Müsahibimiz Sumqayıt şəhər Ruhi-əsəb xəstəlikləri dispanserinin həkim-psixiatrı Əziz Mustafayevdir. Onunla ruhi-əsəb pozuntularına, depressiyaya səbəb olan problemlərdən danışdıq.

- Ruhi-əsəb xəstəliyi nədən əmələ gəlir? Niyə insanlar bu qədər əsəbi, kobud, aqressivdir?

- Ruhi əsəb pozuntularının səbəbləri genetik,biokimyəvi,neyrofizioloji,immunoloji və sosial-psixoloji mexanizmlərin əhəmiyyəti böyükdür.

- Kimə baxırsan depressiyadan əziyyət çəkdiyini deyir. Özümüzdə depressiyanın olmasını necə öyrənə bilərik?

- Depressiya diaqnozu yalnız mütəxəssis-psixiatr tərəfindən qoyula bilər. Uzun müddət əhvalın aşağı olması, adətən xoş olan məşğuliyyətlərə marağın itməsi, demək olar hər gün müşahidə olunan yorulma və gücsüzlük hissi,özünəinamın azalması,özünəqəsd fikirləri,günahkarlıq hissi,istənilən növ yuxu pozğunluğu(yuxusuzluq və ya çox yuxululuq) kimi əlamətlərin olması depressiya olmasından xəbər verə bilər. Mütləq mütəxəssisə müraciət olunmalıdır.

- Depressiyanın hansı müalicə üsulları var? Bu xəstəliyi dərmansız müalicə etmək olarmı?

- Depressiyanın müalicə üsullarına antidepressantlar, psixoterapiya, fiziki aktivlik, yuxunun normallaşdırılması kimi üsullardan istifadə olunur. Müalicə individualdır-hər pasientə uyğun olan üsul və ya üsullar istifadə olunur. Amma müalicənin əsasını antidepressantların təyini teşkil edir.

- Psixologiya ilə psixoterapiya arasında fərq nədir?

-Psixologiya-insanın ve insan toplularının psixi fəaliyyətinin əmələ gəlmə inkişafi və funksiyaları qanunauyqunluqlarını öyrənən elm sahəsidir. Psixoterapiya-psixikaya və psixika vasitəsilə orqanizmə təsir edən müalicəvi üsuldur.

-Həkim,insan ətrafinda eşitdiyi səslərə- kiminsə yemək yeyən zaman səs çixartması, çay içməsi, saat əqrəbinin hərəkəti və s bu kimi səslərə kəskin reaksiya bildirməsi nevrozluga gətirib çıxarır?

- Ətrafa qıcıqlanmanın artması sinir sisteminin davamlılığının azalmasının əlamətidir və belə halın əmələ gəlməsi mütəxəssisə müraciətə əsasdır.

- Alimlər bir neçə seriala ardıcıl baxmaq istəyi ilə depressiya və tənhalıq arasında əlaqə olduğunu müəyyən ediblər. Bu fikrə münasibətiniz?

- Seriallar incəsənətin bir hissəsidir, tənhalıq və depressiya ilə əlaqəsi isə individual şəkildə dəyərləndirilməlidir.

- Həkim, bilirik ki, qorxu bir çox xəstəliklərin yaranmasının ilkin mənbələrindən biridir. Belə hallarda çıldaga müraciət etmək nə dərəcədə düzgündür? Qorxunun ən pis nöqtəsi stressdir. Qorxu insan orqanizmində nə kimi fəsadlar törədə bilər?

-Qorxu insan üçün önəmli bir müdafiə reaksiyasıdır. İnsana gücün cəmləndirməyə və təhlükədən qurtulmağa kömək edir. Psixiatriyada qorxu ilə problemlər fobiyalar-reallıqda qorxulu olmayan situasiya və obyektlərdən qorxma kimi rast gəlinir.

- Şəxsiyyətin quruluşu,xasiyyəti,temperamenti onun stressə meylli olmasından xəbər verir?

- Stress insanların əqli və fiziki intensiv yüklənməsi, yuxu və istirahət rejiminin pozulmasından yaranır. Stress bütün insanlar tərəfindən yaşanan bir olaydır.Psixi davamlılığı aşağı olan insanlar adətən daha cox stresə dözümsüzdürlər.

- İnsan psixoloqa ehtiyac duyduğunu nə vaxt anlayır? Və əgər bunu anlama qabiliyyəti onda əmələ gələrsə psixoloqa getmədən öz problemini həll edə bilər?

- Psixoloq və psixiatra ehtiyac insanın həyatından, mövcud reallığından narazı olduqda adətən əmələ gəlir. Psixoterapevt adətən çıxılmaz görünən yerdə, yol göstərir.

- İnsanın gözunun tez-tez qirpması,danışanda ağzının əsməsi hansı xəstəliyin yaranmasına zəmin yaradır?

-Tez-tez göz qırpma və səsin əsməsi hansısa psixi pozuntunun əlaməti olmayaraq, çox sayda səbəblərdən ola bilər.

- Əsəb zəifliyi olan insanlarda adətən yuxusuzluq halları da müşahidə edilir.Yuxuzuluq zamanı insanlar tez-tez yuxugətirici həblərdən istifadə edirlər.Yuxusuzluğu aradan qaldırmaq üçün hansı müvafiq tədbirlərdən istifadə olunmalıdır?

- Yuxu pozulması müxtəlif somatik və psixi xəstəliklər zamanı müşahidə oluna bilər.Yuxunun azalması, keyifiyyətin azalması, yuxudan sonra gumrahlıq hissinin olmaması kimi ola bilər.Yuxunun normallaşdirılması üçün önəmli olan pozulmaya gətirib çıxardan problemin aşkarlanması və həll olunmasıdır.

- Sumqayıt şəhərində fəaliyyət göstərirsiniz. Sizə daha çox qadınlar yoxsa kişilər müraciət edir?

- Qadınlar və kişilər arasında müraciətdə böyük fərq yoxdur. Amma kişilər arasında siqaret,içki və digər psixoaktiv maddələr asılılığı ilə müraciətlərin sayı daha çoxdur. Qadınlar isə nevrotik yolla daha cox müraciət edirlər. Təəssüf ki,bizim cəmiyyətdə hələ də psixiloji yardımın onəmi tam dərəcədə anlaşılmır.Problemlərlə yaşayaraq yardım üçün müraciətdən çəkinirlər. Zahiri görünüş üçün ayda 1 dəfə kosmetoloq və ya bərbərə gedilməsinə necə əhəmiyyət verilirsə,ruhun sağlamlığı üçün müraciət etmək çox önəmlidir.

Zeynəb Abdullah

Xeberle.com