Son zamanlar İsraillə İran arasında hadisələr dramatik həddə çatmaq üzrədir. Hətta məlumdur ki, İsrail aviasiyası İranın Suriyadakı hava hücumundan müdafiə kompleksini belə darmadağın edib. Təl-Əvivin hamisi olan Amerika Birləşmiş Şatatları (ABŞ) bu münaqişədə İsrailə dəstək verdiyi halda, İranın müttəfiqi olan Rusiya susqunluq nümayiş etdirir.
Politoloq Əhəd Məmmədlinin sözlərinə görə, Rusiya heç vaxt İrana dəstək nümayiş etdirməyəcək. Səbəblərinə gəldikdə isə Ə. Məmmədli hesab edir ki, İsrail Kreml üçün daha önəmli dövlətdir:
"Ümumiyyətlə Rusiya üçün İsrail tarix boyu önəmli dövlət olub. Çünki orada çar dövründən bəri yəhudi lobbisi çox güclüdür. Rusiya iqtisadiyyatı, manifakturası SSRİ-nin dövründə belə yəhudilərin nəzarəti altında olub. Rus oliqarxlarının yarısı yəhudi əsillidir. Yəhudilərin daim Rusiya dövlətinə böyük təsiri olub. 9 may tarixində, rusların qələbə paradında prezident Vladimir Putin İsrailin baş nazirini dəvət etmişdi və onlar qələbə gününü bir yerdə qeyd etdilər. Bu da bir daha Rusiya prezidentinin İsrailə verdiyi önəmi göstərir. Amerika İsrailin arxasında durub, amma Rusiyanın İranın arxasında durduğunu demək inandırıcı və real deyil. Bəli, Rusiya çalışacaq ki, münaqişə baş verməsin. Lakin həqiqətən də İsrail-İran müharibəsi baş versə, Rusiya heç vaxt İranın yanında olmayacaq. Bunu tarixə nəzər yetirərək də görmək olar. Rusiya Yuqoslaviyada Slobodan Miloşeviçi , İraqda Səddam Hüseyni tək buraxmadımı?! Rusiya ümumiyyətlə heç vaxt müttəfiqlərini sona qədər dəstəkləməyib. Hələlik Bəşər Əsədi orada ciddi müaqavimət göstərildiyinə görə dəstəkləyir. Əgər Suriyada ciddi müqavimət göstərilsə və ABŞ bilavasitə ciddi müdaxiləsi olsa, o zaman Rusiya geri çəkiləcək. Çünki Rusiya həm iqtisadi, həm siyasi, həm də hərbi baxımdan Amerikadan geri qalır. Amma demək istəyirəm ki, mən İsrail-İran, Amerika-İran müharibələrinə inanmıram. Ona görə ki, İran islama nifaq salmağa, islam dünyasını parçalamağa çalışan bir dövlətdir. Əgər Amerika ilə İsrail İranı vursa, bu Türkiyənin ikiqat güclü olmasına gətirib çıxaracaq və artıq Türkiyə islam dünyasının ən güclü dövlətinə çevriləcək. Amma buna nə Amerika, nə İsrail, nə də Avropa ölkələri imkan verməz. İranda islam inqilabi baş verəndən bəri Amerika İsraillə bir yerdə İranı vurmaqla hədələyir. İran da İsraili bir dövlət kimi silməyi hədələyir. Amerika İraqı vurdu və Səddam Hüseyni devirdi. Beləliklə də İraq İranın nəzarətinə keçdi. Ona görə də Amerika ilə İran arasında qəribə, mehriban bir düşmənçilik var. Mənə elə gəlir ki, İsrail-İran, Amerika-İran müharibələri olmayacaq. Amma İranda daxili çaxnaşma ola bilər. Çünki hazırda orada molla rejiminə qarşı güclü etiraz dalğası var və bu etiraz dalğası ildən-ilə artır. Bu da farsların islam xalqları içərisində daha dünyəvi olmasından irəli gəlir. Bu səbəbdən də hazırda molla rejimi çökür. Fikir versəniz İranda qadınlar hicabı artıq yarıdan taxırlar. İqtisadi, sosial baxımdan İran getdikcə dünyəviləşir. Amerika daxildən müdaxilə etdiyi zaman görəndə ki, İranda artıq molla rejimi çökür, onun əvəzinə ABŞ-dakı Pəhləvi rejimini hakimiyyətə gətirə bilər. Mənə elə gəlir ki, İranda xarici deyil, daxildən vəziyyət dəyişə bilər”.
Millət vəkili Sahib Alıyevin qənaətinə görə isə Rusiya bu prosesləri həm yaxından izləyir, həm də müəyyən məcradan çıxmamağa çalışır:
"Regionda proseslərin bu yöndə getməsi çox təhlükəlidir. Ümumiyyətlə əgər İranla İsrail arasında çatışma baş verərsə, bunda təkcə iki ölkə deyil, region ölkələri və dolayısı ilə Rusiya da zərər görəcək. Mənim fikrimicə, Rusiya çalışır ki, kəskin qarşıdurmaların önünü kəssin. Yəni müəyyən diplomatik yollarla İran rəhbərliyini sərt qarşıdurmalardan çəkindirməyə çağırır. Ümumiyyətlə hazırda bu məsələlərlə bağlı gərginliyin aradan qaldırılmasına ehtiyac var. Bütün region ölkələri üçün baş qaldıracaq gərginlik yaxşı heç nə vəd etmir. Rusiyanın susqunluq nümayiş etdirdiyini deməzdim, o əslində pərdəarxası diplomatik ünsiyyətdədir. Bilirsiniz ki, İsrailin baş naziri Rusiyada idi. Rusiya Xarici İşlər nazirinin müavini Tehrana göndərildi. Bu səbəbdən də, demək olmaz ki, Rusiya bu məsələdə susqunluq nümayiş etdirir. O prosesləri həm yaxından izləyir, həm də müəyyən məcradan çıxmamağa çalışır. Çünki bu məcradan çıxmaq Rusiya üçün də yaxşı heç nə vəd etmir. Əgər İranla İsrail arasında savaş baş qaldırarsa, bu Rusiyanın güney sərhədləri üçün də müəyyən problemlər yarada bilər. Çünki söhbət artıq 70-80 milyonluq əhalisi olan bir ölkədən gedir və əgər ABŞ da bu savaşa cəlb olunarsa, bu böyük bir humanitar fəlakətə aparıb çıxara bilər. Bu, heç də göründüyü qədər asan məsələ deyil. Rusiya savaşın olmamasından yanadır və açığını deyək ki, region ölkəsi kimi biz də ölkələr arasındakı məsələnin danışıqlar yolu ilə həll olunmasını istəyirik”.
Elnarə Salamova
Xeberle.com
Siyasət bölməsi
