Xəbər verdiyimiz kimi, may ayının son günlərində Türkiyənin Ədirnə şəhərində III Türk Dünya Forumu keçirilmişdir. Forumda respublikamızın nümayəndə heyətinin üzvü kimi Azərbaycan Şəhər Bələdiyyələri Milli Assosiasyasının və Sumqayıt Bələdiyyəsinin sədri professor Əbülfəz Babayev də iştirak etmişdir.

 O, Forumda “Türk dünyasının beynəlxalq turizm imkanlarının genişləndirilməsi” mövzusunda çıxış etmiş və Forumun soyqırım məsələlərinin müzakirə edildiyi bölməsində XX əsrin ən müdhiş faciələrindən olan Xocalı soyqırımı ilə bağlı maraqlı təklif irəli sürmüşdür. 

Aşağıda professor Ə.Babayevin çıxışının mətnini təqdim edirik. 

Azərbaycanda elə sağlamlıq-turizm mərkəzi var ki, ora gələnlərin çoxu çəliklərini orada qoyub gedirlər

Son illər bütün dünyada beynəlxalq turizm əlaqələrinin genişləndirilməsi millətlərarası münasibətlərin yaxşılaşmasında, qarşılıqlı etimad və etıbarlılığın artmasında, ayrı-ayrı ölkələrin, dünya xalqlarının tarixi-mədəni həyatının, bəşəriyyətin inkişaf mərhələlərinin daha dərindən öyrənilməsində mühüm rol oynayır və bu baxımdan turizm ən yaxşı beynəlxalq vasitədir. Turizmin inkişafı müxtəlif ölkələrlə əlaqələrin genişlənməsi ilə yanaşı, iqtisadi gəlir gətirməsi baxımından da əlverişli və mühümdür. 

Azərbaycan özünün tarixən çox qısa - 23 illik dövlət müstəqilliyi dövründə iqtisadiyyatın və sosial-mədəni həyatın bütün sahələrində fərəh doğuran nailiyyətlər əldə etmiş, hətta iqtisadiyyatının yüksək sürətlə inkişafı, daxili məhsul istehsalının artım tempinə görə dünya liderləri səviyyəsinə çata bilmişdir. Ölkənin iqtisadi inkişafı digər sahələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda turizmin də inkişafına, onun infrastrukturunun yaradılmasına da böyük təkan vermişdir. Respublikada son illərdə yeni, beynəlxalq standartlara cavab verən turizm bazalarının yaradılması buna əyani sübutdur. 

Dünyadakı 11 iqlimdən 9-nun Azərbaycanda mövcud olması onun həm şimal və cənub, həm də şərq və qərb zonalarında bütün ilboyu fəaliyyət göstərən maraqlı turizm marşrutlarının yaradılmasına imkan vermişdir. 

Respublikamızda turizm istiqamətlərinin ən gözəl və mühüm marşrutları kimi “Şahdağ” qış-yay turizm bazasını, təbiət və tarixi abidələr üzrə Naxçıvan, Şəki, Zaqatala, Qax, Quba turizm marşrutlarını, Qəbələ, Lənkəran, Naftalan xüsusi saglamlıq marşrutlarını qeyd etmək istərdim. Fəxrlə deyə bilərəm ki, bu gün Azərbaycanda turistlərə dünya standartları səviyyəsində xidmıət göstərmək imkanı olan onlarla müalicəvi-sağlamlıq turizm mərkəzləri var. Onlardan Naxçıvandakı “Duzdağ” və Naftalan sağlamlıq-turizm marşrutlarını xüsusilə qeyd etmək istərdim. 

Naxçıvanda Türk dünyasının canlı tarixini yaşadan çoxlu sayda qədim abidələr vardır. Onların hər biri tariximizdən, mədəniyyətimizdən, memarlıq sənətimizdən, bir sözlə, qürur gətirən keçmişimizdən xəbər verir. Dünya brendləri səviyyəsində xidmətə üstünlük verən “Duzdağ” Turizm Kompleksinin tərkibində fəaliyyət göstərən “Duzdağ” müalicə kompleksi isə sözün əsl mənasında dünyada yeganə və unikaldır. 

Əsrarəngiz təbiəti olan Naftalanda müalicəvi turizmi seçənlər də çox keçmədən oradakı müalicənin səmərəsini öz sağlamlıqlarında daha aydın və təsirli hiss edəcəklər. 

Belə ki, orada dünyanın heç bir yerində analoqu olmayan müalicəvi Naftalan nefti çıxarılır ki, bu da bir çox xəstəliklərin, fəsadların aradan qaldırılmasında müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Bunun nəticəsidir ki, müalicə üçün ora çəliklə gələnlərin bir çoxu səmərəli müalicədən sonra tam sağalıb, şəfa taparaq, çəliklərini orda qoyub gedirlər. 

Hazırda dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlmiş turist və pasientlərin çəliklərindən ibarət maraqlı bir sərgi yaranmışdır.

Onu da xüsusilə qeyd etmək istərdim ki, son illər Bakının “İçərişəhər”, “Qala” və “Qobustan” tarixi-turizm marşrutları da daxil olmaqla Azərbaycanın bütün regionlarında turizm marşrutları üzrə turistlərə beynəlxalq standartlara cavab verən 5-ulduzlu otellər xidmət göstərir. İstirahətinizin maraqlı və səmərəli olmasını istəyirsinizsə, Sizin hamınızı ölkəmizə dəvət edirəm. 

Respublikamızın turizm imkanlarından danışarkən acı bir həqiqəti də ürək ağrısı ilə deməyə məcburam. Belə ki, dünya sivilizasiyasının yaşadıcısı olan bir çox tarixi abidələrin, o cümlədən qədim Şuşa qalasının da olduğu Dağlıq Qarabağ maraqlı turizm marşrutlarından biri kimi, eləcə də nəinki Türk xalqlarının, hətta bütün bəşəriyyətin ən qədim yaşayış məskənlərindən olan, ilk dəfə Azərbaycan arxeoloqlarının kəşf etdiyi, dünya tarixinin öyrənilməsi baxımından müstəsna əhəmiyyəti olan Azıx mağarası həmin yerlərin Ermənistan tərəfindən işğalı nəticəsində 20 ildən çoxdur ki, bəşəriyyətin, turistlərin üzünə bağlıdır. Təəssüflə deməliyəm ki, nəinki bağlıdır, hətta onlardan bir çoxu dağıdılıb-məhv edilmiş, tanınmaz hala salınmışdır. Bu, insanlıq və tarix qarşısında bağışlanılmaz, ağır bir cinayətdir və dünyada indiyə qədər baş vermiş müharibələrin heç birində görünməmiş bir vandalizmdir. Hesab edirəm ki, bu gün Dünya Türk Forumunun turizm seksiyası qəbul edəcəyi qətnamədə Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonlarda tarixi abidələrin vəhşicəsinə dağıdılmasına, təbiətə vurulan külli miqdarda ziyanlara və bütün bunların nəticəsi olaraq insanları maraqlı bir turizm marşrutundan məhrum etdiklərinə görə erməni işğalçılarının bu dəhşətli tarixi-ekoloji cinayətlərin törədilməsində birbaşa təqsiri olan siyasətçilərinin hərbi cinayətkar kimi beynəlxalq məhkəməyə verilməsini tələb edən qərar da öz əksini tapacaqdır. 

Bir mühüm məqama da diqqət yetirilməsi vacibdir: Bələdiyyələr dövlət və özəl turizmi ilə yanaşı xalq, ailə turizmi istiqamətində də geniş işlər apara bilər. Türk dünyası bələdiyyələrinin bu istiqamətdə qarşılıqlı əməkdaşlığının genişləndirilməsi günümüzün aktual məsələlərindən biridir.

Dövlətlərimiz, xalqlarımız arasında hərtərəfli əlaqələrin möhkəmlənməsində, genişlənməsində turizmin bir vasitə kimi də rolu böyükdür. Gəlin bələdiyyələr səviyyəsində bu sahəyə diqqətimizi daha da artıraq. 

**

Azərbaycan Şəhər Bələdiyyələri Milli Assosiasyasının və Sumqayıt Bələdiyyəsinin sədri professor Əbülfəz Babayevin çıxışı böyük maraq və rəğbətlə qarşılandı. Forumun soyqırım məsələlərinin müzakirə edildiyi bölməsində Ə.Babayevin XX əsrin ən müdhiş faciələrindən olan Xocalı soyqırımını, erməni vandalizmini bugünkü və gələcək nəsillərin unutmaması üçün Türk dünyası ölkələrinin bələdiyyə ərazilərində xatirə abidələrinin yaradılması ilə bağlı təklifi də tədbir iştirakçıları tərəfindən bəyənildi və yekdilliklə qəbul edildi.