"Qurani Kərim”i yeni variantda tərcümə edən fizika-riyaziyyat elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru Sabirə Dünyamalıyeva bir neçə gün öncə modern.az saytına verdiyi müsahibədə Ziya Bünyadov və Vasim Məmmədəliyevin tərcüməsində bir sıra nöqsanlar və dini ayinlərin təqdimatında yanlışlıqların olduğunu deyib.
Eyni zamanda bunları qeyd edib:
- Dəstəmazın namazla əlaqəsi yoxdur. "Maidə” surəsinin 6-cı ayəsində dəstəmaz sözü salaata aiddir. Salaaata qalxanda dəstəmaz lazımdır. Salaat cəmiyyət içərəsinə çıxanda mütləq dəstəmaz almaqdır.
- Quranda sətirlərin, ayələrin yeri - düzülüşü dəyişib. Məsələn, bir surədə bir söhbət gedir. Bu söhbətin başlanğıcı yoxdur, sonra isə bu söhbət başqa bir yerə calanır.
- Quranda buyurulur: "Mömin xanımlara de ki, evdən çıxanda üzərlərinə üst geyimi geysinlər”. Bu geyimin adının örtük, örpək ya da hicab olması ilə bağlı bir söz yoxdur. Ərəb ölkəsini təsəvvür edin. Ərəbistan çox isti yerdir, orada evdə geyinildiyi kimi çölə çıxmaq düz sayılmaz.
- Ziya Bünyadov, Vasim Məmmədəliyev tərcüməsində bu ayənin qarşısında mötərizə açıb "alınlarındakı möhür izindən” yazıblar. Məhəmməd Allahın Elçisidir. Onunla birlikdə olanlar kafirlərə qarşı sərt, öz aralarında isə mərhəmətlidirlər. Sən onları rüku edən, səcdəyə qapanan, Allahdan lütf və razılıq diləyən görərsən. Onların əlamətləri isə üzlərində olan səcdə izidir (qiyamət günü onlar üzlərindəki möminlik nuru, alınlarındakı möhür yeri ilə tanınarlar). Bu onların "Tövrat”dakı vəsfidir. "İncil”də isə onlar elə bir əkin kimi vəsf olunurlar ki, bu (əkin) cücərtisini üzə çıxarıb onu qüvvətləndirib, o da getdikcə qalınlaşıb gövdəsi üstündə şax duraraq əkinçiləri heyran edib. (Allah möminlərin sayını artırır, özlərini də qüvvətləndirir) ki, kafirləri qəzəbləndirsin. Allah onlardan iman gətirib yaxşı işlər görənlərə bağışlanma və böyük bir mükafat vəd edib” (əl-Fəth, 29 – A.K). Dünyada olan müsəlmanların 7 faizi şiədir, yerdə qalanları isə digər təriqətlərdən. Vasim Məmmədəliyev və Ziya Bünyadovun tərcüməsindən belə çıxır ki, müsəlmanların cəmi 7 faizi cənnətə düşəcək. Məsələni bu şəkildə konkretləşdirməyi düzgün hesab etmirəm.
Şərqşünas alimin bu fikirləri oxucular və dindarlar arasında birmənalı qarşılanmır.
Qarabağ Seyid Ocaqlarının rəhbəri, şərqşünas Seyid Camal Əzimbəyli Publika.az-a açıqlamasında "Quranı-Kərim”in Azərbaycan dilinə tərcüməsində Vasim Məmmədəliyev və Ziya Bünyadovun tərcüməsinə məxsusi olaraq önəm verdiyini deyib. Onun sözlərinə görə, ərəb dilini bilən, şərqşünas alimlər bu tərcümənin daha mükəmməl olduğu fikrindədirlər: "Əlbəttə, ərəb dilinin zənginliyi və Quranın hər bir ayəsinin insan beyninin məhsulu olmadığını nəzərə alaraq tərcümədə müəyyən yanlışların ola bilməsi mümkündür. Sıralama, ayə və surələrin bir-birini tamamlaması baxımdan bu tərcümə təqdirediləsidir. Möhürlə bağlı fikirlərə gəldikdə, oradakı möhür izi simvolik ifadəni özündə ehtiva edir. Ola bilər ki, kiminsə alnında möhür yox, xalçanın izi qala bilər. Əsas vacib olan ilahi eşqlə ibadət etməkdir. İfadəni bu cür şərh etmək əslində Azərbaycanda məzhəblər, təriqətlərarası münasibətlərin pozulmasına yönəlmiş bir mesajdır.
"Quranı-Kərim”dəki hökmlərin Osmanlı və Azərbaycan türkcəsində ifadəsində fərqlər ola bilər. Lakin bəzi ilahiyyatçılar, şərqşünaslar bu məsələnin üzərinə gedərək başqa istiqamətlərə yozmağa, bir sözdən fırtına yaratmağa çalışırlar”.
Dəstəmazın namazla əlaqəsinin olmaması, müsəlman qadınların hicab geyinməsinin tələb edilməməsinə gəldikdə, C.Əzimbəyli bu fikirlərin də yanlış olduğunu bildirdi: "Qurani-Kərim”də hicab var və bu hökmdür. Mən elm adamıyam qadının hicablı olub-olmamasından fərqli olmayaraq hər kəsə eyni cür yanaşıram. Amma hicabın hökm olmadığını demək Allahın "Qurani-Kərim”dəki hökmlərinə qarşı gəlmək deməkdir. Bəzən kimlərdə bu ifadələri deməklə başqalarına xoş gəlməyə çalışırlar. Dəstəmazın namazla əlaqəsinin olmamasını demək çox böyük yanlışlıqdır. Dəstəmaz cismani və ruhi təmizlik deməkdir. Allah-Təala namaza getmədən əl-ayağımızın yuyulmasının labüd olduğunu deyir. Mən uşaqlıqdan dini inanclı ailədə böyümüşəm və hər dəfə evdən çıxmamışdan əvvəl dəstəmaz alardıq. Bu, bizim ruhumuzun, batini və zahiri paklığımızın qorunmasının bir məsuliyyəti idi. Bu normaldır. Lakin "Qurani-Kərim”də namaza dəstəmazla getməyimiz barədə ayə, hökm var. Bu məsələnin üzərinə getmək Allahın hökmlərinə müdaxilə etmək deməkdir.
Təəssüf ki, Azərbaycan ictimai rəyində hərə bir xətt tutaraq gündəmdə qalmaq üçün bir şey etməyə çalışır. Quranın doğru tərəflərini deyil, ölkəmizin dini, mənəvi mühitində tarix yazmış onillərlə əməyi nəticəsində əldə etdiklərini təftiş etməklə məşğuldurlar. Bunu yolverilməz hesab edirəm, bu haqqa girməkdir və ən böyük günahlardan biridir. Bu sözləri deyən xanımı tanımıram, lakin bu gün bəziləri ilahiyyatçı, şərqşünas alim kimi öz təcrübələrini ortaya qoymaq əvəzinə, həyatlarını dini dəyərlərin təbliğinə həsr etmiş insanların işlərini təftiş edirlər. İnsanların bu məsələlərdə yanlışlığa yol vermələrini istəməzdim. Lakin bəzi şəxslər öz təfəkkürlərindən irəli gələn yanaşmaları ilə Azərbaycanda dini mühitinə "yeni nəfəs” gətirəcəklərini düşünürlər. Əksinə bununla insanlar arasında birlik və bərabərliyin pozulmasına yol verirlər. Bu, dövlətçiliyimiz üçün də zərərlidir. Biz bu nümunələri İraq, Suriya nümunəsində görmüşük. Zaman-zaman televiziyalarda ağlına gələni danışanlar insanlar arasında təfriqələrin yaranmasına səbəb oldular. Nəticədə radikallar meydana çıxdılar və dövlət təhlükə qarşısında qaldı. Bu mənada ilahiyyatçı və elm adamlarını bu məsələdə məsuliyyətli çıxışlar etməyə səsləyirəm”.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
