Bir neçə gün əvvəl Avro-4 standartının tətbiqi ilə əlaqədar ölkədə “Premium Avro-95" markalı benzin satışa çıxarılıb. Yeni növ benzinin 1 litrinin qiyməti 93 qəpikdir. Aİ-95 markalı avtomobil benzinin satış qiyməti isə 80 qəpik idi.
Satışa daha bahalı benzinin çıxarılmasının ərzaq bazarında qiymətlərin artımı ilə müşahidə olunacağı proqnozlaşdırılırdı. Proqnozun gerçəkləşməsi özünü gecikdirmədi. Artıq paytaxtın bir sıra bazarlarında un və un məhsullarının qiymətində bahalaşma baş verib. Təbii olaraq unun bahalaşması çörəyin qiymətinə və ya çəkisinə öz təsirini göstərir. Artıq bir neçə mağazada çörəyin çəkisinin azaldılması müşahidə olunur.
Çörəyin çəkisi azalıb, nəmliyi artıb
Kənd təsərrüfatı üzrə mütəxəssis Vahid Məhərrəmov bildirir ki, sovet vaxtından qalmış və bu günədək Azərbaycanda buğda unundan hazırlanan “zavod çörəyi”nə tətbiq olunan standarta (QOST 27842-88) uyğun olaraq ticarət obyektlərində təklif edilən çörəklərin çəkisi 0,5-1,1 kiloqram, nəmliyi əla növ 43%, birinci növ 44%, ikinci növ 45 faiz olmalıdır: “Lakin bu gün satış məntəqələrində həmin çörəklərin çəkisinin 0,35 kiloqramadək endirildiyini, nəmliyin isə normadan 10-15 faiz çox olduğunu müşahidə edirik. Belədə istehlakçı aldanır, keyfiyyət göstəricisi, qidalılığı aşağı olan məhsul üçün daha çox maliyyə vəsaiti xərcləyir. İşbazlar isə ölkədə nəzarət sisteminin zəif olmasından sui-istifadə edərək fəndlər işlədir və daha çox gəlir əldə edirlər. Xüsusən, dizel yanacağının, benzinin qiyməti qaldırıldıqdan sonra çörəyin çəkisinin azaldılması, nəmliyin artırılması ilə bağlı manipulyasiya halları artıb”.
“92 markalı benzin bahalaşarsa, qiymət artımına əsas olar”
İqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovun sözlərinə görə isə nisbətən baha “Premium Avro-95" benzininin satışa çıxarılması çörək, un məmulatları və digər ərzaq məhsullarının bahalaşmasına zəmin yaratmır: ”Nəzərə almaq lazımdır ki, 95 markalı benzinin bahalaşması nəqliyyat xərclərinin artmasına ciddi təsir göstərmir. Çünki aqrar sektorda, eləcə də digər məhsulların daşınmasında ya dizel yanacağından, ya da 92 markalı benzindən istifadə olunur. Bu baxımdan 95 markalı benzin ümumi istehlakın cəmi 5 faizini təşkil edir.
Əsasən daha bahalı avtomobillər bu benzindən istifadə edir. 95 markalı benzinin istehsalının dayandırılması və satışa daha bahalı “Premium Avro-95" benzininin daxil olması heç bir halda digər məhsulların qiymətinin artırılması üçün əsas deyil. İndiki halda ərzaq məhsullarının qiymət artımı o zaman mümkündür ki, 92 markalı benzinin qiyməti qaldırılsın.
Nəzərə alsaq ki, dekabrın 3-də 92 markalı benzinin və dizel yanacağının qiymətində artım olmuşdu, məhz bu artıma görə aqrar sektorda qiymət artımlarının olacağını proqnozlaşdırırıq. Həmin bahalaşma bu mövsümdəki aqrar sahədə özünü göstərəcək, bunu birmənalı şəkildə müşahidə edəcəyik. Bu artım isə çörəyin qiymətinə təsir göstərməməlidir. Çünki taxıl yığımı mövsümü deyil, taxıl yığımı iyun-iyul aylarını əhatə edir.
İyun-iyul aylarından sonra yığılan taxılın qiymətində artım baş verərsə, həmin dövrdə taxıl bazara daxil olan zaman qiymət artımlarının müşahidə edilməsi mümkündür. Ancaq indi 95 markalı benzinin qiymətinin qalxması taxıla və ya onun qiymətinin artmasına heç bir təsir göstərmir".
“Unu baha satan sahibkarlar cəzalandırılacaq”
Vüqar Bayramov qeyd edir ki, unun və ya çörəyin qiymətinin artması benzin bazarında baş verən dəyişikliklərə nəinki birbaşa, dolayısı ilə də əlaqəsi olmayan qiymət artımıdır: “Sözügedən artım birmənalı şəkildə sünidir. Burada psixoloji təsir də yoxdur, çünki 92 markalı benzinin qiyməti dəyişməyib, sadəcə bazara keyfiyyətli və nisbətən bahalı benzin daxil olub”.
İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinin mətbuat katibi Abbas Əliyev isə unun qiymətinin bahalaşmadığını deyir. Onun sözlərinə görə, mütəmadi olaraq keçirilən monitorinqlər zamanı un və un məhsullarının qiymətində artım qeydə alınmayıb: “Bu cür hallar aşkar olunacağı təqdirdə sahibkarların cəzalanacaq”.(xezerxeber.com)
