Artıq bütün qruplar üzrə qəbul imtahanının birinci cəhdi başa çatıb. On minlərlə abituriyent imtahanda iştirak edib. Növbəti ay isə imtahanın ikinci cəhdi keçiriləcək. Blok imtahanı mərhələsindən sonra ali məktəblərə qəbul imtahanlarının ən vacib mərhələlərindən biri olan ixtisas seçimi mərhələsi başlayacaq.
Artıq abituriyentlər, onların valideynləri ixtisas seçimləri ilə bağlı müzakirələrə başlayıblar. Qeyd edək ki, ixtisas seçimi zamanı ekspertlər bir çox şərtləri nəzərə almağı tövsiyə edir.
Xeberle.com xəbər verir ki, modern.az abituriyentlərin peşələrini necə seçməsi ilə bağlı müxtəlif sahələrdən ictimaiyyət nümayəndələrinin fikirlərini öyrənib.
"Yaxın 10 ildə humanitar ixtisaslara tələb xeyli azalacaq"
Təhsil eksperti Rizvan Fikrətoğlunun sözlərinə görə, bu il abituriyentlər buraxılış imtahanlarında yüksək bal toplayıblar, amma bəzi abituriyentlər yığdıqları baldan yox, qəbul imtahanının blok mərhələsinin çətinliyindən və ya balların qalxacağından narahatdır:
"Əvvəla qeyd edim ki, bu il təhsil tarixində rekord nəticə əldə olundu. Buraxılış imtahanının iştirakçıları arasında 53 nəfər 300 bal toplayıb. Əvvəlki illərlə müqayisədə bu il buraxılış suallarının asan olması doğru faktdır. Buna səbəb cari ilin abituriyentlərinin daha hazırlıqlı olduğunu da göstərmək olar. Başqa bir səbəb isə sualların daha dəqiq, konkret, kurikulum metoduna uyğun tərtibidir. Nəticələrin keçən illə müqayisədə yaxşı olması, sözsüz ki, ümumi nəticələrə təsirsiz ötüşməyəcək. Lakin iki ali təhsil müəssisəsinin fəaliyyətə başlaması fonunda plan yerlərinin artırılması müəyyən qədər stabilliyə xidmət edəcək".
O qeyd edib ki, bu il müsabiqə daha da məsuliyyətli olmağı, düzgün ixtisas seçimi aparmağı tələb edir:
"Düşünürəm ki, blok imtahanında da keçən illə müqayisədə nəticələr yaxşı olacaq. Çünki təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi istiqamətində ciddi işlər görülür. İctimaiyyət arasında blok imtahanlarının çətin olması fikri birmənalı deyil. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, buraxılış imtahanlarının nəticəsi 3 fənnin attestat qiymətlərinə və kollecə qəbula əsas yaradır. Bu baxımdan buraxılış imtahanlarının asan olması gözləniləndir. Lakin universitetə qəbuldan danışırıqsa, burada ölçmə meyarı bir qədər çətin ola bilər. DİM-in qrupları üzrə imtahanlarda müəyyən qədər çətin test tapşırıqları salması əvvəlcədən qaçınılmaz idi. Bu hal blok imtahanının II şansında da belə olcaq".
R.Fikrətoğlu qeyd edib ki, gələcəyin ixtisaslarına gəldikdə, tibb, hüquqşünas, mühəndislik, iqtisadiyyat, kənd təsərrüfatı ixtisaslarının adlarını çəkmək zəruridir:
"Yaxın 10 ildə humanitar ixtisaslara tələb xeyli azalacaq, daha çox innovative, computer yönümlü ixtisaslara tələb artacaq. Deməliyəm ki, bu gün Azərbaycan universitetlərində bir neçə ixtisaslar var ki, ya onların adı dəyişilməli, ya da o ixtisaslar tamamilə ləğv olunmalıdır. Qısaca desəm, əmək bazarının tələbinə cavab verməlidir. Məsələn bu gün kitabxanaçılıq dövrü yox, elektron kitabxana dövrüdür. Artıq kitabxanaçılıq və informasiya ixtisasının adı bəsit səslənir. Ad mahiyyətə uyğun gəlmir. Ona görə də ixtisasların adlarında dəyişiklik olmalıdır. Əslində ad dəyişməklə də iş bitmir. Həmçinin ixtisasların mahiyyəti də dəyişməli, orada keçirilən fənlər yenilənməlidir. Dərslərin keyfiyyəti fərqli formada istiqamətlənməlidir. Artıq biz süni intellektin inkişaf etdiyi dövrə doğru irəliləyirik. Əl əməyinin təsirləri azalmağa başlayır. Yəni bu o demək deyil ki, insan əməyi sıradan çıxır. Süni intellektdə də insan nəzarəti olmalıdır. Yeni ixtisaslar çox güman ki, kompüter yönümlü, müasir dövrün əhəmiyyətini özündə əks etdirən ixtisaslar olacaq".
Müsahibimiz hesab edir ki, gələcəkdə robotlaşma istiqamətində olan ixtisaslar olacaq: "Təbii ki, bunlar müxtəlif ad altında təqdim olunacaq. Ola bilsin ki, hazırkı ixtisasların adı və mahiyyəti dəyişib, yeni bir ixtisas forması iki cür olacaq: ya ixtisaslar yenidən yaranacaq, ya da ki, ixtisaslar formalaşacaq.Ümumiyyətlə yeni ixtisasların açılması zəruridir. Çünki qeyd etdiyim kimi, elə bir zamandır ki, artıq bir çox ixtisaslar dövrün, bazarın tələbin ödəmir. Yəni bazarın tələbəni ödəməyən ixtisas bizə nə qazandıra bilər? Ona görə də ixtisas elə olmalıdır ki, ən əsas bazarın tələblərinə cavab verə bilsin".
"Universiteti bitirib, diplam qazanmaqla iş bitmir"
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərlinin sözlərinə görə, dünya həddindən artıq tez yeniləşmə baş verir:
"Yeni peşələr yaranır. Bir araşdırmada müəyyən olunmuşdu ki, 19-cü əsrdə olan peşələrin 90-faizi tamamilə sıradan çıxıb. Hər 10 ildən bir yeni peşələrin yaranması müşahidə olunur. Dünyada son zamanlar süni intellekt üzrə mütəxəssilərə geniş ehtiyac yaranıb. Ona görə də gənclərin istədiyi sahəni seçməsi həmin sahədə uğur qazanması, sevdiyi iş ilə məşğul olması çox vacibdir. Uğur qazanmaq üçün mütləq öz peşəni sevməlisən. Oradakı yeniliklərlə maraqlanmalısan. Universiteti bitirib, diplam qazanmaqla iş bitmir. Həm də gündəlik öz üzərində işləməli, dünyada gedən trendlərlə yeniliklərlə tanış olmaq lazımdır. Əslidə indi dünyada ən çox populyar olan peşələr informasiya texnologiyaları, informasiya mühəndisliyi sahələridir. Amma bu sahəyə o qədər çox yönəlmə oldu ki, dünyada , artıq o bazarda da kifayət qədər böyük rəqabət yaranıb. İnsanların iş tapması ilə bağlı çətinliklər var. Ona görə də ən yaxşsı budur ki, sevdiyin və istədiyin istiqamətlə məşğul olub, həmin sahənin peşəkarı olmalısan. İstəyirsən iqtisadçı ol, hüquqşünas ol, aqrar sektorda, turizm də harada olursan ol, çalışmalısan ki, işinin peşəkarı olasan. Peşəkar mütəxəssis olsan gələcəyin ilə bağlı bütün problemləri özün həll etmiş olacaqsan, çünki yaxşı mütəxəssisə həm Azərbaycanda , həm də dünyanın hər yerində ehtiyac var”.
Teleaparıcı İradə İsak da mövzu ilə bağlı öz fikirlərini bölüşüb:
"Peşə seçimi uşaq yaşlarından başlayır. Uşaqlara "nə olmaq istəyirsən" sualını mütləq vermək lazımdır. Uşağın fikrinə baxmaq lazımdır ki, onun hansı tərəfə meyili var. Məsələn, oğlandır, balerin olmağa meyili var, onun qarşısına sədlər qoyulur. Mənim nitq təlimlərimə gələn insanlar var ki, 30 yaşı var ailəsi peşə seçiminə mane olub. Ancaq insan nə istəsə, sonda gedib o olur. Televiziya aparıcısı, aktyor olmaq istəyib, ancaq valideynləri imkan verməyib. Başqa sənətə yönləndiriblər. Sonda mənim yanım gəliblər ki, mən televiziya aparıcısı olmaq istəyirəm. Mən bu şeylərlə çox rastlaşıram. İnsanların arzularının qarşısına sədd çəkmək olmaz.
Biz uşaqları bir qədər zəif olanda aparıb riyaziyyatdan hazırlığı qoyuruq. Ancaq əksinə onun güclü bildiyi yönü inkişaf etdirməliyik. Ədəbiyyata sevgisi çoxdursa, onu inkişaf etdirmək lazımdır. Uşaqlarımızın seçdiyi sənətə xor baxmamalıyıq. Adam sürücü olmaq istəyirsə, sürücü olacaq 100 ali təhsil alsın. İnsan bir sənəti sevirsə, o sənətdən yorulmur, zövq alır. Ona görə də sevdiyi peşəyə xor baxmaq olmaz. Aşbaz, rəqqas olmaq istəyən oğlanlar var. Ancaq onlara mane olurlar ki, bu qadın sənətidir. Hüquqşünaslar var ki, 500 manat maaş alır. Hamı hüquqşünas olub, varlı olmayacaq. İnsan aşbazlıqla da çox şeylər eldə edə bilər. Sevdiyin sənətdəsənsə, uğurlu olacaqsan, zövqlə pul qazanacaqsan”.
"Yaxşı təhsil olmadan iş tapmaq çətindir"
Vətəndaşların Əmək Hüquqlarının Müdafiə Liqasının rəhbəri Sahib Məmmədovun sözlərinə görə, peşə seçimi zamanı ən böyük problem ondan ibarətdir ki, təhsildə seçim imkanları bəzən şəxslərin özündən asılı olmur:
"Qrup seçilir, ixtisası yığılan bala uyğun olaraq seçilir. Bu isə gələcəkdə onun iş tapmasında cidid maneələrdən biridir. Bəzən onlar qrupları düzgün seçirlər. İxtisası topladıqları bala uyğun olaraq sistem müəyyənləşdirir. Problem də buradan başlayır. Bu da onların karyerasında mənfi rol oynayər. Əmək bazarında məşğulluqlarını təmin edə bilmirlər. Bəli, bütün peşələr maraqlıdır. Ancaq diplom sahibi olmaq xatirinə universitetə qəbul olurlar. İnsanın özünə uyğun peşə tapması əslində çox çətin məsələdir, amma mümkündür. İki peşəni dərindən öyrənib mənimsəmək də mümkündür. Bu zaman diplom xatirinə iş tapmış olmayacaqlar. Bu gün bəzi ixtisaslar var ki, onlara iş yerləri çox azdır. Beynəlxalq əməkdaşlıq ixtisası dar peşələrdəndir. Burada iş yerləri çox azdır. Maliyyə, bank, hüquq digır humanitar sahələri seçmək olar. Yetər ki, bu ixtisasları sevəsən, yaxşı təhsil alasan. Yaxşı təhsil olmadan iş tapmaq da çətindir”.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
