Feyzulla Quliyev: "Bakının özünəməxsus üç işarəsi var:
amfiteatr, Bakı buxtası və külək – Tikintilər zamanı bu üç amil mütləq
nəzərə alınmalıdır, amma alınmır”
"Bakıda tarixi şəhər adına heç nə qalmayıb”. Bu sözləri Modern.az-a
əməkdar memar, "Bakı şəhərinin Ərazidən istifadə və Zonalaşdırma
Planı/Baş plan layihəsi”nin məsləhətçisi Feyzulla Quliyev bildirib.
Bakı öz simasını itirib...
Əməkdar memar deyib ki, yeni tikililər şəhərin mühiti ilə vəhdət təşkil etmir:
"Mövcud
şəhərlər, müasir şəhərlər və tarixi şəhərlər var. Məsələn, Bakı
haqqqında tarixi şəhər dedikdə, onun mərkəzi hissəsi nəzərdə tutulur.
Məsələn, biri "8-ci kilometr”də yaşayır. Soruşanda hara gedirsən? Deyir
"şəhərə”. Şəhər dedikdə, mərkəzi hissəni nəzərdə tutur. Az-çox mərkəzdə
şəhər mühiti var. Amma "8-ci kilometr”də şəhər mühiti yoxdur. Ona görə
də ilk növbədə şəhər mühitini qoruyub saxlamalıyıq. Adət-ənənələrimiz
kimi, tarixi-memarlıq abidələrimizi qorumalıyıq. Biz memarlar da şəhərin
mərkəzi hissəsində hündür binaların ucaldılmasından narahatıq. Onların
heç biri tarixlə vəhdət təşkil etmir. Tarixi binanın yanında hündür bina
ucaldırlar. Nəyə əsasən? Axı o binalar bir-birini tamamlamalıdır.
Bunlar müasirlik yaratmaq adına şəhəri eybəcər hala salıblar. O binanı
tikən memar hara baxır bəs? Bir sözlə, proses qanedici getmir”.
"İndi kimə deyə bilərsən ki, tikmə?!”
F.Quliyevin sözlərinə görə, Bakıdakı tikinti sahəsində özbaşınalıq hökm sürür:
"Memarlıqda
rekonstruksiya, regenerasiya və mühit anlayışları var. Rekonstruksiya
köhnə binaların müəyyən qədər dəyişdirilməsidir. Regenerasiya isə tarixi
bina sökülüb dağılıbsa belə, onun olduğu kimi bərpa edilməsidir.
Rekonstruksiya, regenerasiya zamanı səhlənkarlığa yol vermək olmaz. O
binaın tarixi, keçmişi öyrənilməlidir ki, yaxınlığında yeni bina tikəndə
tam, vəhdət təşkil etsin. Mən Bakıda yarım əsrdən artıq işləyən bir
mütəxəssisəm. Sovet dövründə Əliş Cəmil oğlu Ləmbəranskinin iştirakı ilə
Nargin adasında olmuşam. O çox gözəl bir insan idi, vaxtilə şəhərin
meri olub. Bir çox mühüm tikinti obyektlərinin ucaldılmasında onun böyük
əməyi var. Ləmbəranski orada "partşkola” tikdirmək istəyirdi. Mən
deyəndə ki, burada tikmək olmaz, o mənimlə dərhal razılaşdı. İndi kimə
deyə bilərsən ki, burda tikinti aparmaq olmaz?!
Bakının
özünəməxsus üç işarəsi var: amfiteatr, Bakı buxtası və külək. Hansısa
tikinti zamanı bu üç amil mütləq nəzərə alınmalıdır. Bu yaxınlarda
tanınmış bir adam yenə məni Nargin adasına apardı. Mən qayıdanda Bakını
tanımadım. Çünki landşaftdan düzgün istifadə edilməyib, amfiteatr,
yaruslar yox olub. Şəhərin aşağı hissəsində hündürmərtəbəli binalar
tikilərək yüksək hissələrlə bərabərləşdirilib. Şəhərsalma
qanunauyğunluqlarına görə hündür yerdə hündür bina, alçaq yerdə alçaq
bina tikilməlidir. Biz tikintini bu amfiteatrı nəzərə almaqla aparmalı
idik. İstər Memarlar İttifaqı, istərsə də memarlar prosesdən narahatdır.
Amma bizi eşidən yoxdur”.
Tariximizi özümüz silirik...
Memar İçərşəhərin də öz simasını itirdiyindən narahatlığını dilə gətirib:
"Doğrudur,
getdikcə şəhər böyüyür, genişlənir, prosesi dayandırmaq
qeyri-mümkündür. Prosesi qanunauyğunluqlar nəzərə alınmaqla icra etmək
lazımdır. Amma artıq gecdir, şəhərin siması korlanıb. İçərşəhərin özündə
şəhərlik qalmayıb, orada nə qədər yeni binalar tikilib. Şəhərin
tarixinə heç də uyğun gəlmir. Qız Qalasının arxasındakı bina ora sanki
yamaqdır. İçərişəhər bir tarixdir. Bakının şəhər olaraq tarixi bizim
eradan əvvələ gedib çıxır. Baxmayaraq ki, sovet dövründə 5-6-cı əsr
yazılırdı. Çünki o vaxt qoymurdular tariximizi yazmağa. Amma indi də
özümüz o tarixi silirik. Milli Məclis və Nazirlər Kabineti tərəfindən
təsdiq olunmuş şəhərsalma sənədi var. Ümumi Plan, Baş Plan və Müfəssəl
Plan. Şəhərin tarixi, köhnə, müasir hissələrinin planlaşdırılması və ona
uyğun layihə hazırlanıb. Orada hansı ərazidə necə bina tikməyə icazə
verilir göstərilir. Amma bu qaydalara riayət edən yoxdur. İndi sadəcə
qərar verirlər: "mən buranı tikirəm”. Vəssalam. Bir azdan Bakıda böyük
partlayış olacaq. Bunu deyirəm və sizi əmin edirəm ki, bunun şahidi
olacaqsınız. Şəhər mənzillərinin kommunal təminatı var: su, qaz, işıq,
istilik və s. Bu kommunal sistem ilk vaxtlar tikilmiş 5-6 bina üçün
nəzərdə tutulub. Şəhərin bütün kommunal xətləri köhnəlib. İndi həmin
binaları söküb yerində 16-20 mərtəbəli bina tikiblər. Yeni binaların
xətlərini də həmin köhnə sistemə birləşdirirlər. Bir azdan isə o sistem
ağırlığa tab gətirməyib, məcrasından çıxacaq. Artıq Əhmədli qəsəbəsi
ərazisində 1-2 yerdə kanalizasiya xətləri yerin səthinə çıxıb. Çünki
şəhər salınarkən bu boruların diametri azmərtəbəli binlar üçün
hesablanmışdı”.
"Dirijor çubuğunu necə yelləyirsə, orkestr elə çalır”
F.Quliyev ayrı-ayrı şirkətlərin məsələyə səhlənkar yanaşdığını vurğulayıb:
"Ayrı-ayrı
şirkətlərin nə vecinədir ki? Fikir verin, Bakıda əsasən yeni yaşayış
binaları tikilir. Nəyə görə? Tez satıb, daha çox qazanmaq üçün. Mən
xarici mütəxəssislərlə çox əlaqədə olmuşam. Onlar Bakının keçmiş baş
planını çox bəyənmişdilər. Mənə sual verdilər ki, "niyə realizə
etməmisiz bu planı?”. Cavadəm belə oldu: biz bəstəkarıq, əsəri yazıb
dirijora veririk. Dirijor çubuğunu necə yelləyirsə, orkestr elə də
çalır.
Tarixi-memarlıq abidələri sıx olan ərazilərə çox böyük
ehtiyatla, qızıl dəqiqliyilə yanaşmaq lazımdır. Mərkəzi Neftçilər
Xəstəxanası, "Bakı Vağzalı” ətrafında binalar bir-birinə yapışıb.
Şəhərdə tikilən mənzillər ikitərəfli, ən pis halda küncdən külək
almalıdır. Yay aylarında gün ərzində otaqlara ən azı 3 saat günəş şüası
düşməlidir. Bura 4-cü iqlim zonasıdır. Əks halda xəstəliklər geniş
yayılacaq. Necə ki, indi yayılıb. Hamı ürəyindən, qan azlığından,
qan-damar sisteminin xəstəliklərindən şikayətçidir. Yeni tikililərdə heç
bir nüans nəzərə alınmır. Sadəcə yanğınsöndürmək üçün 6 metr keçidin
qoyulması ilə hər şeyi bitmiş sayırlar. Bütün bunlar insan sağlamlığı
üçün təhlükədir.
Hələ sovet dövründən şəhərin tarixi yerlərinin
necə işlənməsi müəyyən olunmuşdu. Böyük Bakının Regional İnkişaf Planı
2014-cü ildə aidiyyatı strukturlarla razılaşdırılıb Nazirlər Kabinetinə
təşviqə verilib. Hələ indiyə qədər Nazirlər Kabineti məsələyə baxmır”.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.