Valideynin
ailə tərbiyəsi prosesində uşaqların fiziki sağlamlığının əsası qoyulur.Onlarda
təbiət,cəmiyyət,ictimai münasibətlər haqqında təsəvvürlər yaranır və s.Valideyn
ailədə uşağa onun anadan olduğu ilk gündən tərbiyəvi təsir göstərir.Həmin tərbiyəvi
təsir uşağın məqsədyönlü formalaşması prosesini təşkil edir.Bu prosesdə
valideynin uşağa göstərdiyi ehtiram,hörmət,məhəbbət ata-ananın
havadarlığını,qayğılarını da özündə birləşdirir,ailə məhəbbətini,uşağa valideyn
məhəbbətini möhkəmləndirir.Uşağa valideyn məhəbbətini heç nə əvəz edə bilməz. Məhz
buna görə də ölkəmizdə valideynin rolu dövlət əhəmiyyətli zəruri iş səviyyəsinə
qaldırılmışdı;onun mənafeyi qanunvericiliklə mühafizə olunur və mənəvi
normalarla tənzim edilir.
Müasir
qabaqcıl məktəblər ailələrlə canlı əlaqəyə xüsusi diqqət yetirilir.Onlar
valideynlərlə işi qarşılıqlı əlaqə şəraitində və müəyyən sistemlə
aparırlar.Valideynlərin ümumməktəb iclaslarından və konfranslarından,sinif valideyn
iclaslarından,valideynlərlə fərdi və kollektiv söhbətlərdən istifadəyə xüsusi
diqqət yetirir.Belə tədbirlərdə uşaqlarda zəruri mədəni davranış vərdişlərinin
tərbiyə edilməsi,təlim əməyinə düzgün
münasibətin,kitaba marağın formalaşdırılması kimi məsələlər müzakirə edilir.Məktəblərdə
valideynlər üçün açıq qapı günləri keçirilir.Həmin məktəbin direktorları,pedaqoji
kollektivləri,valideyn komitələri şagirdlərin təlim keyfiyyətini yüksəltmək məqsədi
ilə ailə və məktəbin qarşılıqlı münasibətlərini yüksək ideya və mənəvi əsasda təşkil
edirlər.Valideynlərlə canlı əlaqə məktəblərin çoxcəhətli həyatını daha da zənginləşdirir.Pedaqoji
kollektivlər hər bir ailədə hökm sürən mikromühiti yaxından öyrənib,işdə nəzərə
alırlar.Bunun təlim tərbiyə işinə böyük təsiri var.Valideynlərin müəllim əməyinə
ehtiram münasibətlərini,müəllimin tövsiyələrinə diqqət yetirmələri həm ailənin,həm
də məktəbin tərbiyə imkanlarını gücləndirir.Məktəbin və ailənin məqsədi
birdir:şagirdləri bilikli,bacarıqlı,əməksevər gənc vətəndaşlar kimi yetişdirmək.Ayrılıqda
nə məktəb,nə də ailə həmin məqsədə nail ola bilməz.Ona görə də hər bir ailənin
məktəblə əməkdaşlığı,məktəbin də hər bir ailə ilə sıx əlaqəsi məktəb-ailə tərbiyəsini
dərk edilən və düzgün qoyulan vəzifələrini müvəffəqiyyətlə yerinə yetirmək üçün
ən zəruri şərtdir.
Məlum olduğu kimi,şagirdlərin valideynlər
ilə işin,əsasən,məktəbin pedaqoji kollektivi və valideyn komitəsi aparır.Həmin
işdə müvəffəqiyyət qazanılması məktəb ditektorunun rəhbərlik bacarığından da
xeyli asılıdır.
Şagirdlərin valideynləri ilə daim əlaqə
saxlanması sinif rəhbərlərinin əsas işlərindən biridir.Həmin əlaqə şagirdlərin
tərbiyəsində məktəb və ailənin birliyini təmin etməyə imkan verir.Sinif rəhbərləri
valideynlərlə,əsasən,aşağıakı əlaqə formalarından istifadə edirlər:
1)tərbiyə məsələri ilə bağlı valideynlərin
məktəbə çağırılması;
2)ailələrə gedilməsi;
3)sinif valideyn iclaslarının,valideyn
konfranslarının təşkil olunması,ailə tərbiyəsi üzrə təcrübə mübadiləsi məqsədi
ilə valideynlərlə görüşlər keçirilməsi;
4)fəal valideynlərin müxtəlif sinifdənxaric
tədbirlərin keçirilməsinə (valideyn komitəsinin işində iştirak etməklə )cəlb
edilməsi;
5) « çətin tərbiyə olunan »şagirdlərin
valideynləri ilə fərdi söhbətlərin keçirilməsi;
6)valideynlərin işlədikləri müəssisələrin
ailəyə və məktəbə yardım şuraları ilə canlı və işgüzar əlaqə yaradılması;
Bu formalardan ustalıqla istifadə edən sinif
rəhbərləri istər təlim-tərbiyənin,istərsə də nizam intizamın yüksəldilməsində
yaxşı nəticələr əldə edirlər.
Müasir məktəb direktoru sinif rəhbərlərinə əməli
və nəzəri-metodik kömək etməyə borcludur.O,sinif rəhbərlərinin işinə rəhbərlikdə
müxtəlif formalardan istifadə edir.Məsələn,sinif rəhbərlərlərinin metodbirləşmə
iclaslarını təşkil etmək,onların diqqətini valideynlərlə işə aid yeni pedaqoji
və metodik ədəbiyyatın öyrənilməsinə yönəltmək,sinif rəhbərləri ilə
disputlar,yoldaşlıq müsahibəsi,fərdi söhbətlər keçirmək və s.
Məktəbdə şagirdlərin valideynləri ilə nə
kimi işlər aparıldığını öyrənmək üçün
sinif rəhbərləri ilə fərdi və kollektiv söhbətlər keçirilir.Həmin söhbətlərdə
iştirak edən sinif rəhbərlərinin,xüsusən,gənc sinif rəhbərlərinin fəaliyyəti ilə
ətraflı tanışlıq işdəki nöqsanların aradan qaldırılması üçün yollar aramağa şərait
yaradır.
Ümumiyyətlə,təcrübə göstərir ki,fərdi və
kollektiv iş formalarından istifadə direktora sinif rəhbərlərinin şagirlərin
valideynləri ilə işinə düzgün və konkret rəhbərlik etmək,bu sahədə müntəzəm nəzarəti
həyata keçirmək,habelə qabaqcıl təcrübəni öyrənmək və yaymaq imkanı verir.
Məktəbin valideyn komitəsinə ümumi rəhbərliyi məktəb direktoru
həyata keçirir.Direktor valideyn komitəsinin tərkibinə öz uşaqlarını nümunəvi tərbiyələndirən
,məktəbə və valideynlərə kömək etməkdə faydalı fəaliyyəti genişləndirməyə qabil
olan valideynlərin seçilməsinə diqqət göstərilməlidir.Direktor yeni seçilən
komitənin üzvlərinə və onun daimi komissiyaları sədrlərinə əməli köməklik göstərib,onların
fəaliyyətlərini istiqamətləndirməlidir.O,komitə üzvlərinə və komissiya sədrlərinə
valideynlərlə,ictimaiyyətlə,habelə şagirdlərlə aparılacaq işlərin məzmununun,forma
və üsullarının müəyyənləşdirilməsində yaxından iştirak etməli ,valideyn komitəsinin
illik və yarımillik iş planının yerinə yetirilməsinə nəzarət edib onların
hesabatını dinləməli,komitəyə onun daimi komissiyalarının işinə təcrübəli müəllimləri
cəlb etməlidir.
Təcrübəli məktəb direktoru valideyn komitələrinə
rəhbərlik işinə məsuliyyətlə yanaşır,öz fikirlərini onlara heç vaxt zorla qəbul
etdirmirlər.Əksinə,onlara müstəqillik verir,bütün məsələlərin komitədə fəal və
işgüzar müzakirə olunmasına səy göstərir,komitənin yaxşı işini müzakirə edirlər.Bununla
da valideyn komitəsinin fəaliyyətini inkişaf etdirməyə nail olurlar.
Ölkəmizdə
ailə tərbiyəsi mədəniyyəti arasıkəsilmədən yüksəlir.Bu da özünü,hər şeydən əvvəl,yeni
nəslin tərbiyəsində göstərir.Ümumiyyətlə,valideynlər uşaqların tərbiyəli,savadlı
olmasını arzu edir,namuslu adam,əsl vətəndaş kimi görmək istəyirlər.Lakin bəzi
valideynlər lazımı pedaqoji biliklərə
yiyələndiklərindən ,həyata düzgün yol tutmadıqlarından,sözü ilə işi düz gəlmədiyindən
buna nail ola bilmir,ailə tərbiyəsində müəyyən nöqsanlara yol verir.Buna görə də
qabaqcıl məktəblərin direktorları valideynlərin pedaqoji maarifinə çox böyük əhəmiyyət
verirlər.Valideynlərin pedaqoji maarifinin məzmununu yaxşılaşdırmaq işində
sinif rəhbərlərinin metodbirləşmələri mühüm rol onayır.
Direktorlar və məktəblərin pedaqoji
şuraları çalışırlar ki,valideynlər üçün oxunacaq mühazirələr yüksək səviyyədə
olsun,lazımi pedaqoji hazırlığı olmayan valideynlər ailədə uşaqların tərbiyə
edilməsinin üsulları ilə və pedaqoji biliklərlə silahlansın,bununla da məktəb və
ailə tərəfindən uşaqlara tərbiyəvi təsirlərin vəhdəti təmin edilsin,valideynlər
tərbiyə sənətinə yiyələnsinlər.
Müasir məktəbin direktoru sinif rəhbərlərinin,valideyn
komitəsinin təşkilatçısı və rəhbəri rolunda da çıxış edir.Məktəbyaşlı uşaqları
məktəbə qəbul edərkən onların valideynləri ilə söhbət aparır,ümumməktəb
valideyn iclaslarını ,konfranslarını təşkil
edir və keçirir,onlarda,mühazirələr oxuyur.Direktor tez-tez şagirdlərin
valideynləri ilə fərdi və kollektiv söhbətlər də edir,bu kimi əlaqələri genişləndirir.
Şagirdlərin valideynləri ilə direktorun
bilavasitə işi məktəbin ailə ilə düzgün qarşılıqlı münasibətin təşkilinə zəmin
yaradır.Bunun şagirdlərin müvəffəqiyyətli təlim-tərbiyəsi üçün əhəmiyyəti
çoxdur.
Direktorun şəxsi nümunəsi də bütün
pedaqoji kollektivə,valideyn komitəsinə,valideyn fəallarına müsbət təsir göstərir,məktəbin
valideynlərlə işini yaxşı qurmağa kömək edir.
Direktorun rəhbərlik etdiyi məktəb vahid
tərbiyə cəbhəsini-məktəb-ailə-ictimaiyyət cəbhəsini yaratmalıdır.Həmin cəbhənin
göstərdiyi tərbiyəvi təsirin gücü hədsiz dərəcədə böyükdür.Əgər bu güc
bacarıqla eyni bir məqsədə yönəldilərsə,onda o,məktəb həyatındakı bütün mənfi halları axıradək aradan
qaldırmağa ,təlim-tərbiyə işinin səviyyəsini yüksəltməyə qadir olar.
Bəhruz Səlimxanov
Sumqayıt şəhər 9 saylı orta məktəbin direktoru
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.