Bəs valideynlər ayrıldıqları zaman uşaqlara hüquqi baxımdan hansı səlahiyyətlər verilir?

Hansı hallarda uşaq atada qala bilər? Borclu (adətən ata) məhkəmə qərarı üzrə işi icra etmədikdə (tələb olunan alimenti vermədikdə və s.) tələbkar (adətən ana) kimə və necə müraciət etməlidir?

Xeberle.com olaraq suallarımıza cavab tapmaq üçün hüquqşünas Ramil Süleymanov ilə əlaqə saxladıq.

Ramil Süleymanov bildirdi ki, valideynlər boşandıqları zaman ilk olaraq uşaqların mənafeyini nəzərə almalıdırlar:

"Azərbaycan Respublikasının (AR) Konstitusiyasında qeyd olunub ki, övladları saxlamaq valideynlərin borcu və vəzifəsidir. Belə olduğu təqdirdə valideynlərin boşanması, nikahlarını ləğv etmələri uşaqların heç də kənarda qalmaları anlamına gəlib çıxmamalıdır. Uşaqlara alimentin ödənməsi o atanın yanında qalırsa, anadan, ananın yanında qalırsa, atadan tələb olunur. Aliment məbləği isə sabit gəliri olan şəxslər üçün AR-in Ailə Məcəlləsinə əsasən bir uşağa görə əmək haqqının və digər gəlirlərin 1/4-i, iki uşağa görə 1/3-i, üç və ya daha çox uşağa görə isə əməkhaqqının yarısının ödənilməsi nəzərdə tutulur. Amma qeyri-stabil gəliri olan şəxslər üçün bu məsələ hər il dəyişən və AR Prezidenti tərəfindən təsdiq olunan "Yaşayış minimumu haqqında” qanuna əsasən müəyyən olunur. Məsələn, 2018-ci il üçün ölkəmizdə uşaqlara görə yaşayış minimumu 154 AZN məbləğində nəzərdə tutulub. Hansı ki, tərəflər arasında boşanma olduğu təqdirdə məhkəmə sabit gəliri olmayan şəxslərdən bir uşağa görə sözügedən məbləğin ödənilməsini nəzərdə tutur. Barəsində alimetin ödənilməsi nəzərdə tutulan valideynlər qətnamədə qoyulan tələbləri icra etmədikdə və icrasından qərəzli şəkildə boyun qaçırdıqda onlara qarşı ilk olaraq inzibati qaydada tədbirlər görülür (30 sutkaya qədər həbs, yaxud pul cəriməsi). Bu müddət əsasən məhkəmənin qərarı ilə müəyyən olunur. Əgər tərəf yenə də öhdəsinə düşən vəzifəni yerinə yetirmirsə, yəni məhkəmə qətnaməsi icra olunmazsa, o zaman icra məmuru borclu barəsində müvafiq sənədləri toplayır və ARCM-in 306.1 maddəsi ilə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin İstintaq İdarəsinə göndərir. İstintaq İdarəsində müstəntiqlər tərəfindən şəxs barəsində cinayət işi başlanılır. Bu zaman həmin şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir və ona 6 aydan 3 ilə qədər azadlıqdan məhrumetmə cəzası verilir.

O ki qaldı uşağın atada qalması ilə bağlı sualınıza, qeyd etməliyəm ki, AR Ali Məhkəməsinin Mülki İşlər üzrə Plenumunun qərarına əsasən adətən hakimlər 10 yaşına qədər olan uşaqları ananın himayəsinə verirlər. Çox nadir hallarda əgər atanın həmin uşağın böyüməsi üçün tam olaraq şəraiti varsa və onun qayğıları ilə məşğul ola biləcəksə, pis vərdişləri yoxdursa, 10 yaşınadək uşaq atanın himayəsinə verilə bilər. Bu halın yaşanması ümumi məhkəmə proseslərində çıxarılan qərarların 1 və ya iki faizini təşkil edir. Yəni çox vaxt uşaq barəsində qərar ananın xeyrinə çıxarılır. Amma 10 yaşından sonra artıq uşağın da fikri nəzərə alınır və bu zaman uşaq psixoloq və mütəxəssislərin iştirakı ilə seçim edərək atanın yanında qala bilər”.

Elnarə Salamova

Xeberle.com