Bu gün Azərbaycanlıların Soyqırımı günüdür.
Xeberle.com xəbər verir ki, erməni daşnaklarının bolşeviklərlə birgə azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdiyi soyqırımından 102 il ötür.
Ermənilərin
Azərbaycan xalqına qarşı törətdikləri bəşəri cinayət -1918-ci il 31
mart soyqırımı günüdür. Tarixi qaynaqların məlumatına görə, ermənilər
18-ci əsrdən başlayaraq Çar Rusiyasının himayəsilə Cənubi Qafqaza
köçürülüblər. Burada məqsəd gələcəkdə Azərbaycan torpaqları hesabına
Ermənistan adlı dövlət yaratmaq olub.
Hələ XVIII əsrin
20-ci illərində çar I Pyotr azərbaycanlıların tarixi torpaqları olan
Bakı və Dərbənddə ermənilərin məskunlaşdırılması barədə göstəriş
vermişdi. 1802-ci ildə çar I Aleksandr Qafqaz canişininə konkret təlimat
göndərmişdi ki, ermənilər nəyin bahasına olursa-olsun, Azərbaycan
xanlıqlarının ələ keçirilməsində istifadə olunmalıdırlar.
XIX
əsrdə Rusiya-İran və Rusiya-Türkiyə müharibələrinin yekunu olaraq,
Azərbaycan torpaqlarına İrandan 40 min, Türkiyədən 85 min erməni
köçürülmüş, İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarının ərazisində "Erməni
vilayəti” təşkil edilmişdi. Bu, Azərbaycan torpaqları hesabına
yaradılacaq gələcək Ermənistanın əslində təməli idi. Tarixi qaynaqlara
görə, həmin vaxt İəvan şəhərində 7331 azərbaycanlı, 2369 erməni
yaşayırdı.
Ermənilərin yerləşdirildiyi ərazilərdə
azərbaycanlıların sayca üstünlük təşkil etməsi düşmənlərimizin soyqırım
siyasətinə əl atılmasına rəvac verib.
1918-ci ilin martında
Rusiya bolşeviklərinin rəhbəri Vladimir Leninin təyinatı ilə Qafqaz
fövqəladə komissarı kimi Bakıya göndərilən Stepan Şaumyan qətliamın
başlamısnda əvəzsiz rol oynayıb. 1918-ci il martın 31-də Bakı şəhərində
dinc azərbaycanlıların kütləvi qətlində Bakı Sovetinin 6 min silahlı
əsgəri, eyni zamanda ermənilərin «Daşnaksütyun» partiyasının 4 minlik
silahlı dəstəsi iştirak edib. Bakıda üç gün davam edən qırğın zamanı
ermənilər azərbaycanlı məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürüb,
qılıncla parçalayıb, süngü ilə dəlmə-deşik edib, cəsədlərin qulaqlarını,
burunlarını kəsib, qarınlarını yırtıblar. Nəticədə təkcə Bakıda 25 min
soydaşımız qətlə yetirilib.
S.Şaumyan Bakıda və ətraf
qəzalarda törətdikləri qırğınla əlaqədar 1918-ci il aprelin 13-də Rusiya
Xalq Komissarları Sovetinə məktubunda yazırdı: "Bizim süvari dəstəyə
edilən silahlı hücumdan bəhanə kimi istifadə etdik və bütün cəbhə boyu
hücuma keçdik. Biz artıq 6 min nəfərlik silahlı qüvvəyə malik idik.
Daşnakların da 3-4 min nəfərlik silahlı milli hissələri var idi ki, o da
bizim sərəncamımızda idi. Məhz onların iştirakı vətəndaş müharibəsinə
milli qırğın xarakteri verdi. Lakin onun qarşısını almaq mümkün olmadı.
Biz bu işə şüurlu surətdə getdik. Əgər azərbaycanlılar üstün
gəlsəydilər, onda Bakı Azərbaycanın paytaxtı elan edilə bilərdi”.
Bununla
kifayətlənməyən ermənilərin Azərbaycanın digər ərazilərində də-Şamaxı,
Quba, İrəvan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan, Qarsda da kütləvi qətliamları
davam etdiriblər. 1918-ci ilin mart-aprel aylarında Şamaxıda 8 minə
yaxın dinc sakini qətlə yetirib, Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl
qəzasının 17 kəndi tamamilə yandırılıb, əhalisi isə məhv edilib.
1918-ci
iln aprelin 29-da Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və
yaşlılardan ibarət 3 min nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq
son nəfərinədək məhv edilib. Erməni silahlı dəstələri Naxçıvan qəzasının
bir neçə kəndini yandırıb, Zəngəzur qəzasında isə 115 azərbaycanlı
kəndi məhv ediib, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşaq öldürülüb.
Bütövlükdə bu qəza üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülüb və ya şikəst
edilib, 50000 azərbaycanlı qaçqın düşüb.
İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı qətlə yetirilib, yaşayış məntəqələri isə yerlə yeksan edilib.
Erməni
silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş ediblər. 1918-1920-ci illər
arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kənd dağıdılıb, əhalisi isə
məhv edilib.
1920-ci ilin mayında ermənilərin və XI Qızıl Ordunun iştirakı ilə Gəncədə 12 mindən çox azərbaycanlı qətlə yetirilib.
Qırğınlar
indi İranın ərazisi sayılan Cənubi Azərbaycanda da davam etdirilib.
1918-ci ildə Cənuib Azərbaycan və İran ərazisində yaşayan 130 mindən çox
soydaşımız ermənilər tərəfindən qətlə yetirilib. Bütövlükdə o zamankı
qırğınlar nəticəsində .
1918-ci
ildə azərbaycanlıların kütləvi qətli ilə müşayiət olunan qırğınların
qarşısının alınmasında Nuru paşanın rəhbərlik etdiyi Qafqaz İslam
Ordusunun böyük rolu olub.
1918-ci il martın 31-də törədilən
soyqırım aktı hadisədən 80 il sonra müstəqil Azərbaycan Respublikasında
hüquqi-siyasi qiymətini aldı. Mərhum eks-prezident Heydər Əliyevin
1998-ci il 26 mart tarixli Fərmanına əsasən, 31 mart Azərbaycanlıların
Soyqırımı günü kimi dövlət səviyyəsində anılır.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
