SSRİ-də 1930-1940-cı illərdə həyata keçirilən repressiyaların əsas
təşkilatçılarından biri Nikolay Ejov haqqında çox az məlumatlar var.
Xeberle.com teleqraf-a istinadən XX əsr insanlığın və bəşəriyyətin düşməni olan "qəssab" Ejovun dosyesini təqdim edir.
SSRİ-nin rəsmi qeydlərinə görə, Ejov Sankt-Peterburqda doğulub. Ancaq
bəzi sənədlərə görə, onun Litvada doğulduğu söylənilir. İbtidai
təhsillidir. Sonra Sankt-Peterburqa gələrək burada iş axtarmağa
başlayıb. 1909-cu ildən 1915-ci ilə qədər fabriklərdə işləyib. 1915-ci
ildən 1917-ci ilə qədər çar ordusunda xidmət edib.
Oktyabr inqilabı ərəfəsində Vitebskdə bolşeviklərə qoşulub.
1919-1921-ci illər Rusiya vətəndaş müharibəsi zamanı Qızıl ordunun
tərkibində savaşıb. 1922-ci ildən sonra siyasi işlərə meyl edib,
Kommunist Partiyasının fəal üzvü olub, bir sıra regionlarda partiyanın
katibi vəzifəsini tutub. 1927-ci ildə partiyanın mərkəzi qərargahında
vəzifəyə gətirilib, baş məsləhətçi olub. 1929-cu ildən 1930-cu ilə qədər
kənd təsərrüfatı nazirinin mavini vəzifəsini tutub. 1934-cü ildə
Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinə seçilib, daha sonra Mərkəzi
Komitədə vəzifə alıb. 1935-1939-cu illərdə partiyanın nəzarət təftiş
komissiyasının rəhbərliyini edib.
1936-1938-ci illərdə NKV-yə rəhbərlik edib. Onun insanlığa düşmən olması da bu tarixdən başlayıb.
NKVD-də də əsas işi ondan əvvəl nazirliyə rəhbərlik edən "qəssab"
Yaqodanın adamlarını təmizləmək olub. Qeyri-rəsmi məlumatlara görə,
minlərlə insanı işindən edib, həbsə atdırıb.
Məhz onun dövründə "Kulak", "Böyük təmizləmə" siyasəti özünün pik nöqtəsinə çatıb.
Arxiv materiallarına görə, onun dönəmində sovet rəhbərliyində təmsil
olunan şəxslərin yarıdan çoxu öldürülüb, Sovet ordusu zabitlərinin böyük
bir qismi repressiya aparatından keçirilib, NKVD içində 10 mindən çox
insan cəzalandırılıb.
Bundan başqa, 1937-1938-ci illərdə 1 milyon 372 min insan sovet
dövlətinə qarşı fəaliyyət iddiası ilə həbs edilib. 700 min insan
güllələnib. Ejov NKVD-yə rəhbər təyin edildiyi zaman ölkədə cəmi 685 min
"kulak" olub, ancaq yeni komissar bu sayı üç dəfə artırıb.
Şübhəsiz ki, repressiya maşınının başında Stalin dururdu, ancaq Ejov
bu prosesin əsas icraedici fiquru idi və daha çox insanı qətlə
yetirməklə böyük işlər gördüyünü, rəhbəri qoruduğunu, sədaqətini nümayiş
etdirmək istəyib.
1937-1938-ci illər ərzində Ejov 290 dəfə Stalinin kabinetinə girib və
ümumilikdə rəhbərlə 850 saat söhbət edib. Bu SSRİ tarixində rekord
hesab oluna bilər. Bu sayda Stalinin kabinetində olmaq və bu qədər
söhbət etmək yalnız Molotova qismət olub. Ejov Molotovdan sonra bu
sırada ikincidir.
Ejov ancaq ölkə daxilində "satqınları", "xəyanətkarları" məhv etməklə
dayanmayıb, eyni zamanda xaricdə fəaliyyət göstərən şəxslərin məhvi
üçün də göstərişlər verib. Məsələn, onun razılığı ilə Ukrayna
millətçilərinin lideri Yevgeni Konovalç 1938-ci ilin mayında Niderlanda
öldürülüb. Həmçinin Parisdə general Miller oğurlanıb.
Öz dövründə nüfuzlu olan Ejov yalnız Stalin, Molotov və Voroşilovdan sonra ölkədə faktiki dördüncü şəxs statusunda olub.
1938-ci ilin aprelində insanlığın düşməni NKVD rəhbəri postundan azad
edilir. Bir müddət su nəqliyyatı sahəsində işləyir. 1938-ci ilin
avqustunda Lavrenti Beriya NKVD-yə rəhbər təyin olunur. 1938-ci ilin
noyabrından isə Siyasi Büroya Ejov haqqın donoslar yazılmağa başlayır.
Noyabrın 23-də Ejov Stalinə məktub yazaraq ondan bağışlanmasını istəyib.
1939-cu ilin aprelin 10-da Ejov həbs edilib. Onun işi ilə şəxsən Beriya
məşğul olur. Ejov əvvəlcə dövlət çevrilişi hazırlamaqda ittiham edilib.
Daha sonra ona başqa ittihamlar da verilir. Ancaq məhkəmədə Ejov
ittihamları rədd edib. Bildirir ki, yeganə səhv hərəkəti NKVD daxilində
təmizlik işlərinə zəif aparması, bu orqanı "xalq düşmənlərindən"
tamamilə təmizləməməsi olub.
O, qeyd edir ki, 14 min çekisti NKVD-dən təmizləyib, amma bu çox az saydır.
1940-cı il, fevralın 3-də Nikolay Ejovun güllələnməsi haqqında qərar
çıxarır. Fevralın 4-də insanlıq qatili öldürülür. Bəzi iddialara görə,
güllələnməyə aparıldığı zaman Ejov mahını oxuyub. Ejovun həbsi, daha
sonra öldürülməsi haqqında ictimaiyyətə məlumat verilmir.
Sonradan SSRİ mətbuatı onun xalq düşməni olduğu və bu səbəbdən də
güllələndiyi haqda informasiya yayır. Daha bir maraqlı məlumat odur ki,
Ejov ondan sonra NKVD-yə nazir təyin edilən Beriyanın qarşısında diz
çöküb, xilası üçün yalvarıb, ancaq bunun bir xeyri olmayıb.
Ejov NKVD-yə rəhbər təyin edildikdən sonra ilk işi sələfi Yaqodanı
məhv etmək olub. Məhz onun tapşırığı ilə NKVD-nin sabiq rəhbəri
soyundurularaq döyülür, işgəncələrə məruz qoyulur və sonunda alman
casusu olduğunu etiraf etməkdən savayı yolu qalmır. Ejov da Beriya
tərəfindən işgəncələrlə qarşılaşır və vətən xaini olduğunu etiraf
etməkdən başqa yolu qalmır.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.