Bu gün 31 avqustdur. Qubadlı rayonunun ermənilər tərəfindən işğal olunmasından 24 il keçir. Xeberle.com-un budəfəki həmsöhbəti Qubadlı rayonunda hadisələr baş verdiyi zaman baş verən olayların şahidi, keçmiş döyüşçü İnanəddin Məhyəddinovdur. Onunla müharibə zamanı əsgərlərin, dinc əhalinin güzəranından danışdıq, ən qızğın döyüşlərdən, Qubadlı rayonunun necə işğal olunmasından söz açdıq. Müsahibəni olduğu kimi təqdim edirik.

HAŞİYƏ: Məhyəddinov İnanəddin Məhyəddin oğlu 1951-ci il yanvar ayının 12-də Qubadlı rayonunun Çaytumas kəndində anadan olub. 1967-ci ildə Xanlıq kənd orta məktəbini bitirib, 1 il kolxozda işləyəndən sonra Gəncə Dövlət Pedaqoji İnstitunun tarix fakültəsinə daxil olub. 1972-ci ildə ali məktəbi bitirdikdən sonra, kənddə müəllim kimi işləməyə başlayıb. 1973-cü ildə Uzaq Şərqə hərbi xidmətə yollanıb. Bir müddət sonra yenidən kəndə qayıdaraq müəllim kimi çalışıb.1988-1992-ci illərdə kolxoz sədri təyin edilib. Həmin dövrdə rayon sovetinin deputatı da olub. 1992-ci ilin may ayının 15-dən Laçın istiqamətində yaradılan 3-cü batalyonda arxa cəbhə üzrə komandir müavini təyin olunub. Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Füzuli, Ağdam bölgələri üzrə gedən döyüşlərdə iştirak edib. 2-ci qrup Qarabağ əlili, qazi, prezident təqaüdçüsüdür.

Qubadlıya son dəfə baxanda, kəndimiz yanırdı

Avqustun 30-da Həkəri, 31-də Bərgüşadda olan döyüşlərdən sonra Qubadlı ermənilər tərəfindən işğal olundu. İşğaldan sonra bəzi kəndlərimiz hələ də bizdə idi. Oktyabr ayının 21-də ordumuzla birlikdə Qaralar kəndində idik. Oradan baxanda, evlərimiz, kəndimiz, Qubadlımız yanırdı. Oktaybrın 23-də ermənilər Mahmudlu kəndinə tərəf keçəndə, biz yavaş-yavaş çəkilməyə başladıq.

"Komandir, komandir qələbə qazandıq..."

Qubadlı əhalisi olanlardan xəbərdar idi, çünki Qubadlıya qədər torpaqlarımızın yarısı işğal olunmuşdu. Ancaq, heç birimiz qorxmurduq, mübarizəyə hazır idik. Qubadlı bizim üçün hər şeydən önəmli idi. Nə qədər uşaq, cavan, qoca ordu üçün birləşib, savaşırdıq. Qubadlının dinc əhalisinə zərər dəyməməsi üçün gecələr də oyaq qalırdıq, heç kim vəziyyətindən narazı deyildi. Hamı əlindən gələni edirdi.
Ermənilərlə olan döyüşlərdə məğlubiyyətlərlə yanaşı, qələbələrimiz də çox olurdu. Birdən uzaqdan səslər eşidilməyə başlayırdı: "Komandir, komandir, qələbə qazandıq". O anları dilə gətirmək olmur, gülüş səslərimiz, sevincimiz hələ də yadımdadır.

Qida, geyim və silahla vaxtlı-vaxtında təmin olunurduq

Qubadlını qoruduğumuz zamanda nə qida cəhətdən, nə də geyim cəhətdən korluq çəkmirdik. Dinc əhali buna imkan vermirdi, hər şeyi bölüşürdük. Hamımızın ortaq arzusu Qubadlını ermənilərdən qorumaq idi. Mən özüm elə silah dalınca tez-tez Bakıya gəlirdim. Buradan silah aparmaqla yanaşı, çoxlu siqaret də daşıyırdıq. O vaxtlar bizə siqaret çox lazım idi. Axşamlar hərə bir küncdə siqaret çəkirdi. Özümüzə inanırdıq, ancaq dinc əhali üçün narahat idik. Axşamlar ermənilər daha çox güllə atırdı. Dinc əhalinin arasından da ölənlər olurdu.

Toyundan 1 ay keçməmişdi ki, şəhid oldu

Hadisələrdən 1 ay qabaq 2 qardaşa bir yerdə toy eləmişdik. Onlardan Müslüm bizimlə döyüşürdü. Toyundan 1 ay keçməmişdi, ancaq o şəhid oldu. Çoxu sonradan dedi ki, ona göz dəyib.

Hamı deyirdi ki, Əlövsət gəldisə, biz arxayınıq

Əlövsət mənim şagirdim olmuşdu. Pedaqoji Universiteti bitirdikdən sonra, kəndimizdə müəllim kimi çalışırdı. Hərbi xidmətdə tankçı olmuşdu. Buna görə də, batalyona təzə tank veriləndə o götürmüşdü. Güclü tankçı idi. Onun adını əfsanəvi 194-də yazırlar, hətta adına kitab da çıxıb. O, Qubadlı, Zəngilan, Cəbrayıl, Füzuli istiqamətində döyüşlərdə iştirak etmişdi. Hamı deyirdi ki, Əlövsət gəldisə, biz arxayınıq. Qubadlıdan çıxanda anasını, qardaşını tankdan düşürdü ki, kəndimizə erməni girib, siz gedin mən qarşısını alım. 2-3 erməni tankını vurandan sonra, tankını vurmuşdular. O son gününə qədər vuruşdu, elə tankında da dünyasını dəyişdi.

5 bacının 1 qardaşı idi

Mənim şagirdim Novruz var idi, kapitan. 5 bacının 1 qardaşı idi. Şəhid olandan sonra meyidini gətirdiyimiz zaman anası qabağımıza oynaya-oynaya gəlmişdi, elə bil oğluna toy edirdi. Evlənməmişdi, cavan idi...

Onların 8-i bir kənddən, 2 qardaş isə 1 evdən idi

Avqustun 6-7-də batalyondan 11 nəfər şəhid olmuşdu. Gecə hamısını gözümüzün qabağında gətirmişdilər. Onların 8-i bir kənddən, 2 qardaş isə 1 evdən idi. Bir gecədə 3-nə "Milli Qəhrəman" adını verdilər. Onlar Aslan, Ələkbər və Şirin idi, indi də hər yerdə şəkilləri var.

Arxalanacağımız kimsə yox idi

O vaxt Bakıda hakimiyyət üstündə çəkişmələr gedirdi. İnsan torpağı uğrunda döyüşdüyü zaman arxalanacağı insanlar axtarır. Bizim arxalanacağımız kimsə yox idi. Nə olacaqlarından xəbərsiz idik. Fikrimcə, məğlub olmağımızın əsas səbəblərindən biri bu idi.

Dinc əhalini qorumaq üçün Qubadlıdan çıxmaqdan başqa imkanımız yox idi

Ermənilər bizimlə tək vuruşmurdu, onların arxalanacaqları, onlara dəstək olanlar var idi. Biz isə tək idik. Ermənilər yavaş-yavaş kəndlərə daxil olmağa başlayırdılar. Evlərimizi yandırır, obamızı darmadığın edirdilər. Ermənilərin atdığı güllələr nə qədər dinc əhalini öldürmüşdü. Dinc əhalini qorumaq üçün Qubadlıdan çıxmağa məcbur idik. O an üçün başqa imkanımız yox idi. Hamımız əlimizdən gələni etmişdik. Çoxu deyirdi ki, Qubadlını qoyub qaçmısınız, ancaq bu belə deyildi. Qubadlı bizim üçün önəmli idi, ancaq uşaqları, qadınları qorumalı idik. Tək çıxış yolumuz bu idi.

Sumqayıta gələndə bizlə münasibət yaxşı deyildi

Sumqayıta ilk gəldiyimiz vaxtlarda bizlə münasibət yaxşı deyildi. O vaxtlar bizdən qız alma yox idi. Zaman keçdikcə hər şey dəyişdi. Artıq, Qubadlı deyə bir ayrım yoxdur. Doğmalaşmışıq hamı ilə, şəhər, rayon fərqi qoymuruq.

Sumqayıt Qubadlını əvəz eləmədi

Sumqayıt çox gözəl şəhərdir, yaşayışımız da yaxşıdır. Ancaq, Sumqayıt Qubadlını əvəz edə bilmir. Mənim nəfəsim, həyatım Qubadlıda qalıb. Oranın balaca daşını belə heç nəyə dəyişmərəm, dəyişə bilmərəm. Mənim uşaqlığım, gəncliyim orada keçib. Bütün həyatım Qubadlı ilə bağlıdır. Mən Sumqayıtda özümü əskik hiss edirəm. Nəinki Sumqayıt, heç yer Qubadlını əvəz edə bilməz.

Sumqayıtda Qubadlıdakı kimi bir-birimizə yaxın yaşamasaq da, əlaqələrimiz qalıb

Rayondan bura gələndən bəri kəndçilərlə, tanışlarla münasibətimiz qalıb. Tez-tez görüşüb, Qubadlını yada salırıq. Elə olur ki, hamımız yığışıb rayonlara istirahətə gedirik. Hamımızın tək bir arzusu var, Qubadlımıza getmək, orada yaşamaq, orada dincəlmək. Buna hamımız ümidliyik.

Qubadlının unudulmasını istəmirəm

Doğrudur, bizdən əvvəlkilər, biz, övladlarımız Qubadlıda olublar. Nəvələrimizə dəfələrlə Qubadlı haqqında danışmışıq. Ancaq qorxuram ki, Qubadlı yaddaşlardan silinsin. Oranın yenə bizim olmasını arzulayıram, kəndimizə yenə getməyi hər şeydən çox istəyirəm. Zənnimcə nəvələrimin, eləcə də bütün azərbaycanlıların getməli olduğu yerlərdən biridir Qubadlı. Və ora gec olsa belə, bir gün gedəcəyik.

Hicranə İsmayılova

Xeberle.com

 

 

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.