 ay belə getsə idi bağlayardı gəlir olmadığı üçün obyekti.  Elə rəssamlar ki,rəssamlıq onun daxilinə elə oturub ki,o artıq hər cür mərhumiyyətlərə dözür və sənətini tutur.Ancaq rəssamların böyük qismi ağır maddi vəziyyətə dözə bilmir və sənətdən uzaqlaşır ki, bunu başa düşmək olur.Çünki onun da ailəsi,atası ,anası var,məişət qayğıları var.Cəmiyyətin rəsmlə maraqlanması üçün onun durumu yerində olmalıdır.Cəmiyyətin maddi durumu yaxşı olmalıdır ki, gedib xoşuna gəldiyi əsəri alıb evində divardan assın.

İ.K.:-Yəni rəsm əsərləri kifayət qədər var,amma alıcı azdır…

T.Y.:-Rəsm əsərləri adətən daha çox turizm inkişaf edən yerdə daha çox alınır.Hara ki,turist çox gəlir,o yerdə də sənət əsərləri daha çox və baha qiymətə satılır.Xaricdən gələn turist təbii ki,imkanı olduğundan nəsə qeyri-adi, bir yerli müəllifin əsərini axtarır və alıb aparır. Məsələn Bakıya turist axını çox olduğundan orda rəsm əsərləri daha çox satılır.Sumqayıt fəhlə şəhəridir,bura turist –filan gəlmir…

İ.K.:-Amma həmin dedyimiz o fəhlə şəhərində və ya Bakıda 300-400 manat maaş alan və gəliri olan insanlar kreditə girib 20-30 min manatlıq maşın ,1000 manatlıq iPhone smartfonu alırlar.Demək 200 manatlıq rəsm əsərini dəyər saymır.Halbuki rəsmə veilən pul küçəyə tullanan pul deyil.

N.C.:-Düzdür.Sadəcə cəmiyyətimiz hələ buna hazır deyil. Görürsən iki –üç nəfər oturub hardasa yeyib-içir 500 manat hesab verir.Amma gözəl bir şəkilə baxanda deyir ki,200 manata şəkil olar,çox bahadır?!Halbuki əsər 1-2 saatlıq keçəri həzz deyil.İllərlə dəyəydən düşməyən, hətta qiyməti ilbəil qalxa bilən  gözəl bir şeydir. Mən insanlara izah edirəm ki, sənət əsərinə verilən pul batmır.

İ.K.:-Sovet dövrü rəssamlar yaxşı dolanırdılar,əksəriyyətinin yaxşı maaşı var idi.Əsərlərini satmaq üçün kiməsə deməyə ehtiyac yox idi bir növ.Dövlət sifarişlər verirdi.Təbliğatin da böyük rolu var məncə. Rəssam indi dördə necə eləməlidir ki,dolansın?

T.Y.:-Bəzən kimsə portret sifariş edir.Baxırsan ki,əda ilə danışır sənin səviyyəndə adam deyil.Eləsi olur ki,iki eşşəyin arpasını bölə bilmir.ancaq rəssamda səhvlər tutur.Çox vaxtı belə adamların danışığına görə bəyəndiyi rəsmi bilərəkdən qat-qat baha ,məsələn 500 manatlıq işi 5000 minə deyirsən ki,aralansın.

N.C.:-Sənətkara ən pis təsir edən onun canını qoyduğu,ürəklə işlədiyi bir əsərə bazardakı mal,əşya kimi baxılmasıdır.

İ.K.:Bakıda yaşayıb yaradan rəssamlar çox zaman İçərişəhəri,Qız qalasını,Bakı kəndlərini,Abşeronun bağlarını öz əsərlərində əks etməyi xoşlayırlar.Sumqayıtda belə simvolik yerlər hansıdır?

N.C.:-Telman müəllimin məsələn "Batan gəmi”əsəri var.Mən "Göyərçin”i çəkmişəm.

İ.K.:-Sumqayıtda kifayət qədər çox istedadlı rəssam var.Bəs nə əcəb Rəssamlıq İttifaqının burada şöbəsi yoxdur?

T.Y.:-Icra hakimiyyətindən söz veriblər rəssamlar üçün bir təşkilat,şərait yaradacaqlar,ancaq bu nə vaxt olacaq bilmirik.

N.C.:-Ağlımıza gəlib bu fikir,təşəbbüs olub, ancaq şəhərin rəsmiləri açığı buna o qədər də isti yanaşmadılar.Dedilər birtəhər yola verin. Ancaq lazımdır,buna ehtiyac var.

T.Y.:-Nəinki Sumqayıtda ,ümumən Azərbaycanda mədəniyyət hələ o səviyyəyə çatmayıb ki, insanlar gəlib rahatca qalareyadan hansısa əsəri bəyənib alsınlar.

N.C.:-Amma gedişat ona gedir.Bir-iki ildən sonra get-gedə çalışacaqlar ki, hərənin evində bir rəssamın əl işi olsun.Çünki mən bu prosesləri Türkiyədə izləmişəm,bilirən necə gedir.Onlar bizdən həmişə 10-15 il qabaq gediblər,ona görə ki, ora Avropadan yenilik daha tez çatır. Bir vaxtlar orada bir qayda olaraq hansısa mənzərənin kopyası asılırdı.Əvvəllər bizdə də ancaq xalça-zad asırdılar,ancaq indi görürsən artıq rəsm əsərləri, foto da olsa hansısa şəkil asmaq meyli artıb.

İ.K.:-Amma bizdə çox zaman imkanlı adamlar gözəl bir rəsm əsərini bunun dəb ,yüksək səviyyəyə məxsus olmasını qeyd etmək, kübarlıq əlaməti məqsədilə,”qonşu varlı”dan geri qalmamaq,özünü göstərmək üçün alır…

N.C.:-Olur,bizdə belə şeylər çox olur. Bəzən olur ki,imkanlı bir adam heç bilmir aldığı,divardan asdığı əsər nədir.Bəzən görürsən bir müştəri gəlir bir əsərdən xoşu gəlir.Ayda bir-iki dəfə gəlir,imkanı olmasa da onu almağa o şəkildən elə həzz alır ki,deyirsən elə bu rəsmin əsl sahibi budur,qoy elə onun evində asılsın əsər və öz əsərimdisə onu ucuz verirəm. Amma əksəriyyət elə yanaşmır,gəlir "dəllal” kimi baxır rəsmə.İndi bir çox imkanlı adamlar artıq fikirləşir ki, onun evində, asılan şəkil başqsının evinin, şirkətinin divarında olmasın. Ona ləzzət eləmir ki,onun evində olan hamının evində var. Ona görə onun imkanı yol verdikcə artıq 20 manatlıq-hamının evində asıla bilən kopya yox, orijinal,sonra da artıq imzalı bir əsər istəyir.

İ.K.:-Namaz qılırsınız.Amma belə bir fikir var ki,islam dininiə görə rəsm çəkmək ,ələlxüsus canlıların şəklini çəkmək günah sayılır.Buna necə baxırsımız?

N.C.:-Bəzi təriqətlər buna radikal olaraq pis baxırlar.Ancaq onlar nəyə normal baxırlar ki,bu məsələyə də düzgün münasibət bəsləsinlər.Peyğəmbərin rəsmini dəqiqdir ki,çəkmək günahdır.Çünki bü şəkillər bütləşdirilə bilər,sitayiş obyektinə çevrilə bilər.Peyğəmbərin şəklini çəkmək istəyiblər,ancaq o qadağan edib . Çılpaq şəkilləri çəkmək günah sayılır,çünki bu şəhvət oyadır,insanı günaha sürükləyər.Bu məsələlərə görə müəyyən çərçivə var portret məsələsində… Yəni açıq-saçıq qadın şəkli çəkmək olmaz. Amma ümumən islamda rəssamlıqla bağlı-insan,meşə,dəniz,mənzərə,dəniz ,natürmort və sairə haqda elə bir qadağa yoxdur. Bəzi məzhəblər var ki,konkret olaraq canlı şəkli çəkməyi günah sayırlar.Guya bir canlının-quşun,insanın şəklini çəkirsənsə allaha şərik qoşmuş olursan və sənə deyiləcək ki,indi dirilt çəkdiklərini və cəhənnəmə düşəcəksən.Amma bu tamam yanlış yanaşmadır.Mənə Türkiyədə olub bəzi dindarlar bunu deyib,ancaq mən deyirəm ki,mənim məqsədim can vermək deyil,Allahın yaratdığı gözəlliyi vəsf etməkdir. Mənim niyyətim Allaha şərik qoşmaq deyil.Mən həmin dindara dedim ki, əgər mənim uşağım mən olmayanda emalatxanamda bir gözəl əsərimə baxıb ona oxşadıb rəsm çəkirsə mən onu cəzalandırmayacağam ki,əksinə buna sevinəcəm.Allah niyə cazalandırsın ki, gözəl bir rəsmə görə?!

İ.K.:-Sovet dövrü rəssamlarımızın əsərləri bir qyda olaraq  ideya,mövzu baxımından çox sadə idi,fəhlələr,buruqlar,zəhmətkeş qadınlar… Buna səbəb nə idi?

T.Y.:-Sovet dövrü ideologiya baxımından qadağa var idi və əsərlər o ideologiyaya uyğun omalı idi.Həm də rəssamlar təriflənmirdi,reklam olinmurdu,ancaq rəhbərlik tərflənirdi.

İ.K.:- Indi də efirdə rəssamlara ümumiyyətlə incəsənətə efirdə az yer verilir… Düşük şoular bizdə daha çox reytinq qazanır və bununla da reklam ilə telekanallar milyonlar qazanır. Niyə maraqsızdır incəsənət mövzusu tamaşaçı üçün?

N.C.:-Yox,inanıram ki,bu mövzuya böyük maraq var əslində ,sadəcə təbliğə ehtiyac var.Bu qədər bizim görkəmli rəssamlarımız var,hansı haqda bu gün telekanllarda veriliş hazırlanır?!Efidə ancaq bütün günü toy müğənniləridi,onların qalmaqallarıdır,səviyyəsiz şoulardır.Pul verib reklam olunan da onlardır,böyük pullar qazanan da…Elə bir ölkədə onlardan başqa heç kim ,heç bir mövzu yoxdur. Hansısa toy müğənnisinə bu gün 8-10 min manat pul verirlər,ancaq görürüsən rəssamın gözəl bir əsərinə 500 manat pul verməyə əli gəlmir,halbuki o həmin əsərin üzərində aylarla işləyib.Bu rəssamlığa təhqir hesab edirəm.Mən inanıram ki,rəssamlar haqda verilişlər çox olduqca tamaşaçı da çoxalar,həmin verilişlər Avropa ölkələrindəki kimi yüksək reytinq də qazanar,telekanallarda onların marağında olar,həm də insanlarda rəsm əsərlərinə,ümumiyyətlə mədəniyyətə maraq artar. Cəmiyyətin toy müğənnisinə rəssamdan çox dəyər verməsi əslində bədbəxtçilikdir. Şou-biznes nümayəndələrinin əksəriyyəti geyimi,hərəkəti,danışışığı ilə mədəniyyətə ziyan vurur,ancaq rəssam həiqiqətən mədəniyyətə xidmət edir,amma siz verilən dəyəri müqayisə edin…
İ.K.:-Maraqlı söhbətə görə təşəkkür edirəm.

N.C.:-Sizə ə təşəkkür edirəm.

P.S. Müsahibə zamanı qalereyada Namiq müəllimin dediyinə görə Sumqayıtın ən yaxşı rəssamlarından biri olan İsa da oturmuşdu və söhbətimizə qulaq asırdı. Maddi vəziyyəti pis olan və başqa dolanışıq yeri olmadığına görə gözünü satışa qoyduğu əsərinə dikən İsa ilə ürəkağrısız söhbət etmək olmurdu… Nə bilmək olar, bəlkə də nə vaxtsa onun da əsərləri dünyanın ən məşhur sərgi salonlarında asılacaq…  (qafqaznews.az)