Artıq neçə ildir ki, Azərbaycanın ümumtəhsil orta məktəblərində vahid formanın istifadəsi tətbiq edilir. Bir neçə il öncə başlayan proses son dövrlərdə sanki cəmiyyətin "yadından çıxıb”. Aparılan müşahidələr göstərir ki, bir çox məktəblərdə, xüsusilə bölgə məktəblərində bu qaydaya heç də ciddi riayət edilmir.
Qeyd edək ki, təhsil ekspertləri vahid məktəbli formasının mövcudluğunu təlimin arzuedilən səviyyədə olmasına müsbət təsirini inkar etmirlər. Bunu uşaqların hər şeydən öncə nümunəvi və bərabərhüquqlu şəxsiyyət kimi formalaşmasında mühüm addım kimi dəyərləndirirlər. Vahid forma bütün ölkə üzrə məcburi olsa da, onun formasının (Məktəbli formasının dizaynı fərqli ola bilər) müəyyənləşdirilməsi məktəblərin öz ixtiyarına verilmişdir. Yəni hər bir məktəb özünə məxsus formanı seçməkdə sərbəstdir.
Lakin müşahidələrimiz göstərdi ki, məktəblər nəinki forma seçimində azaddırlar, hətta, vahid formanın istifadəsində də artıq "özfəaliyyətə” keçiblər.


Əməkdaşlarımızın apardığı araşdırmalar onu göstərir ki,Sumqayıt məktəblərində vahid məktəbli forması formal xarakter daşıyır. Yəni direktorların özlərinin də etiraf etdiyi kimi, yuxarı sinif şagirdləri vahid formanı ümumiyyətlə geyinmək istəmirlər, aşağı sinif şagirdləri isə qismən geyinirlər. 
10 nömrəli orta məktəbin direktoru Tahir Nəsibov yuxarı siniflərdə ümumiyyətlə vahid formanı geyinənlərin sayının tək-tük olduğunu, aşağı siniflərdə isə 20 şagirddən 10-12-nin məktəbli formasını geyindiyini bildirdi: "Bu işdə müəllimlərlə bərabər, valideynlər də uşaqlarının vahid forma geyinməsinin tərəftarı olmalı, əslində, bizə kömək etməlidirlər. Ancaq bu, belə deyil. Açıq etiraf edim ki, mən artıq bacarmıram....” 

8 nömrəli orta məkrəbin direktoru Vəkil İbrahimov da aşağı siniflərdə müəyyən qədər forma geyinilməsinə şagirdlər əməl etsə də, yuxarı siniflərdə vəziyyət tamam fərqlidir: "Hətta, bəzi hallarda şagirdlərə fiziki güc tətbiq etsək də, istəyimizə nail ola bilmirik. Bu məsələdə şagirdlərin ailələri də bizə yardımçı olsa, işimiz bir az asan və effektli olar. Çox vaxt şagirdlər vahid məktəbli formasını maddi imkansızlıq üzündən ala bilmədiklərini deyirlər, ancaq cins şalvar alıb geyinə bilirlər...” 

5 nömrəli orta məktəbin direktoru Bəşir Şəfiyev onun başçılıq etdiyi təhsil ocağında şagirdlərin 99%-nin məktəbli formasını geyinməsini iddia etsə də, müşahidələrimiz onu göstərdi ki, sözügedən geyimə burada da biganəlik hökm sürür. (sumqayitfakt.az)