Son günlər Azərbaycanda dini təriqətlər zəminində müəyyən narahatlıqlar duyulur. Bununla bağlı ictimai-siyasi fəal Ülvi Məmmədovdan müsahibə almışıq. Onunla Sumqayıt şəhərindəki dini-ictimai durumla bağlı, həmçinin Sabirabad və Müşviqabad olaylarına dair söhbətləşmişik. Müsahibəni olduğu kimi diqqətinizə çatdırırıq.

- Ülvi müəllim, şəhərimizin ictimai-siyasi fəal gənclərindən biri kimi Sabirabad olayını necə qiymətləndirirsiniz?

- Öncə qeyd  edim ki, bu olay məni  də çox təəssüfləndirdi. Sabirabadda baş verən sözügedən  hadisəni  tam mənası ilə bir  təxribat  kimi dəyərləndirirəm. Əgər dünyada, eləcə də  ölkəmiz ətrafında  bu gün  gedən siyasi prosesləri diqqətlə analiz  etsək, məsələyə münasibətimdə  doğruluq  payının nə qədər  olduğunu müəyyən  edə  bilərik.  Bu gün  Azərbaycanı  Qərb  öz  yanında,  Rusiya  isə  yeni  yaranan  Avrasiya İqtisadi  Birliyində görmək istəyir. Əgər  bu gün  siyasi  rakursumuzu əsaslı  şəkildə Qərbmeyilli müəyyənləşdirsək, Şimal  qonşumuzdan  ciddi şəkildə təhlükə ilə üz-üzə  qala  bilərik. Bu yerdə  Ukraynadakı  məlum prosesləri  xatırlamağımız  yerinə  düşər.  Biz  tam  Rusiya maraqlarına  uyğun politika  izləməyək deyə  Qərbin, xüsusilə də  ABŞ-ın da  bizə təsir etmək üçün müəyyən planları  var. Bunlardan biri də  Azərbaycanı  dini zəmində  qarşıdurma  ilə  təhdiddir.  Sabirabadda  baş  verən olaya  bu baxımdan sadə bir  məsələ  kimi  baxmaq olmaz.

- Siz konkret olaraq nəyə işarə edirsiniz?
- 2000-ci illərin əvvəllərindən etibarən gizli şəkildə Azərbaycanda  qeyri-ənənəvi dini məzhəb formalaşdırılır. Bunu  2003-2007-ci illərdə  universitetdə  təhsil aldığım illərdən hiss edirdim. Qanlı-qadalı 90-cı illər, iqtisadi-sosial problemlər  insanımızda mənəvi  kataklizm  yaratmışdı ki,  məhz  belə bir  vaxtda Türkiyədən nurçuluq, İrandan  şiəlik, bir də yuxarıda  qeyd etdiyim mərkəzlərdən idarə olunan vəhhabi  təriqətləri  özlərinin  ciddi  təbliğatını aparmağa başladı. Son illərdə də sosial-rifah durumunun qənaətbəxş olmaması, işsizlik problemi ,  TV kanallarda dini–fəlsəfi  dialoq xarakterli verilişlərin hazırlanmaması və ən əsası da təhsilin olduqca aşağı səviyyədə olması  ayrı-ayrı  dini məzhəblərin,  eləcə də  radikal təriqətlərin öz istəklərini həyata keçirməsi üçün əlverişli şərait yaradır. 

Sabirabadda belə iyrənc bir addımı  atan sakinə  gəldikdə isə o həbs  edilməli  və  ağır şəkildə cəzalandırılmalıydı. Yaxşı ki, belə də oldu.  Biz dünyəvi  dövlətik  və  cinayətkar varsa, o, dövlətin qanunları  ilə  cəzalandırılmalıdır.

 -  Müşviqabad qəsəbəsində də dini zəmində problem yarandı. Bunu sözügedən olayların məntiqi davamı kimi qiymətləndirmək olarmı?

Buna heç şübhəm yoxdur. Yuxarıda dediyim kimi, olduqca  təhlükəli  tendensiyadır. Bəzən deyirlər ki,  ciddi təhlükə ola  bilməz. Bu  düşüncədə  olanlara  tövsiyəm odur  ki, 1993-cü ildə Sivasda 37 nəfərin həlak olması  ilə  nəticələnən hadisəni araşdırsınlar. Heç kimin gözləmədiyi  bir  anda  dindarlar içində yazarların, ziyalıların bulunduğu Madımak otelinin önünə gəldilər, əsgəri  güc mitinqçilərin qarşısında  aciz  qaldı  və  otel  yandırıldı. Odur  ki, belə məsələlərə olduqca  həssas  yanaşmaq  lazımdır. 

 - Sumqayıt şəhərində necə, dini qarşıdırma yaratmaq istəyən qüvvələr varmı? Mətbuatda arabir səslənir ki, Sumqayıt radikal sünni qruplaşmalarının ən çox “at oynatdığı” şəhərlərdən biridir. Bu, nə dərəcədə doğrudur?

- Elə dini qarşıdurma yaratmaq istəyənlərin əsas hədəfi  Sumqayıt şəhəridir. Keçən il 6-cı mikrorayona  yaxın məsciddə  sünnilərlə  şiələr  arasındakı  kiçik  qarşıdurmanı, 10-cu mikrorayon ərazisində  radikal dini kəsimin silahlı insidentini  xatırlayın. Görün, nə qədər sumqayıtlı  gənc  Suriyada,  İraqda  təhlükəli dini  qruplaşmaların cəbhəsində döyüşür. Hələ 3 il öncə  mötəbər  şəhər  tədbirlərin  birində  ölkəmizdə ,  xüsusilə  Sumqayıt  şəhərində radikal  dindarların  yayılması  və  bunun gələcəkdə  ciddi  fəsadlarının olacağı   barədə  fikirlərimi  bildirmişdim.  Təəssüf  ki, sonrakı  illərdə gözləntilərim oldu.
Düşünürəm ki,  bu  məsələlər  ölkə rəhbərliyinin ,  şəhər  rəhbərliyinin  diqqətindədir  və  adekvat  addımlar  atılır. 

- Sizcə, belə hallarda hökumət, cəmiyyət, media üçlüyü necə davranmalıdır ki, maksimum xalqımıza, dövlətimizə, dinimizə xələl, zərər gəlməsin?

- Belə təhlükələrdən uzaq olaq  deyə,  əsasən yük  hökumətin  və  medianın  üzərinə  düşür. Çünki  cəmiyyətin  düşüncələrini onlar dizayn edir. Hökumət məhz  bu  baxımdan azad  medianın  inkişafında  maraqlı  olmalı  və  onun dəstkçisi  olmalıdır.  Media isə ədalətli,  qərəzsiz ,  vicdanlı  olmalıdır.  Çox  təəssüf etdim ki,  əksər  xəbər  portalları  Sabirabad olayı  ilə  bağlı  daha  şişirdici  və  yalnış  məlumatlar  verdilər.  Məsələn,  vəhhabilər  160  maşınla  Sabirabada  gəldilər  məlumatı kimi...  Cəmiyyətdə  isə  əsas  yük  ziyalılarındır,  bilim adamlarının  məsuliyyəti  böyükdür.  Digər  təəssüfləndiyim məqam da  odur  ki,  radikal  dindarların başkəsmə  videolarından qorxub əksər ziyalı  bu mövzularla  bağlı  fikir  bildirməkdən çəkinirlər.
Fürsətdən istifadə  edib hansı məzhəbdən olursa-olsun insanımızı belə təxribatlara uymamağa çağırıram. Bizim ölkə tolerant ölkədir və burada hər kəsin öz ibadətini gerçəkləşdirməsi üçün müsəlman dünyasının heç bir yerində olmayan qədər imkanı, şəraiti var. Unutmamalıyıq ki, dinindən, milliyətindən asılı olmayaraq  bizlər əl birliyi ilə öz müstəqilliyimizi qazanmışıq, Qarabağ  savaşında düşmənə  qarşı çiyin-çiyinə savaşmışıq, ortaq  kültür, ortaq dəyərlər yaratmışıq və imkan verməyək ki, hansısa  əl bizim vəhdətimizi,  bizim birliyimizi  pozsun!

Söhbətləşdi: Elnur Ağayev