XX əsrin 30-cu illərində, nəhəng neft mərkəzi olan, Bakının elektrik enerjisinə tələbatını ödəmək məqsədi ilə müxtəlif layihələr hazırlanırdı. Bakıya ən yaxın ərazilərdən biri isə Xəzər dənizinin sahilində yerləşən, o vaxt Sumqayıt düzənliyi kimi tanınan indiki Sumqayıt şəhəridir. 1930-cu illərin axırında burada sənayə obyektlərinin tikintisinin başlamasına qərar verilmişdir.
Zavod və fabriklə paralel olaraq eyni zamanda inzibati, mənzil-məişət, mədəni-maarif obyektləri üçün binaların da inşası aparılırdı. Tikintidə azərbaycanlılar ilə yanaşı Böyük Vətən Müharibəsində əsir düşmüş almanlar da işlədilirdi.
Sənayə obyektlərinin tikintisi buraya çoxlu sayda əhalinin gəlməsinə səbəb oldu. İndiki şəhərin əhalisi ildən ilə artmağa başladı. Əgər 1939-cu ildə Sumqayıtın əhalisi 6 minə yaxın idisə, artıq 1949-cu ildə burada 17 mindən çox adam məskunlaşmışdı. 10 il ərzində Sumqayıt adlı fəhlə qəsəbəsi Sumqayıt şəhərinə çevrilirmişdir. Beləki 22 Noyabr 1949-cu ildə qəsəbəyə respublika tabeliyində şəhər statusu verilmişdir.
1938-ci ildə Sumqayıt düzənliyində İstilik – Elektrik Mərkəzinin və digər obyektlərin tikintisi başlamışdır. Daha sonra 1940-cı ilin aprel ayında Boruyayma zavodunun, həmin ilin sonunda isə Alüminium zavodunun inşası başlamışdır. Lakin 1941-ci il 22 iyunda Böyük Vətən müharibəsı başlayır və zavodların tikintisi dayandırılır. 1944-cü ildə tikinti işləri yenidən bərpa edilir. 1946-cı ildə Azərbaycanın ilk metallurgiya zavodu olan Boruyayma zavodunun tikintisi başlanır.
Ədəbiyyat:
Məmmədov R.S., Sadıqov H.Ş. Sumqayıt: tarixdən səhifələr (1930-2000). Sumqayıt-2010.
З.Дулаева. Сумгаит-индустриальный гигант Азербайджана. Баку-1962.
Г.Ю. Ахундов. Сумгаит. Баку-1966.
http://www.sumqayit-ih.gov.az/page/12.html
Foto "Союз архитекторов СССР” kitabındanFoto "Союз архитекторов СССР” kitabından
(sumqayıt24.az)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
